Το γεγονός ότι για την ανάπλαση προκρίθηκε η λύση του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που μάλιστα τέθηκε υπό την εποπτεία της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων, δημιουργεί προσδοκίες ότι η Θεσσαλονίκη θα αποκτήσει ένα αρχιτεκτονικό στολίδι, ένα τοπόσημο, και έναν ζωντανό χώρο που θα τον χαίρεται όλη η πόλη. 

Το μέγεθος και η πρόκληση του εγχειρήματος, το ότι γίνεται από τον δημόσιο εκθεσιακό φορέα της χώρας αλλά και μορφή του διαγωνισμού (με προεπιλογή shortlist) προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μεγάλων και σοβαρών γραφείων από όλο τον κόσμο, που θα δαπανήσουν αρκετές χιλιάδες ευρώ για να καταρτίσουν μία ολοκληρωμένη πρόταση.

«Η εμπειρία από τη συμμετοχή 116 μεγάλων αρχιτεκτονικών γραφείων από 33 χώρες όλο τον κόσμο δείχνει ότι υπάρχει διεθνές ενδιαφέρον. Η ανάπλαση θεωρείται ένα πολύ σημαντικό έργο βιοκλιματικής κατεύθυνσης στην Ευρώπη» επισημαίνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της ΔΕΘ-Helexpo Τάσος Τζήκας, προσθέτοντας ότι η επιλογή του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και η διαδικασία με την οποία έγινε αποτελεί πρότυπο για τα ελληνικά δεδομένα. 

Από τα 165 στρέμματα του οικοπέδου (πλην του Πάλαι ντε Σπορ) τα 60 θα μετατραπούν σε αστικό πάρκο και άλλα 22στρεμματα θα είναι ελεύθεροι και κοινόχρηστοι χώροι, με το υπόλοιπο 50% να διατίθεται για τις ανάγκες του εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου (περίπτερα, συνεδριακό, χώροι γραφείων και καταστημάτων, ξενοδοχείο κ.λπ.).

Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής είναι ο αρχιτέκτονας Joan Busquets, ο οποίος είναι καθηγητής πολεοδομικού σχεδιασμού στο πανεπιστήμιο Harvard, και μέλος της Ακαδημίας Αρχιτεκτονικής της Γαλλίας, ο άνθρωπος που έβαλε την υπογραφή του στο μετασχηματισμό της Βαρκελώνης για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1992.

Μεταξύ των μελών της επιτροπής υπάρχουν μεγάλα ονόματα όπως της Farshid Moussavi καθηγήτριας Αρχιτεκτονικής στο Harvard, ο επικεφαλής της Haptic Architects Sauli Mettinen ς εκπρόσωπος της Διεθνούς Ενωσης Αρχιτεκτόνων, η αρχιτέκτονας Αρετή Μαρκοπούλου που διευθύνει το Institute for Advanced Architecture of Catalonia (IAAC) στη Βαρκελώνη, η Irene Djao Rakitine αρχιτέκτονας τοπίου και μέλος του Landscape Institute στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Γραφείου Εκθέσεων στο Παρίσι Δημήτρης Κερκεντζές. Από τα 116 γραφεία που εκδήλωσαν ενδιαφέρον επιλέχθηκαν 15 για να υποβάλλουν τις προτάσεις τους μέχρι τα μέσα Ιουνίου.

Η βραχεία λίστα

Οι 15 επικεφαλής αρχιτέκτονες των διαγωνιζόμενων προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, Ολλανδία, Ιαπωνία, Γερμανία, Φινλανδία και το Κουβέιτ. Στις ομάδες που επιλέχθηκαν συμμετέχουν συνολικά 55 τεχνικά γραφεία από 17 χώρες, ενώ στις 7 από τις 15 επιλεγμένες ομάδες, συμμετέχουν 9 ελληνικά τεχνικά γραφεία ή μεμονωμένοι αρχιτέκτονες. Ακόμη, στις ομάδες έργου των Διαγωνιζόμενων συμμετέχουν 222 μηχανικοί, εκ των οποίων οι 56 είναι Έλληνες.

Γνώμονα της Κριτικής Επιτροπής αποτέλεσε η ικανότητα και δυνατότητα παροχής σχεδιαστικών προτάσεων από τους υποψήφιους, που θα συνδυάζουν την κατασκευή ενός εμβληματικού και σύγχρονου εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου, με ένα αστικό πάρκο 60 στρεμμάτων, τα οποία θα μεταμορφώσουν το κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης, προσφέροντας ένα νέο, μοναδικό τοπόσημο και βελτιώνοντας την ποιότητα της καθημερινής ζωής των πολιτών προς μία σύγχρονη βιοκλιματική κατεύθυνση.

Τα αρχιτεκτονικά γραφεία της βραχείας λίστας του διαγωνισμού είναι:

Ala Architects (Φινλανδία), Mareld Landskapsarkitekter (Σουηδία)

Amanda Levete Architects, Studio Seilern Architects (Ηνωμένο Βασίλειο), Vladimir Djurovic Landscape Architecture (Λίβανος), Fhecor Ingenieros Consultores και R. Úrculo Ingenieros Consultores (Ισπανία)

Bruther Architectes (Γαλλία), Robbrecht En Daem Architecten και Duss (Βέλγιο), List (Fr), Global - Architectura Paisagista (Πορτογαλία), Schnetzer Puskas International (Ελβετία), M. Deda And Associates (Ελλάδα),

Heatherwick Studio και Buro Happold (Ηνωμένο Βασίλειο)

Hopkins Architects (Ηνωμένο Βασίλειο)

Kengo Kuma And Associates (Jp), Akt Ii (Ηνωμένο Βασίλειο), Hilson Moran (Ηνωμένο Βασίλειο), Georges Batzios Architects (Ελλάδα), Doxiadis+ (Ελλάδα)

Lina Ghotmeh Architecture, Vogt Paysage + Urbanisme, Lan και Tractebel Engineering (Γαλλία), Lot (Ελλάδα), Systematica (Ιταλία)

Oma Stedebouw (Ολλανδία)

Proem Architects (Kw), Yannis Kitannis (Ελλάδα), Omete (Gr)

Sauerbruch Hutton (Γερμανία ), Gustafson Porter + Bowman (Ηνωμένο Βασίλειο), Elena Stavropoulou (Ελλάδα)

Sou Fujimoto Architects (Ιαπωνία), Guy Nordenson And Associates (ΗΠΑ), Cracknell Landscape Design (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα)

Unstudio και Okra Landschapsarchitecten (Ολλανδία), Schema4 (Ελλάδα),

Valode & Pistre Architectes, Michel Desvigne Paysagiste, Vp & Green Engineering, Espace Temps (Γαλλία)

Wilkinson Eyre Architects, Grant Associates, Biodiversity By Design, Atelier One και Atelier Ten (Ηνωμένο Βασίλειο), Eleni Pavlidou (Ελλάδα)

Wilmotte & Associes, Egis Bâtiments International, Neveux Rouyer Paysagistes (Γαλλία)

Αναπληρωματικοί Διαγωνιζόμενοι (σε σειρά προτίμησης):

Adjaye Associates (Ηνωμένο Βασίλειο), Makridis Associates, Agis Papadopoulos και Stavrou P. Tziotzios G. (Ελλάδα),)

Xaveer De Geyter Architects, Daidalos Peutz Bouwfysisch Ingenieursbureau και Util (Βέλγιο), Inside Outside (Ολλανδία), Neiheiser Argyros (Ηνωμένο Βασίλειο),

Stefan Rutzinger και Green4Cities (Αυστρία), Jan Knippers Ingenieure (Γερμανία)

Η διαδικασία επιλογής και τα επόμενα βήματα

Οι προτάσεις θα κατατεθούν ανώνυμα, μέχρι τα τέλη Μαΐου. Η κριτική επιτροπή θα αποφασίσει στα μέσα Ιουνίου και το αργότερο την 1η Ιουλίου 2021 θα ανακοινωθεί η πρόταση που κέρδισε το πρώτο βραβείο, με χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ. Στη συνέχεια θα υπάρξει διαπραγμάτευση με την ομάδα που κέρδισε το πρώτο βραβείο για το αν θα υλοποιήσει τη μελέτη που εκπόνησε. Στη συνέχεια θα πρέπει να εκπονηθούν συμπληρωματικές μελέτες.

Ο ενδεικτικός προϋπολογισμός κατασκευής του έργου είναι 177 εκατ. ευρώ, πλέον ΦΠΑ, χωρίς να υπολογίζονται τα κόστη αρχαιολογικών ανασκαφών και επιπλέον κόστη μηχανικού (υπενθυμίζεται ότι το 2012 η προκαταρκτική μελέτη βιωσιμότητας είχε προσδιορίσει το κόστος σε περίπου 120 εκατ. ευρώ). 

Από το συνολικό ποσό του ενδεικτικού προϋπολογισμού, 74 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι θα είναι το κόστος για το εκθεσιακό κέντρο, 34,5 εκατ. για το συνεδριακό κέντρο και τον εκθεσιακό χώρο πολυτελείας, 53 εκατ. ευρώ για το επιχειρηματικό κέντρο με τα καταστήματα και το ξενοδοχείο, και 11 εκατ. ευρώ για το αστικό πάρκο. 

Το ακριβές ποσό θα εξαρτηθεί βεβαίως και από τις προβλέψεις της αρχιτεκτονικής μελέτης που θα επιλεγεί. Το πού θα βρεθούν τα χρήματα θα καθοριστεί στο επόμενο στάδιο, θεωρείται όμως βέβαιο ότι θα επιδιωχθεί μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), με πιθανή χρηματοδότηση και εκμετάλλευση κάποιων από τους χώρους που δεν σχετίζονται με την εκθεσιακή δραστηριότητα (ξενοδοχείο, υπόγεια πάρκινγκ ή επιχειρηματικό κέντρο) από ιδιώτες, και αναζήτηση χρηματοδότησης για το αστικό πάρκο μέσω των πόρων που αναλογούν στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, είτε του νέου ΕΣΠΑ είτε από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Για να καθοριστεί το σχήμα χρηματοδότησης θα δημιουργηθεί μια ομάδα εργασίας με τη συμμετοχή του υπουργείου Ανάπτυξης, της ΔΕΘ, της περιφέρειας και του δήμου Θεσσαλονίκης.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13 Δεκεμβρίου 2020