Όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα θυμόμαστε το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2010 και τον ουρανό που έπεσε στο κεφάλι μας με τα μνημόνια και την περιοριστική πολιτική που υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν οι ελληνικές κυβερνήσεις, προκειμένου να αποφύγουν τα χειρότερα που θα ερχόταν στην περίπτωση της άτακτης χρεοκοπίας.

Μέσα στον ορυμαγδό που ακολούθησε, ξεχώρισε ως μοναδικό καλό, το γεγονός πως οι περιορισμοί αφορούσαν τους πάντες και τα πάντα. Δεν επιλέχτηκαν δηλαδή κάποιες κοινωνικές ομάδες, κάποιες κατηγορίες δαπανών , κάποιοι οργανισμοί, κάποιες υπηρεσίες να…γλιτώσουν εις βάρος των υπολοίπων, αλλά άπαντες «πλήρωσαν».

Αυτή η ισότητα- γιατί περί ισότητας πρόκειται- ήταν που δημιούργησε μια αίσθηση δικαιοσύνης και βοήθησε να ξεπεραστεί σε κάποιο βαθμό το σοκ και η δικαιολογημένη αγανάκτηση και να το πάρουμε απόφαση πως από τη μια στιγμή στην άλλη πέσαμε οικονομική κατηγορία. Οι πολίτες χάσαμε το 50% της αγοραστικής μας δύναμης, οι υπηρεσίες του δημοσίου απώλεσαν το μισό του προϋπολογισμού τους, οι εταιρείες είδαν τον τζίρο τους να συρρικνώνεται ανάλογα και πάει λέγοντας.

Δέκα χρόνια περίπου μετά, οι θυσίες στις οποίες όλοι και όλα στην χώρα μας υποβληθήκαμε, άρχισαν να πιάνουν τόπο. Τότε ήταν που σταμάτησε η καθοδική πορεία και δειλά- δειλά ξεκίνησε η βελτίωση. Ήταν και η εποχή της υγειονομικής κρίσης με την χαλάρωση των περιοριστικών όρων και την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το επονομαζόμενο ταμείο ανάκαμψης \. Κάπως έτσι, όλοι και όλα σταματήσαμε να χάνουμε μέρα με την μέρα και μπήκαμε σε μια ανοδική τροχιά. Άρχισαν να γίνονται έργα στη χώρα, άνοιξαν θέσεις εργασίας σε διάφορους κλάδους της οικονομίας, αυξήθηκαν οι προϋπολογισμοί υπουργείων και δημόσιων οργανισμών, μειώθηκαν οι φόροι, τσίμπησαν κάτι οι μισθοί και οι συντάξεις.

Πέραν του όποιου οφέλους είδε καθένας στα δικά του (μείωση φορολογικών υποχρεώσεων, αύξηση μισθού ή σύνταξης, καλύτερη προοπτική για τα παιδιά, μείωση ανεργίας κλπ), το σπουδαιότερο είναι πως εδραιώθηκε η πεποίθηση ότι τα χειρότερα έμειναν πίσω μας και πως η κατάσταση προϊόντος του χρόνου θα βαίνει βελτιούμενη.

Από αυτήν την πορεία, εξαιρέθηκε μόνον η αυτοδιοίκηση και ειδικότερα ο πρώτος της βαθμός. Οι δήμοι. Ξέρω πως φαίνεται αδικαιολόγητο κάτι τέτοιο, αλλά αυτή είναι η ακριβής και απόλυτη αλήθεια.

Οι δήμοι, όχι μόνο δεν είδαν να ανακτούν κάτι από το χαμένο έδαφος της εποχής των μνημονίων, αλλά συνεχίζουν να χάνουν πόρους και αρμοδιότητες, τείνοντας να μετατραπούν σε ανίσχυρους οργανισμούς που φυτοζωούν ενώ παράλληλα φορτώνονται όχι μόνον τα σκουπίδια που είναι δουλειά τους, αλλά και όλες τις…αγγαρείες του ευρύτερου δημόσιου.

*Σε καμιά χώρα της Ευρώπης, οι δήμοι δεν έχουν ακρωτηριαστεί σε τέτοιο βαθμό και δεν υποχρεούνται να οδεύουν σε μια τροχιά αφαίμαξης πόρων, περιορισμού αρμοδιοτήτων και σταδιακής απαξίωσης.

Δεν υπερβάλω. Η χρηματοδότηση των δήμων από τον κρατικό προϋπολογισμό φτάνει ίσα ίσα για τους μισθούς του προσωπικού και τα βασικά λειτουργικά. Την ίδια ώρα, μεταφέρονται διαρκώς αρμοδιότητες που ανήκαν σε άλλες κρατικές υπηρεσίες, χωρίς ωστόσο να προσφερθεί η χρηματοδότησή τους. Το τελευταίο παράδειγμα, είναι η πρόσφατη απόφαση για μεταφορά στους δήμους της υποχρέωσης καθαρισμού όλου του υπερτοπικού οδικού δικτύου που μέχρι τώρα ανήκε στις περιφέρειες. (Ανατίθεται δηλαδή σε έναν δήμο που μόλις και μπορεί να μαζεύει τα οικιακά απορρίμματα και να καθαρίζει τους δρόμους του, να αναλάβει την περιποίηση δεκάδων ή και εκατοντάδων χιλιομέτρων του περιφερειακού οδικού δικτύου χωρίς να διαθέτει μηχανήματα, εμπειρία, κατάλληλο εξοπλισμό. (Για σκεφτείτε να βγουν τα γνωστά απορριμματοφόρα με τους οδοκαθαριστές κρεμασμένους από πίσω σε έναν δρόμο ταχείας κυκλοφορίας…!)

*Ενώ πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης οι δήμοι είχαν φτάσει στο σημείο να διεκδικούν πόρους (τμήμα από την φορολογία των δημοτών τους, ή αργότερα μέρος του ΕΝΦΙΑ), τώρα κατάντησαν να παρακαλούν να μην τους φορτώσουν κι άλλες ευθύνες χωρίς ανάλογα έσοδα.

Το σχέδιο της κυβέρνησης είναι σαφές και φανερώθηκε χωρίς καμιά διακριτικότητα. Στους δήμους μεταφέρονται όλες οι…ταπεινές δουλειές, ενώ στις υπηρεσίες της κυβέρνησης- υπουργεία- παραμένουν οι πόροι, η αρμοδιότητα του σχεδιασμού και όλες οι αποφάσεις για τον σχεδιασμό των πολιτικών δράσεων.

Κάπως έτσι, η κυβέρνηση χτίζει σχολεία αν, όποτε και όπου θέλει και ο δήμος αναλαμβάνει το κόστος λειτουργίας του, η κυβέρνηση χαράζει την κοινωνική πολιτική (βοήθεια στο σπίτι, συνδρομή σε μετανάστες, φτωχούς, δημοτικά ιατρεία κλπ) και οι δήμοι εντέλλονται να την εφαρμόσουν, οι περιφέρειες μοιράζουν το ΕΣΠΑ σε όποια έργα θέλουν ασχέτως αν ο δήμος κρίνει πως έχει μεγαλύτερη ανάγκη σε άλλον τομέα κλπ.

*Κοντολογίς, η κυβέρνηση κρατά τον σχεδιασμό, την χάραξη της πολιτικής και την χρηματοδότηση, απονευρώνοντας τελείως τους δήμους από την δικαιοδοσία να επιλέξουν κάποιο έργο, να σχεδιάσουν πολιτικές στο χώρο ευθύνης τους, γενικά να κάνουν κάτι σημαντικό πέραν της αποκομιδής των σκουπιδιών, του ηλεκτροφωτισμού, άντε και φυτέματος λουλουδιών σε παρτέρια. Δήμαρχοι που εκλέγονται με 60 κι 70% να μην μπορούν να πάρουν μια απλή απόφαση για θέματα δημόσιων συγκοινωνιών, ασφάλειας, απαλλοτριώσεων, πρασίνου, ακόμη και ονοματοδοσίας δρόμων (κοινό αίτημα πέντε δήμων να μετονομαστεί η οδός Λαγκαδά σε Μίκη Θεοδωράκη, δεν έγινε δεκτή…)

Πρόκειται όχι απλά για τον φτωχό συγγενή ενός αλαζόνα νεόπλουτου, αλλά τον υποχρεωμένο να προσκυνάει και να παρακαλεί για ένα κομμάτι ψωμί.

Απορώ πώς φτάσαμε σε αυτό το σημεία. Λαοπρόβλητοι και δημοφιλείς δήμαρχοι, να είναι αναγκασμένοι να συνωθούνται στα γραφεία ενός υπουργού- ή υφυπουργού (ακόμη και εξωκοινοβουλευτικού) παρακαλώντας να του κάνουν τη χάρη να ενταχθεί κάποιο έργο της περιοχής τους στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του υπουργείου.

Και απορώ ακόμη περισσότερο, που δεν ξεσηκώνονται οι δήμαρχοι- κυρίως εκείνοι που ανήκουν στον πολιτικό χώρο της κυβερνώσας παράταξης, τους οποίους κατά συνέπεια έχει ανάγκη η κεντρική εξουσία- να πουν ως εδώ και μη παρέκει, απαιτώντας το δίκαιο των δημοτών τους και τον σεβασμό που τους αξίζει.

Έλεος κάπου. Ευρώπη υποτίθεται πως είμαστε.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 18.02.2024