Πώς μπορεί να εφαρμοστεί η κυκλικότητα στην παραγωγή μιας ταινίας, προς όφελος του περιβάλλοντος; Αυτό ήταν ένα από τα ερωτήματα που ετέθησαν κατά την έκτη κατά σειρά συνάντηση και συζήτηση του «Climate Hub», της νέας πρωτοβουλίας που ανέλαβε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στην προσπάθειά του να υλοποιήσει τον στόχο της βιωσιμότητας. 

Όπως επισήμανε η μία εκ των δύο ομιλητών, η υπεύθυνη αστικής καινοτομίας της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «InCommOn», Σόφη Σαρρή, «το πρώτο βήμα όταν ξεκινάς να κάνεις κάτι πιο κυκλικό (και στην παραγωγή μιας ταινίας) είναι η καταγραφή. 

Πρέπει ο παραγωγός, που ξέρει ποια είναι τα βήματα της διαδικασίας, να καταγράψει τα πάντα και μετά, μέσα από τη συζήτηση με τους κατάλληλους ανθρώπους, να ξεκινήσει να κάνει βασικές κινήσεις μικρής κλίμακας. Γιατί από εκεί ξεκινάει η αλλαγή, από τα μικρά βήματα. Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο η απόσταση, είτε αφορά την τροφοδοσία είτε τις μετακινήσεις (για την παραγωγή μιας ταινίας). Ό,τι είναι πιο κοντά μας είναι πιο βιώσιμο και πιο κυκλικό. Είναι επίσης σημαντικό και το κομμάτι της διαχείρισης των απορριμμάτων όταν φεύγουν από εμάς. Μετά την ταινία, πού πάνε όλα αυτά που χρησιμοποιήσαμε; Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε όταν ξεκινάμε κάτι, πού θα καταλήξει αυτό που δημιουργούμε».

Από την πλευρά του, ο συντονιστής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της InCommOn, Φίλιππος Ναχμίας, απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, επισήμανε, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, την αξία της συμμετοχικότητας: 

«Είναι σημαντικό στις παραγωγές να υπάρχει μια διαδικασία ομαδικής διαβούλευσης. Πρέπει να είναι ανοιχτές οι σχέσεις, να μην είναι κεντρικά ελεγχόμενα όλα. Καθένας από την ομάδα να μπορεί να έχει λόγο. Θα βάλω επίσης και το ζήτημα του χρόνου, αυτές οι διαδικασίες θέλουν χρόνο. Η συμμετοχικότητα αφορά πόρους και χρονικούς και οικονομικούς. Γενικά θα λέγαμε ότι είναι σημαντικό να το πάρουμε από καρδιάς το θέμα, με έναν ουσιώδη τρόπο, επειδή μας ενδιαφέρει όντως, και όχι απλώς για λόγους μάρκετινγκ. Μπορείς να έχεις αυτό το βλέμμα, που σε κάθε βήμα σου ρωτάς "αυτό μπορούμε να το κάνουμε καλύτερο, πιο φιλικό;"», διερωτήθηκε ο κ. Ναχμίας, με την ευκαιρία της συζήτησης, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της «Αγοράς» του 25oυ Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

«Όταν μιλάμε για κυκλικότητα και κυκλική οικονομία», συμπλήρωσε ο κ. Ναχμίας, «αυτό που θέλουμε να διερευνήσουμε είναι κατά πόσο σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας, από την πρώτη στιγμή μέχρι και τη στιγμή της απόρριψης, μπορούμε να δημιουργήσουμε κύκλους μέσα στους οποίους είτε θα μειώνεται το αποτύπωμα είτε θα εξοικονομείται ενέργεια είτε θα παρατείνεται ο χρόνος ζωής αυτών που χρησιμοποιούμε, ώστε να μη φτάνουν στις χωματερές. Όλο αυτό το συνδέουμε συχνά με την ανακύκλωση, η οποία είναι μια από τις καλές πρακτικές κυκλικής οικονομίας. Είναι χρήσιμη, αλλά όχι η καλύτερη. Στην πρακτική της ανακύκλωσης που γνωρίζουμε τα προϊόντα έχουν φτάσει ήδη σε προχωρημένη φάση απαξίωσης, έχουν μπει σε έναν κάδο και δαπανάμε μεγάλα ποσά ενέργειας για να τα διαλύσουμε, να τα φέρουμε ξανά σε κατάσταση πρώτης ύλης και να επαναχρησιμοποιήσουμε τελικά ένα ποσοστό αυτής της πρώτης ύλης, γιατί πάντα κάτι χάνεται. Το ερώτημα που μας νοιάζει όμως είναι πριν φτάσει το προϊόν στον κάδο αυτό τι μπορούμε να κάνουμε. Και υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε», επισήμανε.

Τα 10 «R» της κυκλικής οικονομίας

Κατά την κα Σαρρή, η «InCommOn» έχει σε εξέλιξη διάφορα έργα, τα οποία ασχολούνται με κάποια συγκεκριμένη πτυχή της κυκλικής οικονομίας και απευθύνονται σε διαφορετικό γκρουπ της κοινότητας κάθε φορά, «αλλά υπηρετούν τον ίδιο σκοπό, την ενεργοποίηση δηλαδή της κοινότητας ξεκινώντας από την κλίμακα μιας γειτονιάς, με σκοπό να δούμε μακροπρόθεσμη αλλαγή». Μια αλλαγή, που όπως επισήμανε ο κ. Ναχμίας, μπορεί να γίνει μέσα από την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών κυκλικής οικονομίας, των 10 «R» της Κυκλικής Οικονομίας, όπως τα ονόμασε, τα οποία και είναι τα Respect (σεβασμός του οικοσυστήματος και του ίδιου μας του εαυτού), Rethink (αναστοχασμός της καθημερινής μας πρακτικής), Refuse (άρνηση, πχ, της περιττής σπατάλης, των περιττών απορριμμάτων ή του να οδηγώ μόνος ή μόνη μου το αυτοκίνητό μου αντί να το μοιράζομαι), Reduce (μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος), Reuse (επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων, πχ, μέσω αλλαγής της χρήσης τους), Refurbish (ανακατασκευή), Repair (επισκευή), Repurpose (νέες χρήσεις για τα αντικείμενα, όπως η μετατροπή χρησιμοποιημένων πλαστικών μπουκαλιών σε γλάστρες), Rot και Recycle (πχ, κομποστοποίηση οργανικών υπολειμμάτων, τα οποία όταν πηγαίνουν στους χώρους υγειονομικής ταφής μαζί με βιομηχανικά προϊόντα δεν μπορούν να μετατραπούν σε χώμα, καθώς δεν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον).

Κατά πόσο όμως η μείωση της κατανάλωσης, που θα προέκυπτε από την εφαρμογή των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας, θα έβλαπτε οικονομικά την κοινωνία ή θα έπληττε συγκεκριμένες ομάδες της. «Εμείς δεν πιστεύουμε στις λύσεις τύπου "πονάει χέρι, κόψει χέρι". Το να είμαστε ευαισθητοποιημένοι και να ξέρουμε τι συμβαίνει βοηθάει στο να κάνουμε αλλαγές. Η αλλαγή στάσεων, όμως, δε μπορεί να γίνεται υπό όρους απειλής της επιβίωσης. Χρειάζεται μια σχετική ευμάρεια με την καλή έννοια, όχι αυτή της σπατάλης. Θέλουμε ήπιες μεταβάσεις» κατέληξε ο κ.Ναχμίας.