Την ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση, συνύπαρξη και συμπερίληψη καλύπτει εδώ και 16 συναπτά έτη η ομάδα «Εν Δυνάμει», μία καλλιτεχνική κολλεκτίβα με άτομα με και χωρίς αναπηρία που ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2008 από την Ελένη Δημοπούλου και τη Μαρία Ιωαννίδου. Η ομάδα επιστρέφει στο θεατρικό σανίδι και παρουσιάζει την καινούρια της παράσταση με τίτλο «Υπνοβάτες» σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου, που ανεβαίνει στη Μονή Λαζαριστών από τις 10 έως τις 19 Μαΐου.

Ένα διαφορετικό κοινωνικό μοντέλο

Η καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας είναι η ηθοποιός και σκηνοθέτις Ελένη Δημοπούλου και μητέρα της εικαστικού και ηθοποιού με σύνδρομο Down Λωξάνδρας Λούκας, η οποία σε συνεργασία με άλλους γονείς παιδιών ΑμεΑ αποφάσισαν να «οικοδομήσουν» πάνω σε αυτό που τότε αποκαλούνταν «ένταξη».

«Θεωρήσαμε πως θα ήταν πολύ καλό νέες και νέοι να δουλέψουν μαζί με ΑμεΑ σε μία εποχή που δεν υπήρχαν οι έννοιες συμπερίληψη και ενσυναίσθηση» εξηγεί στη «ΜτΚ» η κ. Δημοπούλου η οποία έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση της ομάδας. «Προσωπικά, το θέατρο είναι αυτό που ήξερα και ξέρω να κάνω καλύτερα ενώ είχα μεγάλο παρελθόν στην συμπερίληψη, ακόμα και πριν γεννηθεί η Λωξάντρα, οπότε η δημιουργία της ομάδας ήταν ‘φυσική’ επιλογή. Ήμουν δασκάλα μεταξύ άλλων οπότε είχα ένα φυτώριο νέων, πρόθυμων να γνωρίσουν και να συνεργαστούν με την ομάδα η οποία σιγά-σιγά από project έγινε αναγκαιότητα» εξηγεί.

«Σκέφτηκα ότι το σύστημα που έχει η κάθε οικογένεια που μεγαλώνει ένα παιδί με αναπηρία είναι ένα πάρα πολύ καλό κοινωνικό μοντέλο γιατί η οικογένεια είναι η απόλυτη συμπερίληψη. Αν αυτό πολλαπλαστεί και διευρυνθεί, μπορεί να συνδράμει αποτελεσματικά σε αυτό που λέμε ‘ζούμε μαζί’. Γιατί να μην μπορούμε σαν κοινωνία να το αντιγράψουμε; Όταν δημιούργησε η ομάδα έναν πολύ καλό κώδικα στην αποδοχή της αμφίδρομης διαφορετικότητας ανάμεσα σε άτομα με και χωρίς αναπηρία, τότε απέκτησε πλέον την οντότητά της και την ευκολία της στο στοιχείο της φιλίας, της αναγνώρισης της διαφορετικότητας, στη συνειδητοποίηση ότι είμαστε ίσοι αλλά όχι ίδιοι.» εξηγεί.

«Υπνοβάτες», η νέα παραγωγή της ομάδας «Εν Δυνάμει»

Η νέα παραγωγή της ομάδας «Εν Δυνάμει» έχει ως Κεντρικό θέμα: ο Θάνατος και ο Ύπνος.

Όπως εξηγεί η Ελένη Ευθυμίου στη «ΜτΚ» η παράσταση συνδύασε τον φανταστικό κόσμο των ονείρων και το ζήτημα του θανάτου ως μία κατάσταση που στη δυτική κοινωνία την παίρνουμε πολύ «βαριά». «Οι δύο θεματικές εμπλέκονται με πολύ συνειρμικό τρόπο και σουρρεαλιστικό, είναι μία πορεία από το υποσυνείδητο προς την αποδοχή του αγνώστου. Στη μυθολογία ο ύπνος και ο θάνατος ήταν αδέρφια και προσπαθούμε να βρούμε τα κοινά τους σημεία: εστιάζουμε στο ότι είναι ένα ταξίδι που το κάνεις μόνος σου, μία βύθιση σε έναν άγνωστο κόσμο και πόσο μόνο νιώθουμε απέναντι σε αυτό το άγνωστο γιατί δεν έχουμε προετοιμαστεί να είμαστε μαζί ακόμα στη διαχείριση και αυτού του ζητήματος» λέει χαρακτηριστικά.

Το κείμενο και η ιδέα της παράστασης είναι σε σύλληψη της Ελένης Δημοπούλου και στη συνέχεια όλοι μαζί στην ομάδα καταθέτουν τις απόψεις τους και θέτουν ερωτήματα. «Δε δίνουμε απαντήσεις, βάζουμε ερωτήματα και θέματα που απασχολούν εμάς και πιστεύουμε θα έπρεπε να ασχοληθούμε σαν κοινωνία, με στόχο ο καθένας να δώσει τη δική του απάντηση. Δεν μας ενδιαφέρει να καθοδηγήσουμε ή να τοποθετηθούμε με σαφήνεια. Παραθέτουμε τα στοιχεία που βιώνουμε ή βλέπουμε, και δείχνουμε πώς ονειρευόμαστε τη ζωή μας στο κοινωνικό γίγνεσθαι» σημειώνει η κ. Δημοπούλου.

«Για τα περισσότερα μέλη της κοινωνίας η απώλεια του γονιού είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό θέμα το οποίο όμως δε διακυβεύει την ίδια του τη ζωή. Τα ΑμεΑ σπάνια μπορούν να έχουν ποιότητα ζωής χωρίς τους γονείς τους, αυτοί είναι το στήριγμά τους. ‘Τι θα γίνει το παιδί μου όταν πεθάνω; Θα συνεχίσει τη ζωή του ή θα το βάλουν σε ίδρυμα’: Αυτά τα ερωτήματα είναι οικουμενικά και στην Ελλάδα αυτή η αγωνία είναι σοκαριστική» επισημαίνει.

«Δεν είναι success story, είναι ένα δείγμα για το πως μπορούμε να ζούμε όλοι μαζί»

Η ομάδα, μπορεί να είναι πιο γνωστή για τη θεατρική της παρουσία, παράγει όμως πολυεπίπεδο καλλιτεχνικό και μη έργο. Μεταξύ άλλων κάνουν παραστάσεις χορού εικαστικές εκθέσεις και συναυλίες ενώ η ομάδα έχει ταξιδέψει εντός και εκτός συνόρων. «Χτίζουμε ένα κοινό τόπο και για ένα μεγάλο διάστημα είμαστε συντονισμένοι για να παράξουμε έργο. \ Για μας η Τέχνη είναι βασικό μας μέλημα» εξηγεί η κ. Δημοπούλου. Επιπλέον, τους τελευταίους μήνες, έφτιαξαν έναν χώρο στο Πανόραμα όπου κάποιες ημέρες της εβδομάδας, μέλη της ομάδας, με και χωρίς αναπηρία συγκατοικούν: μαγειρεύουν, κάνουν ψώνια, περιποιούνται τον κήπο, διαχειρίζονται το χρόνο τους, τον ύπνο τους και τις ζωές τους -είναι το σπίτι τους.

«Έχουμε όλοι τις ίδιες ανάγκες και απαιτήσεις, είμαστε όμως μία δεύτερη οικογένεια. Ενδιαφερόμαστε για τη σχέση με την Τέχνη αλλά και το μέλλον των παιδιών μας σε ατομικό και συλλογικό πλαίσιο. Φτιάχνουμε ένα μικρό νησάκι και ζούμε σαν μια κοινωνία, δυστυχώς είναι ουτοπικό και δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα» σημειώνει η ηθοποιός.

«Η ομάδα, με όλες τις οικονομικές κυρίως δυσκολίες θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θεωρηθεί ως ‘ένα αξιόλογο παράδειγμα για το πως μπορούμε να ζούμε όλοι μαζί’. Δεν είναι success story, πολλά μας ταρακουνούν, είμαστε πολύ διαφορετικοί αλλά τίποτα δεν πάει χαμένο, τα παλιά μέλη μας είναι πάντα δίπλα μας. Είναι πολύ σημαντικό να μιλήσουμε για τα μέλη που και συνεπώς διαθέτουν άπειρες επιλογές, επέλεξαν εμάς. Με την εμπειρία, τη συγχρώτιση και αγάπη για τον άλλον κατά τη γνώμη μου αλλάζει ο κόσμος. Και αυτό είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που έχει κάνει η ομάδα, να ενθουσιάσει, να ενθαρρύνει και να αποδεχθεί άτομα που κατανόησαν ότι ο κόσμος δεν είναι μόνο αυτοί».

Σύμφωνα με την κ. Δημοπούλου το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ομάδα «Εν Δυνάμει» είναι το θέμα του χώρου. «Είμαστε νομάδες, πολλές φορές δουλεύουμε, σε κρύους χώρους το χειμώνα και σε πολύ ζεστούς το καλοκαίρι, αυτός είναι ο γολγοθάς μας και μας κουράσει πάρα πολύ. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε μια χρονιά μετακομίσαμε τα σκηνικά μας έξι φορές. Πλέον δε ξέρω πως να το διαχειριστώ. Δε ξέρω πώς θα συνεχίσουμε αν δεν βρεθεί βοήθεια από την πόλη ή την πολιτεία. Τα πρώτα χρόνια το καταλαβαίνω, μετά όμως από 16 χρόνια με διαρκή παρουσία θεωρώ πως η ομάδα να ανήκει στην πόλη, το έργο της είναι σαφέστατο. Θα έπρεπε να βρεθεί τρόπος μερικά πράγματα να είναι δεδομένα».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 04-05.05.2024