3+1 ιδέες για να δούμε τη ζωή αλλιώς

Η συνεχής ανάγκη μας να προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον οδηγεί πολλές φορές σε δυσφορία

08/05/2023 13:45

Από φιλοσοφικά και υπαρξιακά ζητήματα, όπως το νόημα της ζωής και ο φόβος του θανάτου, μέχρι τη διαχείριση κοινωνικών, υγειονομικών ή πολιτικών γεγονότων, η ζωή βρίσκει τον τρόπο να μας ταράζει. Η αβεβαιότητα, η επιθυμία μας να γνωρίζουμε το τι θα συμβεί στο μέλλον και αν η ζωή μας θα έχει μια θετική έκβαση απασχολούν τους περισσότερους ανθρώπους και ορισμένους σε βαθμό που να νιώθουν υπερβολική δυσφορία.

Η επιθυμία μας να προβλέψουμε το αύριο μοιάζει, ωστόσο, αρκετά αναμενόμενη δεδομένης της εξέλιξης του είδους μας. Ο εγκέφαλος μας είναι έτσι δομημένος, ώστε να προσπαθεί να δει αν υπάρχουν απειλές στο περιβάλλον μας, προκειμένου να μπορέσει να τις διαχειριστεί και να νιώσει ασφάλεια. Και αυτό μοιάζει σωτήριο, όταν γίνεται στην κατάλληλη περίσταση και στον σωστό βαθμό, γιατί με τον τρόπο αυτό επιβιώσαμε και εξελιχθήκαμε ως είδος.

Όταν όμως η ενασχόληση μας με το να γνωρίζουμε τι επίκειται και με το να νιώσουμε ασφαλείς είναι τόσο έντονη, τότε μας αφήνει λίγο χώρο για να ασχοληθούμε με την υπόλοιπη ζωή μας και συνήθως δεν επιφέρει την πολυπόθητη ηρεμία και ασφάλεια που χρειαζόμαστε.

4 τρόποι για καλύτερη διαχείριση της αβεβαιότητας

Πώς όμως θα μπορούσαμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα την αβεβαιότητα στη ζωή;

1.Εξασκούμε ενεργά μια στάση αποδοχής της κατάστασης

Το να αναπτύσσουμε αντίσταση στις δύσκολες και αβέβαιες καταστάσεις της ζωής είναι αναμενόμενο. Πολλές φορές είναι μέρος της διαδικασίας, για να αποδεχθούμε κάτι. Εντούτοις, η αντίσταση συνήθως μεγαλώνει την ψυχική ένταση και μας απομακρύνει από την ικανότητα μας να προσαρμοστούμε στην κατάσταση και να τη διαχειριστούμε όσο γίνεται καλύτερα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η λύση εδώ είναι η παραίτησή μας από την προσπάθεια διαχείρισης. Αντίθετα, μια πιο λειτουργική στάση, η στάση της αποδοχής μπορεί να μας βοηθήσει να νιώσουμε σταθερότητα.

Αποδοχή δεν σημαίνει παθητική στάση απέναντι στα πράγματα. Η αποδοχή είναι μια άκρως ενεργητική διαδικασία, κατά την οποία έχουμε στο νου μας ότι πρέπει να βλέπουμε την παρούσα κατάσταση όπως είναι, χωρίς επίκριση και χωρίς να ψάχνουμε μαγικές λύσεις ή τρόπους να την αποφύγουμε. Για παράδειγμα, σε μια ασθένεια μόνο όταν αποφασίσουμε να δούμε την κατάσταση όπως είναι, μπορούμε πραγματικά να δράσουμε, ώστε να τη διαχειριστούμε. Άρα, αν πραγματικά θέλουμε να αντιμετωπίσουμε και να αλλάξουμε μια κατάσταση, πρέπει πρώτα να την αποδεχθούμε.

Μια καλή αρχή είναι να ξεκινήσουμε με το να αποδεχόμαστε στοιχεία του εαυτού μας, όσα μας αρέσουν και όσα δεν μας αρέσουν, να μας αποδεχόμαστε όπως είμαστε δηλαδή, γιατί μόνο τότε θα μας γνωρίσουμε ειλικρινά και θα ξέρουμε τι μπορούμε να κάνουμε ή να βελτιώσουμε, για να διαχειριστούμε την αβεβαιότητα.

2.Ενισχύουμε τις δυνάμεις μας

Πολύ συχνά στην προσπάθεια μας να νιώθουμε ότι ελέγχουμε τα πάντα και να σκεφτόμαστε μελλοντικά σενάρια και τις λύσεις τους, σπαταλάμε πολύτιμη ψυχική και σωματική ενέργεια, χάνοντας και χρόνο από τη φροντίδα του εαυτού μας. Αν πραγματικά μας ενδιαφέρει τόσο πολύ να είμαστε σε θέση να αντεπεξέλθουμε στο άγνωστο και αβέβαιο της ζωής και να φροντίσουμε για ένα καλύτερο μέλλον, πρέπει πρώτα από όλα να φροντίζουμε να έχουμε πολλές δραστηριότητες που γεμίζουν τις μπαταρίες μας στο παρόν. Φροντίζουμε λοιπόν να βάζουμε στη ζωή μας δραστηριότητες που μας γεμίζουν σε πνευματικό, συναισθηματικό, σωματικό και κοινωνικό επίπεδο. Η σταθερότητα σε αυτούς τους τομείς θα ενισχύσει τη σιγουριά μας να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις.

3.Γινόμαστε κριτικοί και όχι επικριτικοί

Η κριτική είναι βασική για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε τη σταθερότητα μας και να δούμε τα πράγματα ρεαλιστικά. Και όταν μιλάμε για κριτική, εννοούμε την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης που θα μας επιτρέψει να εξετάζουμε όσα μαθαίνουμε ή σκεφτόμαστε, να αναζητάμε δεδομένα και επιχειρήματα και να διαμορφώνουμε εμπεριστατωμένη άποψη για τα πράγματα.

Από ψυχολογικής-γνωστικής απόψεως είναι αναπόφευκτο ο εγκέφαλος μας να υποκύπτει σε γνωστικές στρεβλώσεις, σε λανθασμένους τρόπους σκέψης δηλαδή, που μας οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα και αυξάνουν τη δυσφορία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα στρεβλώσεων είναι η καταστροφολογία, η μεγιστοποίηση ή ελαχιστοποίηση της σημασίας των γεγονότων, ο ασπρόμαυρος τρόπος σκέψης και η υπεργενίκευση. Για να ξεφύγουμε από αυτά, χρειάζεται να εξετάζουμε όλα όσα περνούν από το μυαλό μας κριτικά και με επιχειρήματα.

Πάνω από όλα όμως πρέπει να θυμόμαστε πως ό,τι σκεφτόμαστε δεν είναι απαραίτητα αλήθεια και ίσως δεν χρειάζεται καν να το αναλύσουμε. Αντίθετα, καλλιεργούμε μια στάση αποδοχής απέναντι στο ότι αυτός είναι ο τρόπος που ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί σε δύσκολες καταστάσεις και ότι πολλές φορές δεν λειτουργεί ορθά.

Από κοινωνικής απόψεως με κριτική χρειάζεται να εξετάζουμε τις πληροφορίες που δεχόμαστε από τις διάφορες πηγές, μέσα επικοινωνίας, ανθρώπους κλπ. Το γεγονός ότι δεχόμαστε τεράστιο όγκο πληροφοριών που δεν μπορούμε ούτε να εξετάσουμε για το αν είναι αληθείς ούτε έχουμε και τη δυνατότητα να τις επεξεργαστούμε και να τις κατανοήσουμε μπορεί να αυξήσει την ανασφάλεια και τη δυσφορία μας. Για αυτό, αφιερώνουμε χρόνο, ώστε να δούμε αν οι πληροφορίες που δεχόμαστε και οι πηγές αυτών είναι έγκυρες, αναζητούμε περισσότερα στοιχεία (ακόμη και αντικρουόμενα) για να τις επαληθεύσουμε και αν νιώθουμε ότι κατακλυζόμαστε από πληροφορίες, περιορίζουμε τη ροή τους, για να τις διαχειριστούμε καλύτερα.

4.Ρίχνουμε… άγκυρα στο παρόν

Το αντίδοτο στην αβεβαιότητα είναι η παραμονή μας στο τώρα. Αναγνωρίζοντας πως δεν μπορούμε να μαντέψουμε ή να ελέγξουμε το άγνωστο, μπορούμε να αφιερωθούμε στο παρόν και να το απολαύσουμε. Για παράδειγμα, παρατηρώντας πώς αισθανόμαστε απολαμβάνοντας έναν περίπατο μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε ευγνωμοσύνη και χαρά, δίνοντας νόημα στο τώρα.

Το να ασχοληθούμε με το πού μπορούμε να στρέψουμε την προσοχή μας κάθε στιγμή, μας δίνει την αίσθηση ότι δεν λειτουργούμε αυτόματα, αποκτώντας επίγνωση των συναισθημάτων και των σκέψεων τα οποία μπορούμε να φροντίσουμε, ώστε να νιώσουμε καλά στο παρόν. Επιπλέον, είναι μια υπενθύμιση ότι κάποια πράγματα όντως περνάνε από το χέρι μας και μπορούμε να τα επηρεάσουμε. Αντί να αποφεύγουμε σκέψεις και συναισθήματα που μας φέρνουν σε δύσκολη θέση, προσπαθούμε να εξερευνήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας με αποδοχή και επιείκεια, χωρίς επίκριση, και να δούμε τι πραγματικά χρειάζεται να κάνουμε, για να βελτιώσουμε την κατάσταση.