Σίγουρα νιώθεις περίεργα μιλώντας με ξενοδόχους μας. Αυτό τουλάχιστον (ξανα)συνέβη σε μένα αυτή τη βδομάδα, όταν συνάντησα φίλους και γνωστούς σε μια οπωσδήποτε επιτυχημένη εκδήλωση σχετικά με τον τοπικό τουρισμό, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Γράφοντας «περίεργα», αναφέρομαι στην αντίφαση μεταξύ συνετής αισιοδοξίας και εύλογης ανησυχίας που ταυτόχρονα διακρίνει τους επαγγελματίες του κλάδου. Ενώ μιλούν με ενθουσιασμό για τις αυξημένες πληρότητες στα ξενοδοχεία και για τις νέες επενδυτικές πρωτοβουλίες στην πόλη και στην υπόλοιπη Περιφέρεια, παράλληλα ανησυχούν για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές, ορθώς εντοπίζοντας στασιμότητα σε πολλά ζητήματα που κατά κανόνα άπτονται της κρατικής λειτουργίας. Τι ισχύει τελικά;

Μάλλον είναι δικαιολογημένη η τωρινή αντιφατική εικόνα. Έστω και με χαμηλό ρυθμό, οι διανυκτερεύσεις αυξάνονται, όπως και οι ξένοι επισκέπτες. Στα ξενοδοχεία πέρσι διανυκτέρευσαν 2,5 εκατομμύρια τουρίστες: 2,5 φορές ο πληθυσμός του πολεοδομικού συγκροτήματος, δίχως να υπολογίζονται όσοι διέμειναν σε AirBnb, οι οποίοι εκτιμώνται σε ίσως άλλοι τόσοι (δυστυχώς ως τώρα δεν έχει βρεθεί αξιόπιστος τρόπος υπολογισμού του αριθμού τους μέσω πχ της ΤτΕ, έστω κατά προσέγγιση). Στο λιμάνι έδεσαν πάνω από 60 κρουαζιερόπλοια, αριθμός που λογικά θα είναι αυξημένος το 2024, μετά την πρόσφατη ενεργοποίηση από τον ΟΛΘ δεύτερου σταθμού αποβίβασης επιβατών. Νεοανεγειρόμενες και ανακαινιζόμενες μονάδες φιλοξενίας αυξάνουν τη διαθεσιμότητα μα και την αναγνωρισιμότητα όλης της περιοχής. Ανθούν η εστίαση και οι ενοικιάσεις αυτοκινήτων, δραστηριότητες απολύτως απαραίτητες για την υποστήριξη του τουρισμού. Οι αεροπορικές αφίξεις επίσης είναι σταθερά ανοδικές, ενώ η διεθνής εικόνα του ιδιωτικοποιημένου «Μακεδονία» ουδεμία σχέση έχει με εκείνη του παρελθόντος.

Από την άλλη, ο ρυθμός βελτίωσης της κατάστασης σίγουρα δε βρίσκεται σε αρμονία με τις υλοποιούμενες ιδιωτικές επενδύσεις. Σήμερα ξένοι και Έλληνες ποντάρουν την ψυχή και τα λεφτά τους σε ένα μεγαλύτερο διεθνές κοινό, όμως δε βλέπουν τις αναγκαίες εκείνες παρεμβάσεις που αύριο θα καταστήσουν τη Θεσσαλονίκη πιο αναγνωρίσιμη και άρα πιο ελκυστική, ειδικά σε χοντρά πορτοφόλια. Το αναβαθμισμένο αεροδρόμιο δε διαθέτει καν φυσούνες, έχει αναλογικά λιγοστές διεθνείς συνδέσεις, ενώ η καινούργια επιμηκυμένη πίστα αποπροσγείωσης δεν αξιοποιείται για υποδοχή υπερωκεάνιων πτήσεων. Η κατασκευή του FlyΟver βραχυπρόθεσμα υπονομεύει τις προοπτικές της Χαλκιδικής. Η συνεχής εισοδηματική βελτίωση των Βαλκάνιων γειτόνων μας νομοτελειακά θα οδηγήσει πολλούς από αυτούς σε ποιοτικότερους προορισμούς, στα νησιά και στην Πελοπόννησο. Όλες ανεξαιρέτως οι επιχειρήσεις του κλάδου δυσκολεύονται να βρουν το κατάλληλο προσωπικό, και την ίδια στιγμή το εκπαιδευτικό σύστημα αρνείται να προσαρμοστεί στις υπό διαμόρφωση απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Πρόσθετες επενδύσεις στο λιμάνι σκοντάφτουν σε ένα ΠΔ-φάντασμα, που συνεχώς ακούγεται και ποτέ δεν υπογράφεται. Και τέλος, η πανέμορφη Νύφη του Θερμαϊκού μόνο πανέμορφη δεν είναι, ως έχει.

Για να είμαστε δίκαιοι, ο Αγγελούδης κι η ομάδα του έχουν επιτύχει σημαντικό νοικοκύρεμα του κεντρικού Δήμου μέσα σε μικρό διάστημα, όμως οι δυνατότητές του είναι περιορισμένες όσον αφορά την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη. Όπως είναι τώρα τα πράγματα, η πόλη με τη γύρω περιοχή της αποτελεί έναν θαυμάσιο προορισμό για τη στενή γειτονιά της.

Για τους Έλληνες (50% των επισκεπτών) είναι όμορφη και μεγάλη, προσφέροντας καλή αναψυχή με… λαϊκό αντίτιμο. Για τους αμέσως άνωθεν ξένους επισκέπτες αποτελεί ένα εξαιρετικό ακίνητο «πρώτο στο κύμα», έναν εύκολα προσβάσιμο και αρκούντως κοσμοπολίτικο (για τα ως τώρα δεδομένα τους) πόλο city break. Για τους Τούρκους διαθέτει καλό ψάρι, φθηνό αλκοόλ και σύνδεση με τις ρίζες τους. Για τους πολλούς μα αόρατους Αμερικανούς νεαρούς προσφέρει πάμφθηνο χαβαλέ σε έναν… ημιεξωτικό τόπο. Και για τους πολυπληθείς Ισραηλινούς είναι η δεύτερη πιο κοντινή στην πατρίδα τους μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη αναλογικά χαμηλού κόστους, με συναισθηματική σύνδεση και με οικεία αστική αισθητική, και φυσικά αρκούντως ασφαλής.

Όπως είναι λοιπόν, η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία είναι μια χαρά για τους τωρινούς επισκέπτες. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο μέλλον: ό,τι δεν κολυμπά τελικά βυθίζεται, και επί του παρόντος απλώς επιπλέουμε. Για να φύγουμε μπροστά θα πρέπει να γίνουν πολλά, πάρα πολλά, που ούτε καν συζητούνται επαρκώς σήμερα μεταξύ των αρμοδίων. Θα πρέπει άμεσα να επιδιωχθεί δωδεκάμηνος τουρισμός. Θα πρέπει να δούμε υδατοδρόμια και σαφώς περισσότερες μαρίνες. Θα πρέπει να ενοποιηθούν τουριστικά η Κασσάνδρα, η Σιθωνία και η Πιερία, με κάποιας μορφής ζεύξεις σε Θερμαϊκό και Τορωναίο. Θα πρέπει να αναπλαστούν δραστικά ορισμένες ζώνες του ιστορικού κέντρου -κυρίως σε Άνω Πόλη και Λαδάδικα- ώστε να ανασυσταθεί ένα στοιχειώδες αξιόλογο αρχιτεκτονικό απόθεμα. Θα πρέπει επιτέλους να υπάρξει θεσσαλονικιός αρχαιολογικός περίπατος. Θα πρέπει να γεννηθεί μια Defénce ή Canary Wharf στις αστικές παρυφές, ως υποδοχέας επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας και αξιοθέατο για νεαρότερα κοινά. 

Θα πρέπει να τοποθετηθούν πολλά και ενδιαφέροντα καλλιτεχνήματα-ορόσημα σε ελεύθερους χώρους, καλαίσθητα σημεία ανάδειξης της τοπικής ιστορίας. Θα πρέπει να διευκολυνθεί θεαματικά η μετακίνηση με ΜΜΜ σε κάθε αξιόλογο προορισμό πέριξ της Θεσσαλονίκης, στο Δίον, στη Βεργίνα, στην Πέλλα, στην Αρναία, στην Ουρανούπολη, στον Όλυμπο, στον Παλιό Παντελεήμονα, στη Μπαρμπούτα, στον Άγιο Αθανάσιο, στην Αμφίπολη, στους πανέμορφους ανοιξιάτικους οπωρώνες της Ημαθίας. Θα πρέπει να ακολουθηθεί σε κάθε κύριο αρχαιολογικό χώρο το παράδειγμα ανάπλασης της Κοτταρίδη στις Αιγές.

Θα πρέπει να τύχει περαιτέρω αξιοποίησης η ήδη αναγνωρισμένη εξαιρετική γαστρονομία μας. Θα πρέπει να ενισχυθεί ο οικολογικός τουρισμός στους πολυάριθμους βιότοπους της περιοχής. Θα πρέπει να αναδειχθεί η ΠΚΜ ως οικονομικά προσιτός προορισμός ιατρικού και ιαματικού τουρισμού. Θα πρέπει να επιταχυνθούν οι αδειοδοτήσεις μεγάλων επενδύσεων σε resorts και glam camping. Θα πρέπει να στηριχθεί ο συνεδριακός τουρισμός, δεδομένου ότι συνήθως αφορά ακριβώς εκείνους τους εύπορους ξένους που επιζητούμε.

Θα πρέπει να γίνουν πάρα πολλά ακόμη, με πάρα πολύ επαγγελματισμό, αν θέλουμε να πάει πραγματικά μπροστά ο κεντρομακεδονικός τουρισμός, κι αυτά προφανώς δεν μπορούν να τα υλοποιήσουν μόνοι τους ο Τζιτζικώστας και οι δήμαρχοι. Μπορούν και πρέπει να τα προτείνουν και να τα σχεδιάσουν, αλλά καλώς ή κακώς η κύρια θεσμική και χρηματοδοτική αντιμετώπιση τους εξαρτάται από την κεντρική κυβέρνηση. Ελπίζουμε πως η νέα διοίκηση του Οργανισμού Τουριστικής Προβολής θα προσεγγίσει με περισσότερη φρεσκάδα και πρακτικότητα τούτη την κομβική πρόκληση.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17.03.2024