Στη ζώνη των πολύ υψηλών θερμοκρασιών εισέρχεται από σήμερα η χώρα μας, φαινόμενο που απ' ό,τι φαίνεται θα επαναλαμβάνεται πολύ συχνά στη διάρκεια του φετινού καλοκαιριού. Κάτι τέτοιο προοιωνίζοταν εξάλλου ο πολύ ήπιος χειμώνας. Πέρα από τη δυσφορία που προκαλούν και τους πιθανούς κινδύνους που συνεπάγονται για ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν και ορισμένους άλλους παράγοντες. Ένας απ' αυτούς είναι η όχληση από τα κουνούπια και ο συνεπαγόμενος επιδημιολογικός κίνδυνος από τους ιούς που μεταδίδονται μέσω αυτών των ενοχλητικών εντόμων.

Μόλις χθες, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) προχώρησε σε επισημάνσεις για τον κίνδυνο εμφάνισης κρουσμάτων δάγκειου πυρετού στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε στην έκθεσή του, το 2023 αναφέρθηκαν 130 εγχώρια κρούσματα δάγκειου πυρετού στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΕ/ΕΟΧ), ενώ το 2022 είχαν αναφερθεί 71 κρούσματα.

Όπως επισημαίνει το ECDC πρόκειται για σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τη δεκαετή περίοδο 2010-2021, όταν ο συνολικός αριθμός των εγχώριων κρουσμάτων ήταν 73 για ολόκληρη την περίοδο. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση τα εισαγόμενα κρούσματα βρίσκονται επίσης σε άνοδο, με 1.572 αναφερόμενα κρούσματα το 2022 και πάνω από 4.900 κρούσματα το 2023.

Πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό εισαγόμενων κρουσμάτων δάγκειου πυρετού που έχει αναφερθεί από την έναρξη της επιτήρησης σε επίπεδο ΕΕ το 2008. Επίσης, κατά τους πρώτους μήνες του 2024, αρκετές χώρες ανέφεραν σημαντική αύξηση του αριθμού των εισαγόμενων κρουσμάτων δάγκειου πυρετού, γεγονός που θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι οι αριθμοί το 2024 ενδέχεται να γίνουν ακόμη υψηλότεροι.

Βεβαίως, όπως είχε γράψει σε προ ημερών ρεπορτάζ του το makthes.gr η Ελλάδα είναι προς το παρόν μεταξύ των χωρών στις οποίες δεν έχουν εντοπιστεί κρούσματα δάγκειου πυρετού, παρ' ότι ανιχνεύτηκαν σε γειτονικές χώρες όπως η Κύπρος (πέρυσι), η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία. Άλλωστε, στη χώρα μας δάγκειος πυρετός έχει να εμφανιστεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Η προηγούμενη δυσάρεστη εμπειρία ήταν πριν από σχεδόν εκατό χρόνια, τη διετία 1927-28 όταν είχαν σημειωθεί χιλιάδες κρούσματα, με εκατοντάδες νεκρούς, ο ακριβής αριθμός των οποίων δεν στάθηκε δυνατόν να προσδιοριστεί, αλλά εκτιμάται ότι ίσως έφτασε και στις τρεις χιλιάδες.

Ο ιός του δυτικού Νείλου

Αντιθέτως, στην Ελλάδα, και κυρίως στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, ενδημεί ο ιός του δυτικού Νείλου. Παραδοσιακά, τα τελευταία χρόνια ο ιός του δυτικού Νείλου κάνει την εμφάνισή του προς τα τέλη Ιουνίου, αρχές Ιουλίου. Το προηγούμενο διάστημα εκφράζονταν ανησυχίες ότι λόγω του ήπιου χειμώνα θα πρέπει να περιμένουμε ένα δύσκολο καλοκαίρι, τόσο ως προς την αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών, όσο και ως προς την αύξηση του επιδημιολογικού κινδύνου. Ωστόσο, τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν καθησυχαστικά.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας “Οικοανάπτυξη”, Δρ. Σπύρο Μουρελάτο ο αριθμός των κουνουπιών φαίνεται μέχρι στιγμής να είναι σημαντικά μικρότερος σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. “Από το σταθερό δίκτυο 60+ παγίδων που διατηρεί η εταιρεία μας στην Κεντρική Μακεδονία, παρατηρούμε όλες τις εβδομάδες Απριλίου-Μαΐου και την πρώτη του Ιουνίου ότι βρισκόμαστε σταθερά στο 20% σε σχέση με τους μέσους όρους της προηγούμενης εξαετίας στα δύο από τα τρία βασικά γένη κουνουπιών που μας απασχολούν αυτήν την περίοδο, δηλαδή Aedes και Culex, και στα τρία επιμέρους οικοσυστήματα: αστικό, περιαστικό, ορυζώνες. Πρόκειται για εντυπωσιακά χαμηλότερα νούμερα”. Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, αποδίδεται στη μείωση των υδάτινων επιφανειών, καθώς δεν υπήρξαν σημαντικές βροχοπτώσεις την περίοδο της άνοιξης.

Αρνητικά τα δείγματα

Όσον αφορά τον επιδημιολογικό κίνδυνο για τον ιό του δυτικού Νείλου, σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο “έχουν ήδη πραγματοποιηθεί 208 δειγματοληψίες σε ακμαία κουνούπια. Σε ένα μεγάλο μέρος των δειγματοληψιών αυτών έχει διενεργηθεί έλεγχος για την παρουσία του παθογόνου του ιού του δυτικού Νείλου και όλα τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά. Η ανησυχία για την αύξηση του επιδημιολογικού κινδύνου με βάση το γεγονός ότι είχαμε έναν ήπιο χειμώνα, δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι την ίδια περίοδο πέρυσι, τρία στα 151 δείγματα είχαν βρεθεί θετικά”.

Σύμφωνα με τον ίδιο, παράλληλα, έχουν ξεκινήσει οι αιμοληψίες σε νεαρά κοτόπουλα σε 50 οικισμούς, με τα αποτελέσματα της οροθετικότητας να αναμένονται στα τέλη Ιουνίου, οπότε και θα γνωρίζουμε αν και κατά πόσο ο ήπιος χειμώνας και η ασταθής και άνυδρη άνοιξη που διανύσαμε είχαν επίδραση στην παρουσία του ιού του δυτικού Νείλου σε αυτήν την περίοδο (φάση ενδοζωοτίας).

Πάντως, σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο η μεγάλη άνοδος της θερμοκρασίας θα συνοδεύεται και από αύξηση της δυσφορίας καθώς θα αυξηθεί η επιθετικότητα των κουνουπιών. Παράλληλα, αυξάνεται και ο επιδημιολογικός κίνδυνος για τον ιό του δυτικού Νείλου, αν και ο καύσωνας οδηγεί σε αύξηση της θνησιμότητας των κουνουπιών.

Το έργο της καταπολέμησης των κουνουπιών στην Κεντρική Μακεδονία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Με αεροψεκασμούς στους ορυζώνες της Θεσσαλονίκης, της Ημαθίας και των Σερρών, σε συνδυασμό με την καταπολέμηση από εδάφους. Αυτό το δεύτερο σκέλος υλοποιεί η εταιρεία “Οικοανάπτυξη” και σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο οι από εδάφους εφαρμογές γίνονται με περίπου σαράντα συνεργεία.

“Λόγω της άνυδρης άνοιξης οι ψεκασμοί στο φυσικό σύστημα, μακριά δηλαδή από τους οικισμούς, είναι μέχρι σήμερα περιορισμένοι, στο 15% σε σχέση με το 2023, αλλά είναι πολύ περισσότεροι στο περιαστικό σύστημα, σχεδόν διπλάσιοι από το αντίστοιχο διάστημα για το 2023. Όσον αφορά το αστικό σύστημα έχουν ολοκληρωθεί, για το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης, οι τρεις μηνιαίες περιφορές Απριλίου-Μαΐου-Ιουνίου σε 36.000 φρεάτια, εκ των οποίων το 50% βρέθηκε με νερό. Στους ιδιωτικούς χώρους σε υψηλού κινδύνου οικισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας, έχει ολοκληρωθεί η καταπολέμηση σε 13 επί συνόλου 100 οικισμών όπου έχουν προγραμματιστεί αντίστοιχες εφαρμογές”.