Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Henry Bruce Greer Clark θα αναγορευτεί αύριο Τετάρτη 13 Μαρτίου 2024 και ώρα 18:30, επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ, στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ. Σπούδασε Φιλοσοφία, Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και εργάστηκε στο Πρακτορείο Reuters, στους Financial Times και στους Times του Λονδίνου. Για περισσότερα από 25 χρόνια εργάστηκε στο περιοδικό The Economist, σε σειρά διευθυντικών θέσεων. Ο ίδιος μίλησε στο makthes.gr για την πιο συγκινητική στιγμή της καριέρας του, για τον τρόπο που ασκείται η δημοσιογραφία σήμερα και για το επόμενο βιβλίο του.

Έχετε εργαστεί στα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά πρακτορεία και ενημερωτικά μέσα του εξωτερικού. Ποιο ήταν το δυσκολότερο και πιο απαιτητικό ρεπορτάζ που κληθήκατε να καλύψετε;

Οπωσδήποτε η πιο δύσκολη αλλά και η πιο συγκινητική στιγμή της καριέρας μου ήταν το πραξικόπημα που έγινε στην Μόσχα τον Αύγουστο του 1991. Προσπάθησαν τα συντηρητικά μέλη της Σοβιετικής ηγεσίας να ανατρέψουν τον Γκορμπατσόφ και να επιβάλουν την παλιά κομμουνιστική τάξη. Τελικά η ιστορία διήρκεσε μόνο τρεις ημέρες και η όλη προσπάθεια απέτυχε παταγωδώς. Σκοτώθηκαν τρεις νεαροί σε οδομαχίες στο κέντρο της Μόσχας, αλλά θα μπορούσε η αιματοχυσία να είναι πολύ χειρότερη. Κατά σύμπτωση βρισκόμουν στην Ελλάδα την ημέρα που ξέσπασε το πραξικόπημα, και μαζί μου ήταν ένας Ρώσος πολιτικός, πολύ σεβαστός, από το δημοκρατικό στρατόπεδο. Δεδομένου ότι ήμουν τότε ανταποκριτής του Times στην Μόσχα, έπρεπε να γυρίσω επειγόντως και να βοηθήσω στην κάλυψη των κόσμο-ιστορικών γεγονότων. Φοβόμασταν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, μια ροή προς τον εμφύλιο πόλεμο. Ζήσαμε στιγμές φόβου, σοκ και ανακούφισης.

Σε βάθος χρόνου τι έχει αλλάξει στη δημοσιογραφία, ως προς τον τρόπο με τον οποίο καλύπτεται και μεταδίδεται μία είδηση; Η Τεχνητή Νοημοσύνη και τα social media ενέχουν κινδύνους ως προς την αλήθεια μίας είδησης; Οι δημοσιογράφοι του σήμερα τηρούν τους κανόνες δεοντολογίας;

Μάλλον η πιο θεαματική αλλαγή είναι η πρόσβαση στη συλλογή και στη διάδοση των ειδήσεων. Έγινε ασύγκριτα πιο εύκολη και δεν περιορίζεται στους επαγγελματίες. Ένας μαθητής 15 χρονων με τηλέφωνο μπορεί να τραβήξει βίντεο το οποίο θα κοιτάξουν εκατομμύρια θεατές, είτε διότι το αγοράζει ένα κανάλι, είτε κατ’ευθείαν μέσω των social media. Mε αυτή την τεράστια προσφορά εικόνων και πληροφοριών, εμείς οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι έχουμε ακόμα έναν σπουδαίο ρόλο – στην διάλεξη και στην ερμηνεία των δεδομένων. Mην νομίζετε όμως ότι τα fake news είναι εντελώς καινούργιο. Το 18^Ο αιώνα πουλούσαν στους δρόμους του Λονδίνου πρόχειρα φυλλάδια με τις πιο απίθανες φήμες για την βασιλική οικογένεια και άλλα σπουδαία πρόσωπα. Απλά η διάδοση έγινε πολύ ευκολότερη.

Στο πλαίσιο της αναγόρευσής σας σε επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ, ποια θα ήταν η συμβουλή σας σε ένα νέο φοιτητή – φοιτήτρια που ολοκληρώνει τις σπουδές του και ετοιμάζεται να βγει στην αγορά εργασίας;

Ένας νέος άνθρωπος που ξεκινάει τώρα μια τέτοια σταδιοδρομία πρέπει να είναι εξαιρετικά ευέλικτος, να ασχολείται ταυτόχρονα με τα γραπτά μέσα και τα οπτικοακουστικά και τα διαδικτυακά. Και μπορεί να μην έχει ποτέ μια μόνιμη θέση εργασίας, δηλαδή να δουλεύει ως freelancer όλη του τη ζωή. Στην γενιά μου αν είχες την καλή τύχη να μπεις στο Πρακτορείο Reuters ή στο BBC, είχες μπροστά σου μια καριέρα ζωής – με κάθε ελπίδα να προχωρήσεις από μια ενδιαφέρουσα αποστολή στην άλλη, με μια σταδιακή αναβάθμιση της θέσης, του κύρους και του μισθού. Και αν για κάποιο λόγο έχανες την δουλειά σου, θα έπαιρνες μια ικανοποιητική αποζημίωση. Τέτοιου είδους ασφάλεια δεν υπάρχει πλέον στην αγορά εργασίας. Από την άλλην πλευρά, ένας νέος και ταλαντούχος δημοσιογράφος μπορεί με δική του πρωτοβουλία να ξεκινήσει μια ιστοσελίδα που γρήγορα αποκτάει μεγάλη επιρροή. Είμαστε σε μια εποχή ανασφάλειας και ευκαιρίας.

Έχετε συγγράψει το βιβλίο «Δυο φορές ξένος: Οι μαζικές απελάσεις που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα και Τουρκία» που εξετάζει την προσφυγική εμπειρία Ελλήνων και Τούρκων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και απέσπασε το διεθνούς κύρους Βραβείο Runciman. Βιβλίο για τις ωδίνες της μετακομμουνιστικής Ρωσίας, με τίτλο «An Empire's New Clothes: The End of Russia's Liberal Dream» και το βιβλίο «Athens: City of Wisdom» που αποτελεί μία εισαγωγή στην ιστορία της πόλης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ποιο από τα τρία ξεχωρίζετε και γιατί; Υπάρχει κάτι νέο στα σκαριά και με ποια θεματολογία;

Φαίνεται ότι το βιβλίο μου «Δυο φορές ξένος» άγγιξε πολλές καρδιές – ίσως διότι πρόλαβα να μιλήσω με ανθρώπους και στην Ελλάδα και στην Τουρκία που είχαν ζήσει τα γεγονότα του 1923-1924. Η ιδέα μου ήταν να περιγράψω τις συνέπειες της Συμφωνίας της Λωζάνης – και σαν κεφάλαιο της διπλωματικής ιστορίας αλλά και σαν μια τεράστια ανθρώπινη ιστορία που καθόρισε τις ζωές εκατομμυρίων απλών ανθρώπων. Τώρα προσπαθώ να γράψω ένα βιβλίο πιο αυτοβιογραφικό που θα καλύπτει και τα χρόνια μου στην Ρωσία και τα παιδικά μου χρόνια στην Ιρλανδία.