Κάθε αλλαγή που γίνεται στη ζωή μας, εμπεριέχει μια πρόσθεση και μια αφαίρεση. Ένα υπέρ κι ένα κατά. Κάτι μας δίνει και κάτι μας παίρνει. (Ας αφήσουμε κάποια ελάχιστα ακραία γεγονότα πχ ένας θάνατος, ένα λαχείο, που είναι οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Ουδέν κακόν αμιγές καλού και ουδέν καλό αμιγές κακού, που θα έλεγαν οι αρχαίοι.

Οι άνθρωποι αγωνιζόμαστε να πετυχαίνουμε πράγματα που μας προσφέρουν ένα θετικό ισοζύγιο. Μας δίνουν δηλαδή περισσότερα από όσα μας κοστίζουν. Όσο περισσότερα είναι τα θετικά από τα αρνητικά, τόσο πιο ικανοποιημένοι μένουμε την εξέλιξη.

Παρόμοια με την ατομική λειτουργία των ανθρώπων, είναι και αυτή της κοινωνίας. Οτιδήποτε γίνεται, όποιο έργο, όποιος νόμος, όποια απόφαση, έχει ένα θετικό αντίκτυπο και εμπεριέχει ένα κόστος. Μια θυσία.

Το θέμα και σε αυτήν την περίπτωση είναι το ισοζύγιο κόστους οφέλους, να είναι θετικό για την κοινωνία, δηλαδή για το σύνολο. Ή για να ακριβολογώ, να είναι θετικό για τους πολλούς, καθώς ενδέχεται αυτή η «θυσία», να φορτώνεται σε κάποιους που καλούνται να χάσουν κάτι που έχουν, στο βωμό του κοινωνικού οφέλους. 

Ένας καινούργιος δρόμος για παράδειγμα, κάποιους θα στενοχωρήσει κόβοντας δέντρα, κάποιους θα αναστατώσει, κάποια μαγαζιά θα κλείσουν (όσα για παράδειγμα εξυπηρετούσαν τα διερχόμενα από τον παλιό δρόμο), αλλά αυτά είναι τα απόλυτα δικαιολογημένα «αρνητικά» ενός τεράστιου θετικού.

Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις που οι… θυσίες τείνουν να ισοσκελίσουν το όφελος. Αν για παράδειγμα αποφασίσει κάποιος να δουλέψει εκτός των ορίων αντοχής του προκειμένου να καλύψει μια μεγάλη οικονομική του ανάγκη και βλαφτεί η υγεία του.

Ή για να αναφερθώ στην κοινωνία, να επιτρέψουμε να χτιστούν τα πάντα για να καλύψουμε τμήμα του χρέους, επιφέροντας τεράστια ζημιά στον αέρα που αναπνέουμε, στο περιβάλλον, στην ποιότητα της ζωής μας.

Στις περιπτώσεις που είναι ασαφές και όχι αδιαμφισβήτητο το θετικό ισοζύγιο, είναι που αναπτύσσεται η μάχη των συμφερόντων. Εκείνοι που θέλουν να χτίσουν απέναντι στους άλλους που επιθυμούν ελεύθερους χώρους, εκείνοι που θέλουν απελευθέρωση της εργασίας χάριν της διάσωσης μιας επιχείρησης, απέναντι στους εργαζόμενους που καλούνται να αποδεχτούν συνθήκες… γαλέρας.

Σε αυτές τις δύσκολες περιπτώσεις, δεν γίνεται να μετράμε το ισοζύγιο μόνον ως αριθμητικό μέγεθος, καθώς στην σημερινή εποχή δεν μπορεί να σταθεί η λογική που ήταν ανεκτή δεκαετίες πριν η οποία ήθελε να καταστραφούν αρκετοί – να θυσιαστούν σε έναν πόλεμο ή με την άμεση φτωχοποίησή τους- προκειμένου να ωφεληθούν οι περισσότεροι που γλιτώνουν τη δική τους θυσία.

*Με αυτά ως δεδομένα, είτε αναφερόμαστε σε κάποια ατομική επιλογή είτε σε κάτι που αφορά όλη την κοινωνία, το ζητούμενο είναι να γίνεται η κατάλληλη προετοιμασία ώστε να περιορίζονται κατά το δυνατόν τα αρνητικά και να αυξάνονται τα θετικά. Αν για παράδειγμα χρειάζεται ένα άτομο κάτι που αγοράζεται, καλύτερο θα είναι να κάνει οικονομία και μετά να το αποκτήσει αντί να δανειστεί από τοκογλύφο και να υποθηκεύσει το μέλλον του. Παρομοίως για την κοινωνία, καλύτερο είναι να υπήρχε πρόνοια να ξεκινούσαν οι εργασίες αφού έμπαινε το μετρό στις ράγες και ερχόταν τα καινούργια λεωφορεία του ΟΑΣΘ.

*Δεν τα σκέφτομαι αυτά, με την ευκαιρία του FlyOver για το οποίο έχουν ειπωθεί όλα- έστω κι αν τα περισσότερα λέχθηκαν εκ των υστέρων από εκείνους που όφειλαν να προβλέψουν και οι οποίοι τρέχουν τώρα να διαχωρίσουν τη θέση τους ή τους άλλους που υπογράφουν εκατομμύρια για αποζημιώσεις του εργολάβου εξαιτίας καθυστερήσεων…

Ούτε καν για το τεράστιο θέμα της ίδρυσης μη κρατικών- η ιδιωτικών πανεπιστημίων, για τα οποία κάποιοι εστιάζουν στο σύνταγμα και το δίκαιο που αυτό περικλείει, κάποιοι στην παραβίαση της αξιοκρατίας που εμπεριέχουν όσο σκληρές κι αν είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις, κάποιοι στην ανάγκη να μην βγαίνουν λεφτά στο εξωτερικό από τους γόνους των πλουσίων που είναι αποφασισμένοι να πληρώσουν αδρά για να αποκτήσουν πτυχίο και πάει λέγοντας.

*Τα σκέφτομαι με αφορμή την εξαγγελία του υπουργού υγείας Άδωνι Γεωργιάδη για να επιτραπούν απογευματινά χειρουργεία στα δημόσια νοσοκομεία στα οποία θα μπορούν να καταφεύγουν οι ενδιαφερόμενοι ασθενείς, οι οποίοι θα πληρώνουν το κάτι τις- σημαντικό σε σύγκριση με το δωρεάν των πρωινών χειρουργείων που όμως προγραμματίζονται με σειρά προτεραιότητας και τεράστιες καθυστερήσεις και πολύ λιγότερο από όσα χρεώνουν οι ιδιωτικές κλινικές.

*Το υπουργείο υποστηρίζει ότι με τον τρόπο αυτό, θα μπορούν να χειρουργούνται ασθενείς χωρίς να περιμένουν μήνες- άρα θα ξεμπλοκάρει η λίστα αναμονής- ενώ ταυτόχρονα θα μπορέσουν να έχουν ένα πρόσθετο έσοδο οι υγειονομικοί του δημόσιου νοσοκομείου χωρίς να οδηγούνται στο φακελάκι για να «πειράξουν» τη λίστα αναμονής όσων πληρώσουν.

Καλό ακούγεται από αυτήν την σκοπιά. Από την άλλη ωστόσο, η όλη διαδικασία προσομοιάζει με…ΓΡΗΓΟΡΟΣΗΜΟ.

Πληρώνεις και προηγείσαι του άλλου που δεν έχει…

Με δεδομένο πως οι μισθοί των γιατρών – και λοιπών υγειονομικών- στα δημόσια νοσοκομεία είναι της πλάκας και λεφτά δεν υπάρχουν, οι ιθύνοντες του υπουργείου θεωρούν πως με τον τρόπο αυτό να πετύχουν διάνα. Και το εισόδημα να ανεβάσουν και τη λίστα αναμονής να ελαφρύνουν. Είναι έτσι τα πράγματα;

*Αυτά είναι τα θετικά του μέτρου, τα οποία θα πρέπει να μπουν στη ζυγαριά με τα αρνητικά, καθώς κάπως έτσι, ενδέχεται να φτάσουμε σε σύστημα υγείας τριών ταχυτήτων. Αυτών που έχουν πολλά και πηγαίνουν σε ιδιωτικές κλινικές σε συνεννόηση με τον ιδιώτη- ή πανεπιστημιακό γιατρό τους, εκείνων που έχουν μια κάποια οικονομική δυνατότητα και πάνε σε απογευματινά σε συνεννόηση με τον γιατρό τους που ανήκει στο ΕΣΥ και τους…πολλούς που θα περιμένουν στην ουρά μήπως και προλάβει να έρθει η σειρά τους πριν τους προλάβει η επιδείνωση της νόσου τους.

Ανάλογα από ποια πλευρά κοιτάει καθένας το θέμα, καταλήγει στο δικό του συμπέρασμα. Ή καλύτερα, ανάλογα με το αν έχει ο ίδιος την ευχέρεια να αξιοποιήσει τη νέα δυνατότητα που του δίνεται να ξεφεύγει από την ουρά αναμονής.

*Προσωπικά, ενοχλούμαι ιδιαίτερα με το «γρηγορόσημο»- γιατί τέτοιο είναι. Και μάλιστα υπό κρατικό μανδύα, άρα νόμιμο…

Από την άλλη, ίσως τοποθετούμαι έτσι εκ του ασφαλούς μιας και ανήκω σε εκείνους που έχουν την ευχέρεια να πληρώσουν για να βρουν την ιατρική φροντίδα ο εαυτός ή οι άνθρωποί μου.

Εν τάξει. Ζούμε στην εποχή που το χρήμα ανοίγει πόρτες και καταφέρνει πολλά. Αλλά θα πρέπει να υπάρχει και κάποιο όριο.

Θεωρούσα ότι η δημόσια υγεία- όπως και η δημόσια παιδεία- ήταν αυτό ακριβώς το όριο.

Μάλλον εγώ πέφτω έξω και όχι οι κυβερνώντες.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 11.02.2024