Το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, στις 28 Φεβρουαρίου 2023, σόκαρε την ελληνική κοινωνία. Όχι μόνο για τον τρόπο που έγινε, για τη σφοδρότητά του, ούτε γιατί στοίχισε τη ζωή σε 57 συνανθρώπους μας. Συγκλόνισε τους πάντες κυρίως επειδή η πλειονότητα των 57 θυμάτων ήταν νέοι, φοιτητές οι περισσότεροι, στα πρώτα βήματα της ενήλικης ζωής τους. Δέκα τρεις εξ αυτών σπούδαζαν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Επέστρεφαν στην πόλη με το μοιραίο τρένο, έπειτα από ένα τριήμερο ξεγνοιασιάς της Καθαράς Δευτέρας.

Η τραγική απώλεια αυτών των δεκατριών παιδιών είναι το μεγαλύτερο πλήγμα που έχει δεχθεί το ΑΠΘ στη μακρά ιστορία του. Όταν η ακαδημαϊκή κοινότητα άρχισε να συνέρχεται από το σοκ αισθάνθηκε την ανάγκη να τιμήσει τη μνήμη αυτών των αδικοχαμένων μελών της, τοποθετώντας ένα μνημείο σε ένα από τα πλέον κεντρικά σημεία του πανεπιστημίου, στην πλατεία η οποία βρίσκεται μπροστά από το κτίριο Διοίκησης του Ιδρύματος.

Η πρόταση στον Κ. Βαρώτσο

Τη σχετική πρωτοβουλία πήρε το περασμένο καλοκαίρι ο τότε πρύτανης Δημήτρης Κωβαίος ο οποίος επικοινώνησε με τον γλύπτη Κωνσταντίνο Βαρώτσο, που είναι και Ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ. Του εξήγησε ότι το πανεπιστήμιο θα ήθελε να κατασκευάσει ένα μνημείο στη μνήμη των αδικοχαμένων φοιτητών και φοιτητριών και ο κ. Βαρώτσος προσφέρθηκε να δημιουργήσει ανιδιοτελώς ένα έργο γι’ αυτόν το σκοπό. Μάλιστα ο διάσημος γλύπτης σε πολύ σύντομο χρόνο έστειλε και φωτογραφίες με τη μακέτα του μνημείου που την είχε ήδη ετοιμάσει.

Μετά τη θετική ανταπόκριση του κ. Βαρώτσου η πρόταση πήγε προς έγκριση στο Πρυτανικό Συμβούλιο το οποίο την ενέκρινε ομόφωνα τον περασμένο Οκτώβριο.

Επιπλέον, το πανεπιστήμιο ανέλαβε την υποχρέωση να καλύψει το κόστος των υλικών για την κατασκευή του μνημείου το οποίο υπολογίζεται το πολύ σε 20.000 έως 25.000 ευρώ. Το Πρυτανικό Συμβούλιο εισηγήθηκε προς τον πρόεδρο του ΕΛΚΕ, τον τότε αντιπρύτανη Έρευνας και Διά Βίου Μάθησης Ευστράτιο Στυλιανίδη, και προς το επταμελές Συμβούλιο διαχείρισης του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας του ΑΠΘ, να εγκρίνει τη δαπάνη αυτή, όπως και έγινε. Άνοιξε, μάλιστα και ο σχετικός λογαριασμός για το έργο.

Παρέμβαση από τους καθηγητές

Ωστόσο, παρότι παρήλθε σχεδόν ένας χρόνος από τότε που ελήφθη η σχετική πρωτοβουλία και εννέα μήνες μετά τις οριστικές αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων του πανεπιστημίου αλλά και με τη μακέτα του έργου να είναι έτοιμη, δεν κινήθηκε καμία διαδικασία για την κατασκευή του μνημείου. Παρέμβαση στο θέμα αυτό υπήρξε από τον ΕΣΔΕΠ (Ενιαίο Σύλλογο Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού) του ΑΠΘ ο οποίος σε ανακοίνωση που εξέδωσε ένα χρόνο μετά το δυστύχημα, στις 2 Μαρτίου 2024 ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «ο ΕΣΔΕΠ εκφράζει τον προβληματισμό και την ανησυχία του, για την αδράνεια των Πρυτανικών Αρχών σχετικά με την απότιση φόρου τιμής στη μνήμη των αδικοχαμένων θυμάτων του σιδηροδρομικού εγκλήματος των Τεμπών». Σημείωνε, δε, ότι «οι Πρυτανικές Αρχές όχι μόνο δεν ανέλαβαν καμία πρωτοβουλία για να τιμήσει το ΑΠΘ τη μνήμη των νεκρών φοιτητριών και φοιτητών του, αλλά σε μία ανακοίνωση ενδεικτική του πώς αντιλαμβάνονται την άσκηση διοίκησής τους, προέτρεψαν σε τήρηση ενός λεπτού σιγής κατά τη διεξαγωγή διαδικτυακών(!) μαθημάτων, καθώς πρακτικά η προσέλευση στο ΑΠΘ ήταν αδύνατη λόγω σχετικής απαγόρευσης και απεργίας...».

Για την πρόθεση του πανεπιστημίου να προχωρήσει στην κατασκευή του μνημείου είναι ενήμεροι και γονείς των παιδιών που χάθηκαν. Μάλιστα δύο εξ αυτών είναι καθηγητές στο ΑΠΘ.

Έχει μπει στη σειρά του

Ερωτηθείς για το θέμα και ειδικότερα για την καθυστέρηση κατασκευής του μνημείου ο πρύτανης του ΑΠΘ Χαράλαμπος Φείδας δήλωσε στη «Μακεδονία της Κυριακής» ότι «το έργο είχε αποφασιστεί από τις προηγούμενες πρυτανικές αρχές. Γνωρίζετε ότι υπήρξαν αλλαγές στη θέση του πρύτανη και των αντιπρυτάνεων, εγώ έχω τέσσερις μήνες που ανέλαβα. Στο πανεπιστήμιο υπήρχαν εκατοντάδες εκκρεμότητες που έπρεπε να λυθούν και οι οποίες είχαν μείνει πίσω λόγω των εξελίξεων που προανέφερα. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση να μην γίνει το μνημείο. Έχει μπει στη σειρά του, θα γίνει την κατάλληλη περίοδο», διαβεβαιώνει ο κ. Φείδας.

Ο πρώην πρύτανης Δημήτρης Κωβαίος δήλωσε από την πλευρά του ότι «πράγματι, στη διάρκεια της πρυτανικής μου θητείας το πρυτανικό συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα την ανέγερση μνημείου στη μνήμη των δεκατριών αδικοχαμένων φοιτητών και φοιτητριών μας στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών. Το θέμα γνωρίζουν οι νυν πρυτανικές αρχές».

Κ. Βαρώτσος: Μου το ζήτησαν, αλλά μετά εξαφανίστηκαν

Η «Μακεδονία της Κυριακής» αναζήτησε τον γλύπτη Κωνσταντίνο Βαρώτσο τον οποίο πετύχαμε στο Λέτσε της Ιταλίας όπου προετοιμάζει ατομική έκθεση η οποία πρόκειται να εγκαινιαστεί στο τέλος του μήνα. «Πράγματι, μου είχε τηλεφωνήσει ο τότε πρύτανης ο κ. Κωβαίος και μου ζήτησε να φιλοτεχνήσω ένα μνημείο στη μνήμη των φοιτητών του ΑΠΘ που χάθηκαν στα Τέμπη. Απάντησα ότι θα το κάνω με μεγάλη χαρά, χωρίς καμία αμοιβή, λόγω της μεγάλης σημασίας του έργου, αλλά και της σημαντικής σχέσης μου με το πανεπιστήμιο. Είναι μία προσφορά στο ΑΠΘ στο οποίο άλλωστε, όπως ίσως γνωρίζετε υπήρξα και καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου».

Όπως εξηγεί ο κ. Βαρώτσος σχεδίασα το μνημείο, το οποίο αποτελείται από 13 σιδερένια δοκάρια τα οποία λυγίζουν από τον άνεμο που απενεργοποιεί την δύναμη τους. Τα δοκάρια αυτά συμβολίζουν τους 13 φοιτητές και φοιτήτριες που χάθηκαν στα Τέμπη. Το ύψος υπολογίζεται να είναι από τέσσερα έως έξι μέτρα το οποίο πρέπει να οριστικοποιηθεί μετά από επίσκεψη στον χώρο όπου θα εγκατασταθεί». Σύμφωνα με τον κ. Βαρώτσο ο καλύτερος χώρος για το μνημείο είναι η πλατεία μπροστά στο κτίριο της διοίκησης.

Ακολούθως, ο γλύπτης και Ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ σημειώνει ότι «ετοίμασα τη μακέτα του έργου και την έστειλα στον πρύτανη ο οποίος ενθουσιάστηκε. Μου είπε ότι εξασφάλισε και την έγκριση του πρυτανικού συμβουλίου καθώς και τα κονδύλια τα οποία απαιτούνταν για τα υλικά. Έκτοτε όμως, παρότι πέρασαν πολλοί μήνες, εξαφανίστηκαν. Δεν ξέρω για ποιο λόγο».

Συνεχίζοντας ο κ. Βαρώτσος αναφέρει κάπως σκωπτικά ότι «έτσι γίνεται στην Ελλάδα, για κάποιους λόγους τα πράγματα ‘παγώνουν’ ή αλλάζουν. Τα έχω συνηθίσει αυτά. Δεν πειράζει. Είναι ωραία η Θεσσαλονίκη και θα είναι ωραία και χωρίς το δικό μου έργο».

Οι 13 φοιτητές και φοιτήτριες που έχασαν τη ζωή τους

Μεταξύ των δεκατριών φοιτητών και φοιτητριών που χάθηκαν στο δυστύχημα των Τεμπών ήταν δύο παιδιά από την Κύπρο, καθώς και μία αγνοούμενη, η Εριέτα Μόλχο.

Αναστάσιος Κουτσόπουλος, Τμήμα Γεωπονίας

 Κέλλυ Πορφυρίδου, Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, Τμήμα Θεολογίας

Αναστασία Παπαγγελή, Τμήμα Γεωπονίας

Αγάπη Τσακλίδου, Τμήμα Τοπογράφων Μηχανικών

Ελπίδα Χούπα, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Γιώργος Παπάζογλου, Τμήμα Φυσικής

Ελένη Τσίντζα, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης

Κλαούντια Λάτα, ΣΣΑΣ, Τμήμα Ιατρικής

Βασίλης Χριστοδούλου, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών

Θωμαή Πλακιά, Τμήμα Φαρμακευτικής

Αναστασία Αδαμίδη, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, Τμήμα Οδοντιατρικής

Κυπριανός Παπαϊωάννου, Τμήμα Νομικής

Εριέττα Μόλχο, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23.06.2024