ΑΠΟΨΕΙΣ

Φέτος την Κυριακή 28 Οκτωβρίου, μαζί με την εθνική γιορτή για την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, θα έχουμε και ένα γεγονός ρουτίνας, που όμως ίσως να συμβαίνει για προτελευταία φορά. Στις 3 το πρωί της Κυριακής θα γυρίσουμε όλοι τα ρολόγια μας μία ώρα πίσω, μεταβαίνοντας από τη θερινή στη χειμερινή ώρα. Γιατί όμως αλλάζουμε ώρα στα ρολόγια μας από καλοκαίρι σε χειμώνα και το αντίστροφο, και γιατί είναι πιθανό αυτή αλλαγή να σταματήσει του χρόνου;

Οι πρώτες προτάσεις για αλλαγή ώρας το καλοκαίρι έγιναν τον 19ο αιώνα, αλλά η διαδικασία αυτή εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία το 1916, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σκοπός ήταν η εξοικονόμηση ενέργειας στις χώρες αυτές, οι οποίες δεν έχουν δική τους παραγωγή πετρελαίου και βασίζονται στο κάρβουνο. Η ανατολή του Ήλιου στην Κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι συμβαίνει περισσότερο από δύο ώρες νωρίτερα από ό,τι τον χειμώνα και η δύση περισσότερο από δύο ώρες αργότερα. Αν αρχίζουμε τις καθημερινές δραστηριότητές μας το καλοκαίρι με το φως της ημέρας, θα εξοικονομούμε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού τις βραδινές ώρες. Φυσικά θα μπορούσαμε να αλλάξουμε τα ωράρια των γραφείων, των καταστημάτων, των υπηρεσιών κτλ., αλλά είναι απλούστερο να αλλάξουμε την ώρα που δείχνουν τα ρολόγια μας. Σύντομα ακολούθησαν και οι χώρες της Αντάντ, και έτσι για μερικά χρόνια στην Ευρώπη είχε καθιερωθεί η εναλλαγή χειμερινής και θερινής ώρας.

Μετά τον πόλεμο όμως, που δεν υπήρχε πιεστική ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας, η θερινή ώρα ξεχάστηκε στις περισσότερες χώρες, για να επανέλθει επίσημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1981. Η εφαρμογή του μέτρου όμως αυτά τα σχεδόν 30 χρόνια δεν έδειξε σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ παρατηρήθηκαν διάφορα αρνητικά φαινόμενα. Σήμερα το ποσοστό ενέργειας που χρησιμοποιείται για φωτισμό είναι περίπου 3% της συνολικής κατανάλωσης, και μια εξοικονόμηση 10% στο φωτισμό αντιστοιχεί σε συνολική εξοικονόμηση 0,3%, κάτι μάλλον ασήμαντο. Αντίθετα, τα προβλήματα που δημιουργεί η εφαρμογή του μέτρου είναι σχετικά σημαντικά. Σκεφθείτε μόνο ότι το πρωί της Κυριακής 28 Οκτωβρίου τα ρολόγια μας θα δείξουν δύο φορές 2.30: Μία φορά με τη θερινή ώρα και, μία ώρα αργότερα, με τη χειμερινή. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στις τράπεζες, στις ασφάλειες, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές κτλ.

Επειδή λοιπόν τα κέρδη από την εφαρμογή της θερινής ώρας δεν είναι σημαντικά, ενώ τα προβλήματα φαίνεται ότι είναι, υπάρχει μια κίνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση να καταργηθεί η αλλαγή θερινής - χειμερινής ώρας από το 2019. Αν τελικά περάσει αυτή η ρύθμιση, η τελευταία φορά που θα γίνει αλλαγή ώρας (από θερινή σε χειμερινή) θα είναι την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019. Από εκείνη την ημερομηνία η κάθε χώρα θα πρέπει να έχει αποφασίσει αν θα ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια του έτους την ίδια ώρα, είτε τη σημερινή χειμερινή είτε τη θερινή.

*Ο Χάρης Βάρβογλης είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Α.Π.Θ.