Όζος του θυρεοειδούς είναι μια περιγεγραμμένη μάζα μικρού μεγέθους ή μια διόγκωση εντός του θυρεοειδούς αδένα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η παρουσία όζων δεν προκαλεί συμπτώματα και μάλιστα οι περισσότεροι όζοι είναι καλοήθεις. Εντούτοις, κάποιες φορές ένας όζος ενδέχεται να διογκωθεί και να προκαλεί πόνο. Σε ορισμένα περιστατικά εντοπίζονται πολλοί όζοι στον θυρεοειδή, μια κατάσταση που ορίζεται ως πολυοζώδης βρογχοκήλη.

Επίσης, είναι γεγονός ότι οι όζοι του θυρεοειδούς διαγιγνώσκονται τις περισσότερες φορές τυχαία είτε μετά από μια απεικονιστική εξέταση, όπως είναι το υπερηχογράφημα για άλλη αιτία, είτε μετά από κλινική εξέταση. Ακόμα, υπάρχει περίπτωση οι όζοι να διαγνωστούν κατά τη διάρκεια εξετάσεων για υπερθυρεοειδισμό ή υποθυρεοειδισμό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι όζοι θυρεοειδούς συναντώνται πολύ συχνά, δεδομένου ότι το 5-20% του πληθυσμού έχει τουλάχιστον έναν ψηλαφητό όζο, διαμέτρου άνω του 1 εκατοστού. Αν μάλιστα προσθέσουμε και τους όζους θυρεοειδούς που δεν μπορούν να ψηλαφηθούν και εντοπίζονται μόνο μετά από υπερηχογράφημα, τότε το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 50% σε ορισμένες ηλικίες πληθυσμιακών ομάδων.

Οι γυναίκες, και κυρίως εκείνες άνω των 50 ετών, εμφανίζουν συχνότερα όζους θυρεοειδούς. Γενικώς, η παρουσία όζων είναι 2-3 φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.

Σε κάθε περίπτωση, στο 95% των περιπτώσεων οι όζοι θυρεοειδούς είναι καλοήθεις.

Τα είδη των όζων θυρεοειδούς

Κολλοειδής όζος: είναι η πιο συχνή μορφή όζου και αποτελείται από φυσιολογικά θυρεοειδικά κύτταρα.

Κυστικός όζος: πρόκειται για για όζους με κυστική μορφή εμφανιζόμενοι ως κύστεις γεμάτες με υγρό. Μπορούν να φτάσουν σε μέγεθος αρκετών εκατοστών ενώ στην πλειονότητα τους είναι καλοήθεις.

Φλεγμονώδης όζος: παρατηρείται συχνότερα σε ασθενείς που πάσχουν από θυρεοειδίτιδα, μια φλεγμονή του θυρεοειδή αδένα. Η θυρεοειδίτιδα αποτελεί τις περισσότερες φορές αυτοάνοση νόσο (ασθένεια κατά την οποία ο οργανισμός παράγει αντισώματα ενάντια στα ίδια του τα κύτταρα), όπως συμβαίνει στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί κατά την εγκυμοσύνη ή και μετά από αυτήν.

Αδένωμα: πρόκειται για καλοήθη όγκο. Σε μικροσκοπικό επίπεδο τα κύτταρα και η δομή του αδενώματος μοιάζουν με τα κύτταρα και τη δομή του φυσιολογικού θυρεοειδικού ιστού. Για να γίνει διάκριση μεταξύ αδενώματος και καρκινώματος είναι απαραίτητη η διενέργεια βιοψίας.

Καρκίνος του θυρεοειδούς: οι κακοήθεις όζοι (ή καρκινώματα) αντιπροσωπεύουν το 5 με 10% των όζων του θυρεοειδούς. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι σχετικά σπάνιος και το 75% των περιπτώσεων αφορά γυναίκες. Οι όζοι του θυρεοειδούς αδένα είναι πιο συχνοί στις γυναίκες, αλλά οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε έναν θυρεοειδικό όζο. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς είναι μεγαλύτερος σε άτομα με ιστορικό πάθησης του θυρεοειδούς ή σε άτομα που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία κεφαλής ή τραχήλου κατά την παιδική τους ηλικία. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι πολύ συχνά ιάσιμος με ποσοστό 5ετούς επιβίωσης που ξεπερνά το 98%.

Στο σπινθηρογράφημα διακρίνουμε δύο είδη όζων, ανάλογα με τη λειτουργικότητά τους:

Ψυχρός όζος θυρεοειδούς

Δεν παράγει θυρεοειδικές ορμόνες. Είναι καλοήθης στο 95% των περιπτώσεων. Σε ένα ποσοστό 5%, πρόκειται για καρκίνο του θυρεοειδούς, του οποίου η χειρουργική-θεραπευτική αντιμετώπιση έχει άριστα αποτελέσματα.

Θερμός όζος θυρεοειδούς

Παράγει μεγάλες ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών και προκαλεί υπερθυρεοειδισμό. Είναι σχεδόν πάντα καλοήθης, αντιστοιχεί τις περισσότερες φορές σε αυτό που ονομάζουμε τοξικό αδένωμα θυρεοειδούς και αποτελεί ένδειξη χειρουργικής αντιμετώπισης.

Όζοι θυρεοειδούς και συμπτώματα

Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που έχουν όζους θυρεοειδούς δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα, αλλά όταν έχουν μεγάλο μέγεθος ενδέχεται να προκαλούν αίσθημα πίεσης στον λαιμό και δυσχέρεια στην κατάποση ή/και την αναπνοή.

Επιπλέον, εάν οι όζοι παράγουν ορμόνες σε αυξημένες ποσότητες, τότε εμφανίζονται τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού, δηλαδή νευρικότητα ή ευερεθιστότητα, απώλεια βάρους, διάρροιες, διαταραχές ύπνου, μυϊκή αδυναμία, αίσθημα καρδιακών παλμών.

Θεραπεία όζων θυρεοειδούς

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι όζοι του θυρεοειδούς δεν απαιτούν πάντοτε θεραπεία, καθώς όταν έχουν μικρό μέγεθος, δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, βρίσκονται σε ασθενή με φυσιολογική θυρεοειδική λειτουργία και, πρωτίστως, δεν διαθέτουν χαρακτηριστικά ύποπτα κακοήθειας, τότε αρκεί η τακτική παρακολούθηση. Πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι οι όζοι δεν εξαφανίζονται ούτε συρρικνώνονται με κάποια συγκεκριμένη διατροφή, με βελονισμό, με ομοιοπαθητική ή άλλη εναλλακτική θεραπεία.

Η θεραπεία είναι αναγκαία για τους κακοήθεις όζους ή εκείνους που είναι ύποπτοι για κακοήθεια στη βιοψία. Σε αυτές τις περιπτώσεις θεραπεία είναι η χειρουργική επέμβαση.

Χειρουργική θεραπεία όζων θυρεοειδούς

Υπάρχει μια σειρά ενδείξεων που καθιστούν απαραίτητη τη χειρουργική θεραπεία και συγκεκριμένα:

1. Το μεγάλο μέγεθος των όζων (> 2,5εκ)
2. Το αποτέλεσμα της κυτταρολογικής εξέτασης (χαρακτηριστικά ύποπτα κακοήθειας)
3. Η παρουσία λειτουργικών συμπτωμάτων
4. Η παρουσία ύποπτων ψηλαφητών λεμφαδένων
5. Η παρουσία ύποτων λεμφαδένων που ανιχνεύθηκαν στο υπερηχογράφημα τραχήλου
6. Ο όζος ή η βρογχοκήλη έχουν τόσο μεγάλο μέγεθος που πιέζουν την τραχεία προκαλώντας συμπτώματα
7. Δυσανεξία στα αντιθυρεοειδικά φάρμακα
8. Ο ασθενής δεν θέλει να λάβει θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο
9. Διάγνωση καρκίνου του θυρεοειδούς
10. Όταν δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ύπαρξης καρκίνου ή όταν ο όζος διογκώνεται παρά τη φαρμακευτική θεραπεία

Τα τελευταία χρόνια η επικρατούσα θεραπεία των όζων του θυρεοειδούς είναι η ολική θυρεοειδεκτομή και σε κάποια περιστατικά η λοβεκτομή.

Στο πλαίσιο της θυρεοειδεκτομής πραγματοποιείται, συνήθως, μια μικρή τομή στο δέρμα της πρόσθιας επιφάνειας του λαιμού, λίγο κάτω από το «μήλο του Αδάμ» που κυμαίνεται σε μήκος από 2 έως 5 εκατοστά. Έπειτα, ο χειρουργός προχωρά στη διάνοιξη του δέρματος και των μυών, προκειμένου να αποκαλύψει τον θυρεοειδή αδένα. Η τομή κρύβεται εντός μιας δερματικής πτυχής του λαιμού, προκειμένου να μην είναι ορατή μετά την επέμβαση. Αφού ο χειρουργός φτάσει στον θυρεοειδή αδένα, διακόπτει την αιματική ροή προς αυτόν και τελικά προχωρά στην αφαίρεση του, είτε ολικά είτε μερικώς (λοβεκτομή, υφολική θυρεοειδεκτομή, ισθμεκτομή). Για τη διακοπή της αιματικής ροής χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία, όπως ψαλίδια υπερήχων και διαθερμία, ή και κλασικές τεχνικές ραμμάτων ή χειρουργικών κλιπ.

Κατά τη διάρκεια της επέμβασης ο χειρουργός πρέπει να εντοπίσει και να προστατεύσει τα λαρυγγικά νεύρα που καταλήγουν στο λάρυγγα και τις φωνητικές χορδές, ειδάλλως η βλάβη αυτών των νεύρων μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ομιλία, την κατάποση και την αναπνοή. Η εμπειρία του χειρουργού είναι κρίσιμη για την αποφυγή τέτοιων επιπλοκών, καθώς η χρήση ειδικών μόνιτορ δεν αντικαθιστά ικανοποιητικά την ανθρώπινη εμπειρία, αν και μπορεί να βοηθήσει στη μείωσή τους. Έτσι, η χρήση αυτών των μόνιτορ αυξάνει το κόστος της επέμβασης, χωρίς απαραίτητα να προσφέρει πλεονεκτήματα.

Επιπλέον, ο χειρουργός πρέπει να αναγνωρίσει και να διαφυλάξει τους τέσσερις μικρούς παραθυρεοειδείς αδένες που βρίσκονται πίσω ή δίπλα ακριβώς στον θυρεοειδή. Αυτοί οι αδένες εκκρίνουν μια ορμόνη που ελέγχει τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα.

Ορισμένοι χειρουργοί χρησιμοποιούν λιγότερο επεμβατικές τεχνικές για τη θυρεοειδεκτομή, που περιλαμβάνουν πολύ μικρότερες τομές, ακόμα και σε περιοχές όπως η μασχάλη, το στήθος ή το στόμα. Αυτές οι τεχνικές είναι ακόμα υπό έρευνα και δεν έχουν αποδειχθεί ότι υπερτερούν σε σχέση με τις παραδοσιακές προσεγγίσεις.

Παράλληλα, αυτές οι μέθοδοι επιφέρουν μεγαλύτερη βλάβη στους γύρω ιστούς μέχρι να γίνει η προσέγγιση του θυρεοειδούς από μεγάλη απόσταση και αυξάνουν τόσο τον χρόνο επέμβασης όσο και τον χρόνο ανάρρωσης. Επιπλέον, η χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού αυξάνει το κόστος, καθιστώντας το ισοζύγιο κόστους-οφέλους απαγορευτικό για τους περισσότερους ασθενείς.

Η σημασία του έμπειρου και εξειδικευμένου χειρουργού

Κύριο μέλημα των ασθενών που θα υποβληθούν σε θυρεοειδεκτομή, πρέπει να αποτελεί η επιλογή ενός έμπειρου και εξειδικευμένου χειρουργού, καθώς αν διενεργηθεί από άλλους με πενιχρή εμπειρία στη χειρουργική του θυρεοειδούς αδένα, τότε μπορεί να προκληθούν μείζονες επιπλοκές.

Στο ίδιο πνεύμα, ο συνοδός λεμφαδενικός καθαρισμός του τραχήλου στα περιστατικά καρκίνου του θυρεοειδούς, συνεπάγεται ακόμη μεγαλύτερες πιθανότητες σοβαρών επιπλοκών εάν εκτελεστεί από χειρουργό με μικρή εμπειρία.

Για αυτό άλλωστε οι διεθνείς ιατρικές επιστημονικές εταιρίες προτείνουν αυτές οι επεμβάσεις να γίνονται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα ή από έμπειρα χειρουργικά χέρια.

Μερικές από τις επιπλοκές που μπορεί να επιφέρει η έλλειψη εμπειρίας είναι η κάκωση των λαρυγγικών νεύρων, υποπαραθυρεοειδισμός-υπασβεστιαιμία, κακώσεις του οισοφάγου και βέβαια οι επιπλοκές που ελλοχεύει κάθε χειρουργική πράξη, όπως η αιμορραγία.

Από την άλλη, τα οφέλη της χειρουργικής του θυρεοειδούς δεν είναι ίδια σε όλους τους ασθενείς και υπό αυτό το πρίσμα καλό είναι να συζητούν με τον χειρουργό τους και τον ενδοκρινολόγο τους πριν μπουν στο χειρουργείο.

Τα σημάδια που πρέπει να σας στείλουν στον γιατρό

Συνοψίζοντας, εάν διαπιστώσετε κάποιο από τα παρακάτω σημάδια είναι σημαντικό να απευθυνθείτε άμεσα σε γιατρό:

• Εάν παρατηρήσετε μια μικρή ορατή διόγκωση στη βάση του λαιμού ή αν απλώς μπορείτε να την ψηλαφίσετε.
• Όταν διαπιστώσετε ότι έχουν διογκωθεί οι λεμφαδένες σας.
• Αν σας δυσκολεύει η κατάποση.
• Στην περίπτωση που χάνετε κιλά παρότι έχετε κανονική ή και αυξημένη όρεξη για φαγητό.

INFO!

Δρ Σάββας Ραφαηλίδης

Χειρουργός με εξειδίκευση στη χειρουργική του καρκίνου του θυρεοειδούς και στη χειρουργική του θυρεοειδούς και των παραθυρεοειδών αδένων