Toυ Μανώλη Στεφανίδη

Το θερμόμετρο καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ο τζίρος όμως στην αγορά της Θεσσαλονίκης, εν μέσω μάλιστα ιδιαίτερα γενναιόδωρων εκπτώσεων και προσφορών, μάλλον… πάει παραλία μαζί με τους καταναλωτές, γεγονός που προμηνύει άλλο ένα φθινόπωρο γεμάτο προκλήσεις για τα μικρομάγαζα, με τις επιχειρήσεις να εκπέμπουν εικόνα συγκρατημένης απαισιοδοξίας.

Υπό αυτό το πρίσμα, πτωτικά κινήθηκαν τα έσοδα στο λιανεμπόριο της πόλης τον Μάιο, προ εκπτώσεων, παρά την οριακή αύξηση που καταγράφηκε στο σύνολο των περιοχών της Κεντρικής Μακεδονίας (0,3%), με τον πληθωρισμό να σφίγγει σαν τανάλια τα οικονομικά των νοικοκυριών, που περιορίζουν τις δαπάνες τους κόβοντας από όπου μπορούν.

Ο Γενικός Δείκτης Κύκλου Εργασιών τον Μάιο, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Μαΐου 2023, παρουσίασε πανελλαδικά αύξηση 14,3% και σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Απριλίου 2024, αύξηση 11%. Τη μεγαλύτερη αύξηση τζίρου κατέγραψαν τα πολυκαταστήματα σε ποσοστό 31,4%, ανοίγοντας την ψαλίδα με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ακολουθούν οι πωλήσεις εκτός καταστημάτων με ποσοστό 22,8% ενώ η ένδυση – υπόδηση είχε αύξηση κύκλου εργασιών 22,5%.

Ωστόσο, η εικόνα στη Θεσσαλονίκη διαφέρει. Τα ταμεία των καταστημάτων «πάγωσαν» σημειώνοντας μείωση κατά 3,1% σε σύγκριση με τον Μάιο του 2023, με τον κλάδο της ένδυσης και υπόδησης να επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό. Ειδικότερα, ο τζίρος των επιχειρήσεων διαμορφώθηκε στις 51.470 ευρώ έναντι 53.090 ευρώ τον περσινό Μάιο, ενώ μαζί με τους κλάδους των οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων ο κύκλος εργασιών έφτασε τις 405.215 ευρώ με άνοδο 4,3% σε σχέση με πέρσι.

Η ακρίβεια συνεχίζει να επηρεάζει την καταναλωτική συμπεριφορά των πολιτών που ξοδεύουν για τα απολύτως απαραίτητα, γεγονός που αποτυπώνεται και στη μουδιασμένη κίνηση στην αγορά της Θεσσαλονίκης.

Οι επαγγελματίες, έχοντας να αντιμετωπίσουν τα αυξημένα λειτουργικά έξοδα των επιχειρήσεων τους, παρατηρούν ότι οι ανατιμήσεις δεν αφήνουν περιθώρια κέρδους ενώ πληθαίνουν τα καταστήματα και ιδίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που οδηγούνται σε λουκέτο. Ακόμα και όταν ο τζίρος παίρνει μία ανάσα, αυτό δεν συνεπάγεται κερδοφορία, καθώς η όποια αύξηση εσόδων (σε μεγάλο βαθμό πληθωριστική, δηλαδή οφείλεται στις αυξημένες τιμές και όχι στην αυξημένη κατανάλωση) «γκρεμίζεται» από την ιλιγγιώδη άνοδο στα κόστη, με τους επιχειρηματίες να μετρούν ζημιές.

Οι έμποροι της Θεσσαλονίκης ελπίζουν σε πιο γεμάτα ταμεία από τις θερινές εκπτώσεις που είναι ακόμη σε εξέλιξη, με σημαντικά χαμηλότερες τιμές, αλλά και στην ενίσχυση του τζίρου από τον τουρισμό, ειδικά στο κέντρο της πόλης, γεγονός που μένει να αποδειχθεί από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το τρίμηνο του καλοκαιριού. Η μέχρι στιγμής εικόνα ωστόσο από την αγοραστική κίνηση στη Θεσσαλονίκη δεν στέλνει ενθαρρυντικά μηνύματα για το τελικό ταμείο των καταστημάτων, αφού οι καταναλωτές δεν… συγκινούνται ιδιαίτερα ούτε από «γερές» εκπτώσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν το 50%.

Ποιοι πήραν τον κατήφορο

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι επιχειρήσεις που τον Μάιο εμφάνισαν σημαντικά μειωμένο ετήσιο κύκλο εργασιών ήταν το λιανικό εμπόριο ηλεκτρονικών υπολογιστών, περιφερειακών μονάδων υπολογιστών και λογισμικού με -7,8%, λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με -8,9%, λιανικό εμπόριο χαλιών, κιλιμιών και επενδύσεων δαπέδου και τοίχου με -16,9%, λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών με -16,0%, λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών με -4,1%, λιανικό εμπόριο επίπλων, φωτιστικών και άλλων ειδών οικιακής χρήσης με -3,5% και λιανικό εμπόριο εφημερίδων και γραφικής ύλης με -16,8%.

Η ακρίβεια δεν πάει διακοπές

Αξίζει να σημειωθεί πως έπειτα από συνεχόμενους μήνες αποκλιμάκωσης των ανατιμήσεων, ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, αλλά και επιδείνωση των οικογενειακών προϋπολογισμών προκαλεί η εκτόξευση του πληθωρισμού στο 3% τον Ιούλιο, όπως αποτυπώνεται στα τελευταία στοιχεία της Eurostat.

Η αναθέρμανση πληθωριστικών πιέσεων στην Ελλάδα ήταν αρκετά έντονη από τον Ιούνιο, καθώς η έναρξη της τουριστικής περιόδου είχε προκαλέσει σημαντικές ανατιμήσεις στην εστίαση και τα ξενοδοχεία.

Παράλληλα, φαίνεται ότι τον Ιούλιο εξανεμίστηκε η αποπληθωριστική επίδραση των τιμών ενέργειας, καθώς είχαν καταγραφεί σημαντικές αυξήσεις στα τιμολόγια ρεύματος λόγω της ανόδου των τιμών χονδρικής.

Τα… κλιματιστικά τσουρουφλίζουν τα μικρομάγαζα

Βασική αιτία για τη νέα αύξηση του πληθωρισμού αυτή τη φορά είναι η ενέργεια, καθώς οι αυξήσεις των τιμών στο ρεύμα τον Ιούλιο συμπαρασύρουν τον γενικό δείκτη του πληθωρισμού.

Ειδικότερα στην Ελλάδα, οι τιμές στην ενέργεια αυξήθηκαν τον Ιούλιο 1,4% μετά από πτωτικό σερί 17 μηνών. Επί 17 μήνες ο πληθωρισμός στην ενέργεια ήταν αρνητικός, για παράδειγμα τον Ιούνιο -2,4%, τον Μάιο -1,8% κλπ. Ο τελευταίος μήνας κατά τον οποίο η ενέργεια είχε θετικό πληθωρισμό (αύξηση τιμών) στην Ελλάδα ήταν ο Γενάρης του 2023.

Με τον καύσωνα διαρκείας που επικρατεί, πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα, καθώς η συνεχής χρήση κλιματιστικών ναι μεν ανακουφίζει, ταυτόχρονα όμως εκτοξεύει στα ύψη τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος –και δεδομένου ότι για τις επιχειρήσεις δεν προβλέπονται επιδοτήσεις τον Αύγουστο όπως για τις οικιακές καταναλώσεις. Σαν να μην έφταναν η ακρίβεια και το περιορισμένο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, επανέρχεται μετά το 2022 (κορύφωση της ενεργειακής κρίσης) και ο εφιάλτης των λογαριασμών για τους επαγγελματίες, που ευελπιστούν οι αυξήσεις να είναι προσωρινές.

Οι ανελαστικές δαπάνες, όπως το ακριβότερο κόστος στέγασης, τα ακριβότερα τρόφιμα και καύσιμα δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια κινήσεων στα νοικοκυριά για άλλα έξοδα, με τους εμπόρους να κάνουν λόγο για «υποτονική» αγορά στο σύνολό της, εγκλωβισμένη στη δίνη της ακρίβειας που καθιστά τις δαπάνες για ένδυση και υπόδηση μικρή πολυτέλεια.

Μέσα σε ομιχλώδες τοπίο με λίγες… αχτίδες αισιοδοξίας, τα σύννεφα προβληματισμού και ανησυχίας για τις επιδόσεις της αγοράς πυκνώνουν πάνω από τον εμπορικό κόσμο. Οι δε προσδοκίες για τις θερινές εκπτώσεις, όσο περνάει ο καιρός, προσγειώνονται απότομα όσον αφορά το λιανεμπόριο της πόλης, με δεδομένο ότι ο Αύγουστος είναι ο παραδοσιακός μήνας διακοπών των Ελλήνων.

Μόνη βεβαιότητα… η αβεβαιότητα

Στο πλαίσιο αυτό, οι πολλαπλές κρίσεις διαμορφώνουν περιβάλλον κινούμενης άμμου στον κόσμο του λιανεμπορίου της Θεσσαλονίκης με την αγορά να επιχειρεί να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν ταχύτερα σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Η ακρίβεια, που έχει «στοιχειώσει» πλέον τα νοικοκυριά, δεν επιτρέπει στο επιχειρείν να αναπτύξει δυναμική με τις μεγάλες αλυσίδες να μαζεύουν το «χαρτί», όπως καταδεικνύεται και από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

Οι συνθήκες μεταβάλλονται, τα επιχειρηματικά μοντέλα προσπαθούν να ακολουθήσουν και ο πυρήνας στο DNA του λιανεμπορίου αλλάζει. Οι σταθερές της αγοράς τρίζουν συθέμελα με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να έχουν ακόμα σφυγμό, αν και οι αντοχές τους εξαντλούνται.

Πλέον δεν προκαλούν εντύπωση οι περιπτώσεις καταστημάτων στην οδό Τσιμισκή, εκεί δηλαδή που χτυπά η καρδιά της πόλης και της αγοράς, τα οποία «γκρεμίζουν» τις τιμές, ακόμα και πάνω από 50% σε όλα τα προϊόντα που διαθέτουν, ακόμα και αν δεν διανύουμε περίοδο εκπτώσεων.

Σε κάθε περίπτωση, ο αγώνας επιβίωσης συνεχίζεται και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις καλούνται να στραφούν πολύ πιο ενεργά και στο διαδικτυακό εμπόριο.

Οι εποχές αλλάζουν δείχνοντας τον δρόμο στο λιανεμπόριο

Την τελευταία εξαετία οι ηλεκτρονικές πωλήσεις στην Ελλάδα βρίσκονται σε συνεχή ανοδική πορεία. Ο τζίρος το 2023 εκτιμάται πως ξεπέρασε τα 17,3 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 9% από τα 15,8 δισ. ευρώ του 2022 και έχοντας υπερδιπλασιαστεί από το 2018, βάσει εκτιμήσεων του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου.

Οι ηλεκτρονικές αγορές είναι μια ιδιαίτερα δημοφιλής δραστηριότητα. Οι Έλληνες χρήστες του διαδικτύου κατά κανόνα πραγματοποιούν… μανιωδώς ηλεκτρονικές αγορές κάθε μήνα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Nexi που δείχνει τον δρόμο του μέλλοντος και στην αγορά της Θεσσαλονίκης, η οποία οφείλει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα για να επιβιώσει σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο.

Επειδή οι νέες και οι νέοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο πιο συχνά, είναι αρκετά διαδεδομένη η άποψη ότι οι ηλεκτρονικές αγορές απευθύνονται κυρίως σε αυτή τη γενιά. Άραγε ισχύει αυτό; Η γενιά των Millennials (ηλικίες 30-49) κατέχει την πρώτη θέση στις συνολικές μηνιαίες αγορές. Με μικρή διαφορά, ακολουθεί η Generation X (ηλικίες 50-64) και η νεότερη Generation Z (ηλικίες 18-29).

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η μεγαλύτερη σε ηλικία γενιά των BabyBoomers (65-79) είναι πολύ εξοικειωμένη με το ηλεκτρονικό εμπόριο. Παρά το γεγονός ότι δεν φτάνει στα επίπεδα χρήσης των νεότερων ηλικιακών ομάδων, δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για το ηλεκτρονικό εμπόριο και δεν απέχουν πολύ από αυτές.

Πάνω από όλα η τιμή

Όπως αποδεικνύεται, ένας είναι ο βασικός παράγοντας που επηρεάζει τους καταναλωτές όταν πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους: H χαμηλότερη τιμή. Η ανεύρεση μιας καλύτερης ευκαιρίας παρέχει σε κάθε καταναλωτή νέες δυνατότητες να βρει με λίγα μόνο κλικ αυτό που του ταιριάζει καλύτερα.

Ωστόσο, οι χαμηλότερες τιμές δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο οι καταναλωτές προτιμούν το ηλεκτρονικό εμπόριο – αντίθετα, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που τους ωθούν να το επιλέξουν. Μερικά παραδείγματα είναι η εξοικονόμηση χρόνου, η απλότητα της διαδικασίας, η μεγαλύτερη γκάμα προϊόντων, η δυνατότητα πραγματοποίησης αγορών όλο το 24ωρο και η ευκολία σύγκρισης τιμών ανάμεσα σε πολλά ηλεκτρονικά καταστήματα.

Αν και η χαμηλότερη τιμή φαίνεται βασικό κριτήριο για όλες τις γενιές, υπάρχουν ορισμένες σημαντικές διαφοροποιήσεις όσον αφορά τις προτεραιότητες σε κάθε γενιά.

Gen Z (18-29): 12% θέτει ως προτεραιότητα τη μεγαλύτερη γκάμα

Millennials (30-49): 18% θέτει ως προτεραιότητα την εξοικονόμηση χρόνου

Generation X (50-64): 16% θέτει ως προτεραιότητα την ευκολία σύγκρισης τιμών

BabyBoomers (65-79): 23% θέτει ως προτεραιότητα την ευκολία

Αυτές οι διαφορές αναδεικνύουν τις μοναδικές προτιμήσεις και προτεραιότητες κάθε γενιάς όσον αφορά τις ηλεκτρονικές αγορές. Παράλληλα, αποτυπώνουν τις διαφοροποιήσεις στις αγοραστικές συνήθειές τους και στα καλάθια των αγορών τους, παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα στους επαγγελματίες που θα θελήσουν να προσελκύσουν διαφορετικά κοινά μέσω του διαδικτύου.