*του Μύρου Ζέκα

Η δεύτερη μέρα του Thessaloniki Regional Forum ξεκίνησε με συζήτηση γύρω από τις νέες προοπτικές που υπάρχουν για τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων.

«Ευρωπαϊκή Ένωση και Δυτικά Βαλκάνια: η αναβίωση της ατζέντας της Θεσσαλονίκης, νέες προοπτικές για ένα “παλιό” όραμα» ήταν ο τίτλος της συζήτησης η οποία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου στο δημαρχιακό μέγαρο Θεσσαλονίκης.

Πρώτος πήρε το λόγο ο πρώην πρωθυπουργός της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, Zlatko Lagumdzija, ο οποίος υπογράμμισε τη σημασία της συναίνεσης για μια επιτυχημένη ΕΕ προσθέτοντας πως «η σημερινή Ευρώπη δεν είναι διαιρεμένη λόγω ιδεολογικών κριτηρίων, αλλά ταυτοτικών». Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στον κίνδυνο της ακροδεξιάς χωρίς, ωστόσο, να παραλείψει να μιλήσει και για τη κοινή πλεύση αριστερών και δεξιών διακυβερνήσεων.

Από την άλλη «Να μετατρέψουμε τη νέα πραγματικότητα σε ευκαιρία συνύπαρξης, ανάπτυξης, σταθερότητας και να περιθωριοποιήσουμε ό,τι ενδέχεται να έχει παραμείνει από τις ακραίες εθνικιστικές και αλυτρωτικές τάσεις», τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΚΙΔΗΣΟ, Γιώργος Παπανδρέου, μιλώντας στο Forum.

Σύμφωνα με τον ίδιο, «Ένα βασικό εμπόδιο για την περιφερειακή συνεργασία είναι οι εναπομείνασες διαμάχες και σε αυτό το κεφάλαιο, γίναμε μάρτυρες μίας σημαντικής εξέλιξης. Αυτή που αφορά τη διαμάχη μεταξύ της Ελλάδας και της χώρας που μέχρι πρότινος λεγόταν πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και τώρα λέγεται Βόρεια Μακεδονία».

Υπό αυτό το πρίσμα, «Πρέπει να εργαστούμε σκληρά για να μετατρέψουμε αυτή τη νέα πραγματικότητα σε μια ευκαιρία ειρηνικής συνύπαρξης, ανάπτυξης, σταθερότητας και να περιθωριοποιήσουμε ό,τι ενδέχεται να έχει παραμείνει από τις ακραίες εθνικιστικές και αλυτρωτικές τάσεις», συνέχισε ο κ. Παπανδρέου για να προσθέσει ακολούθως ότι «αυτό δεν είναι σημαντικό μόνο για τις δύο γειτονικές χώρες, αλλά για το σύνολο της περιοχής».

Ο πρώην πρωθυπουργός επισήμανε την ανάγκη ενός συνεκτικού σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο, που μπορεί να μεγιστοποιήσει τα περιουσιακά στοιχεία κάθε χώρας σε συνδυασμό με έργα υποδομής, τα οποία θα δώσουν ώθηση στη διασυνδεσιμότητα. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου που θα δίνει προτεραιότητα στη συμπλήρωση, αντί στην επικάλυψη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ταυτόχρονα, «Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι τα Βαλκάνια σήμερα δεν υποφέρουν μόνον από τα απομεινάρια του παρελθόντος, αλλά επίσης από νέες προκλήσεις όπως το προσφυγικό, η άνοδος του λαϊκισμού και του εθνικισμού, οι ανισότητες» υπογράμμισε ο κ. Παπανδρέου καθώς αυτά τα προβλήματα δεν αφορούν μόνον την περιοχή, αλλά «η περιοχή μας έχει πιο αδύναμους θεσμούς και μεγαλύτερη δυσπιστία απέναντι στη διακυβέρνηση».

Ως τρίτο ζήτημα, ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς έθεσε την ανάγκη «οικοδόμησης εμπιστοσύνης» στη βάση των κοινών επιδιώξεων. «Η εμπιστοσύνη είναι προϋπόθεση για τον διάλογο, την επικοινωνία, τη διαπραγμάτευση, τη διαχείριση κρίσεων, τη συνεργασία», είπε ο κ. Παπανδρέου. Επισήμανε, ότι πολλές από τις παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η μετακίνηση πληθυσμών, οι τεχνολογικές προκλήσεις, η οικονομική αστάθεια δεν γνωρίζουν σύνορα και ο μόνος τρόπος για την αντιμετώπισή τους είναι η συνεργασία σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και περιφερειακό επίπεδο.

Ο κ. Παπανδρέου έκανε ειδική μνεία στη Θεσσαλονίκη, υπερθεματίζοντας την εξέχουσα θέση της πόλης, ως «κέντρο» και «μητρόπολη» των Βαλκανίων και στην ιστορία και στην κουλτούρα της, στους συγγραφείς και τους ποιητές της, Ντίνο Χριστιανόπουλο, Κωστή Μοσκώφ, Γιώργο Ιωάννου, αλλά και τα οράματά τους για μια ανοιχτή πόλη.

Μίλησε για την ανάγκη συνεργασίας για την ανάπτυξη ενός κοινού μέλλοντος με εμπιστοσύνη, συνεργασία, αλληλεγγύη. «Κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κόσσοβο αναπτύξαμε περισσότερη συνεργασία μεταξύ μας. Θυμάμαι πώς, Ελλάδα και Τουρκία, στην πραγματικότητα συνεργάστηκαν περισσότερο, παρά ανταγωνίστηκαν, στο να βοηθήσουμε τους Βαλκάνιους γείτονες μας» είπε ο κ. Παπανδρέου και πρόσθεσε : «Σήμερα αυτό το όραμα της κοινής μας μοίρας μπορεί να γίνει πραγματικότητα μέσα από το πλαίσιο της Ε.Ε.. Όπου μπορούμε να μοιραστούμε κοινές αξίες, να σεβαστούμε κοινές πρακτικές, να χαράξουμε κοινή στρατηγική». «Σε αυτό το πνεύμα χρειάζεται να χτίσουμε ένα φωτεινότερο μέλλον για όλους, στην όμορφη περιοχή μας. Και θα είμαστε, θα μπορούμε να είμαστε, να είμαστε περήφανοι να αποκαλούμαστε Βαλκάνιοι» διαμήνυσε ακολούθως ο πρόεδρος του ΚΙΔΗΣΟ.

Παράλληλα, αισιόδοξος εμφανίστηκε για την περιφερειακή ολοκλήρωση ο πρέσβης της ΕΕ στη Βόρεια Μακεδοονία, Samuel Zbogar, ο οποίος χαιρέτισε τη συμφωνία των Πρεσπών λέγοντας πως είναι μια ευκαιρία για την περιοχή και πως δημιουργεί αισιοδοξία. Ακόμη, εξέφρασε την πεποίθησή του πως ΕΕ και περιφέρεια είναι πιο συνδεδεμένες από ποτέ τονίζοντας παράλληλα πως «το αν είσαι μέλος της ΕΕ είναι επιλογή, δεν υπαγορεύεται από κάποιον».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η πρέσβειρα της Αυστρίας στην Ελλάδα, Andrea Ikic-Bohm, η οποία στην ομιλία της δήλωσε κατηγορηματικά πως «το μέλλον των Βαλκανίων είναι στην ΕΕ». Έπειτα, έπλεξε το εγκώμιο της Αυστρίας εξηγώντας τη συμβολή της χώρας στην ευρύτερη περιοχή. Η Αυστριακή πρέσβειρα αποφάνθηκε επίσης πως «εκτός από τους τεχνικούς παράγοντες, θα πρέπει να επικεντρωθούμε και στους συναισθηματικούς, όπως για παράδειγμα το αίσθημα του ανήκειν». Τέλος, συνεχάρη τους πρωθυπουργούς Τσίπρα και Ζάεφ καθώς και τους υπουργούς εξωτερικών που υπέγραψαν τη συμφωνία των Πρεσπών, Κοτζιά και Ντιμίτροφ.

Πιο συγκρατημένος ως προς το ευρωπαϊκό όραμα έδειξε να είναι ο Dusan Reljic, ο οποίος είναι επικεφαλής του γραφείου των Βρυξελλών του Γερμανικού Ινστιτούτου για διεθνή θέματα και θέματα ασφαλείας. Σύμφωνα με τον κ. Reljic «η ΕΕ δεν δείχνει διατεθειμένη να προχωρήσει πολύ γρήγορα στη διεύρυνση που επιθυμεί φοβούμενη το λαϊκισμό που θα εξαπλωθεί». Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο δημογραφικό παράγοντα λέγοντας πως «εάν οι νέοι και οι καταρτισμένοι μεταναστεύουν, τότε η περιοχή (σ. σ. τα Δυτικά Βαλκάνια) χάνει τη μεσαία τάξη της». Αντίστοιχη βαρύτητα απέδωσε και στο θέμα της κλιματικής αλλαγής η οποία απειλεί ήδη από τώρα την περιοχή «Στα τέλη του αιώνα η μέση θερμοκρασία στην περιοχή θα έχει αυξηθεί κατά πέντε βαθμούς Κελσίου».

Τελευταίος μίλησε ο Gentian Elezi, ο οποίος είναι διευθυντής του Agenda Institute και έχει διατελέσει αναπληρωτής υπουργός Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης της Αλβανίας. Κατά τον κ.Elezi «δεν πρέπει να ξεχνάμε το κομμάτι της σταθερότητας και της ειρήνης που προσφέρει η ΕΕ. Δυστυχώς, οι πολιτικοί δεν μπορούν να πείσουν τον κόσμο με αυτό το επιχείρημα». Ακόμη, εξέφρασε τη γνώμη του πως πρέπει να γίνουν πολλά για την επανεκκίνηση της ΕΕ αλλά και για να ανακτηθεί η αξιοπιστία της. Τέλος, χαρακτήρισε καλό παράδειγμα για την ΕΕ τη συμφωνία των Πρεσπών υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη για ύπαρξη νέου αφηγήματος στην ΕΕ.