Με σχέδιο, στρατηγική και αποφασιστικότητα μπαίνει δυναμικά στο ενεργειακό παιχνίδι η Βόρεια Ελλάδα, την ώρα που τα μεγαλεπήβολα επενδυτικά εγχειρήματα, ύψους άνω των 4 δισ. ευρώ, που τρέχουν, καθιστούν την περιοχή σταθερό σημείο αναφοράς για την Νοτιοανατολική και όχι μόνο Ευρώπη, μέσα σε ένα πολεμικό τοπίο αστάθειας και αβεβαιότητας.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Βόρεια Ελλάδα, λόγω της κομβικής γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέσης και σημασίας στον ενεργειακό χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης έχει όλα τα φόντα και τις προϋποθέσεις να αποτελέσει έναν παίκτη-ρυθμιστή στο υπό διαμόρφωση ενεργειακό παζλ.

Ο πλωτός γίγαντας βάζει γερά την Αλεξανδρούπολη στο ενεργειακό πόκερ

Η εμπορική λειτουργία, από την περασμένη Τρίτη, του Πλωτού Σταθμού Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (FSRU), επένδυση που ξεπέρασε τα 400 εκατ. ευρώ, στην Αλεξανδρούπολη ενδυναμώνει τον στρατηγικό ρόλο της Bόρειας Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου για την ευρύτερη περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης, προσφέρει εναλλακτικές πηγές και οδούς προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή, ενισχύοντας παράλληλα την ασφάλεια εφοδιασμού και την ενεργειακή αυτονομία, σε μία περίοδο αβεβαιότητας με τις γεωπολιτικές ισορροπίες να διαταράσσονται συνεχώς.

Το έργο καθιστά την Αλεξανδρούπολη ενεργειακή πύλη για ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, αναδεικνύοντας τη στρατηγική σημασία της πόλης και τονώνοντας την τοπική οικονομία και απασχόληση.

Ο Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης αποτελείται εκτός από το FSRU, από ένα υποθαλάσσιο και χερσαίο αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου, ο οποίος συνδέει το FSRU με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς και μέσω αυτού θα παραδίδει φυσικό αέριο εκτός από την Ελλάδα και στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία στα ανατολικά, καθώς και την Ουγγαρία και Σλοβακία στα δυτικά. Η πλωτή μονάδα διαθέτει τεχνολογία αιχμής, με μέγιστη δυναμικότητα επαναεριοποίησης 5,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως.

Ήδη 14 ελληνικές και διεθνείς εταιρείες συμμετέχουν εμπορικά στο έργο δεσμεύοντας σχεδόν το σύνολο της δυναμικότητας του με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι το 2030.

Κάθετος διάδρομος με το βλέμμα στο Κίεβο για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο

Ταυτόχρονα, η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του έργου, σηματοδοτεί την επέκταση της πρωτοβουλίας του κάθετου διαδρόμου, ενισχύοντας σημαντικά τη δυναμική του με στόχο τη δημιουργία ενός κόμβου συναλλαγών φυσικού αερίου στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η υποδομή θα έχει τον ρόλο μίας εναλλακτικής πηγής εφοδιασμού της Ελλάδας και άλλων χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εντεινόμενη προσπάθειά τους να απεξαρτηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Φορτία από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες παραγωγούς LNG θα φτάνουν με δεξαμενόπλοια στο FSRU, όπου και οι ποσότητές του θα μεταγγίζονται σε αυτό και στη συνέχεια μέσω του ΕΣΦΑ και του IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός) θα μεταφέρονται στις αγορές των Βαλκανίων, της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Το FSRU Αλεξανδρούπολης διαχειρίζεται και λειτουργεί η Gastrade. Πρόκειται για εταιρεία με μετόχους, που κατέχουν από 20% ο καθένας, την κυρία Ελμίνα Κοπελούζου, την Gaslog, τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, την Bulgartransgaz (Διαχειριστής του βουλγαρικού συστήματος φυσικού αερίου) και τον ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής του ελληνικού συστήματος φυσικού αερίου).

Στα πλάνα της Gastrade είναι να προσελκύσει ως χρήστες του πρώτου ανεξάρτητου συστήματος φυσικού αερίου εταιρείες από τον λεγόμενο κάθετο άξονα μεταφοράς φυσικού αερίου, δηλαδή από τη Βουλγαρία, τη Σλοβακία, τη Μολδαβία και σε επόμενη φάση ακόμα και από την Ουκρανία. Στον κάθετο άξονα συμμετέχουν επίσης οι χώρες της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας.

Η Gastrade έχει αδειοδοτηθεί και για δεύτερο FSRU το οποίο, αν το επιτρέψει το market test που θα διεξαχθεί αποσκοπεί στον εφοδιασμό των χωρών της Μολδαβίας και της Ουκρανίας. Η επενδυτική απόφαση είναι πρόωρο να πει κανείς πότε θα ληφθεί, ωστόσο, η Gastrade φέρεται να προχωρά κανονικά την ωρίμανση του έργου.

Και η Βόρεια Μακεδονία στο ενεργειακό παζλ

Μέχρι το καλοκαίρι του 2025, βάσει τουλάχιστον του χρονοδιαγράμματος, θα ολοκληρωθεί η κατασκευή του αγωγού Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας που θα μεταφέρει φυσικό αέριο καλύπτοντας βασικές ενεργειακές ανάγκες των δύο χωρών.

O αγωγός θα ξεκινά από τη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης και θα καταλήγει στο Νεγκότινο της γειτονικής χώρας μέσω του σημείου Ευζώνων/Γευγελής. Σκοπός του έργου είναι η διασύνδεση των συστημάτων φυσικού αερίου Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας προκειμένου να διαφοροποιηθούν οι πηγές προμήθειας φυσικού αερίου στη Βόρεια Μακεδονία.

Μέσω του project αυτού αναμένεται, επίσης, να ανοίξει μία «πύλη» εισόδου τόσο στη γειτονική χώρα τόσο για το αζέρικο αέριο όσο και για τα φορτία LNG που θα εισέρχονται στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου της Ελλάδας μέσω των Τερματικών της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης.

Υδρογόνο… made in Aμύνταιο

Στο Αμύνταιο της Φλώρινας θα λειτουργήσει η πρώτη βιομηχανικής κλίμακας μονάδα παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου στην Ελλάδα, από την Helleniq Hydrogen, της εταιρείας που ξεκίνησε πριν από 1,5 χρόνο και αποτελεί μία κοινοπραξία της Motor Oil και της ΔΕΗ. Βασικός σκοπός της Hellenic Hydrogen είναι οι εξαγωγές υδρογόνου σε Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, προκειμένου να καταστήσει την Ελλάδα ένα σημαντικό hub πράσινου υδρογόνου, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και τις υπάρχουσες υποδομές.

Πρόσφατα γαλλικό fund εξέφρασε το ενδιαφέρον του για να επενδύσει στο project της Hellenic Hydrogen, η οποία παράλληλα προσπαθεί να αντλήσει κεφάλαια από ευρωπαϊκά προγράμματα, εθνικούς πόρους και τραπεζικό δανεισμό, ώστε να προχωρήσει στην κατασκευή της Μονάδας Ηλεκτρόλυσης «Νοrth 1» στον πρώην ΑΗΣ Αμυνταίου.

Το ύψος της επένδυσης εκτιμάται πως ανέρχεται σε περίπου 120 εκατ. ευρώ. Σε πρώτη φάση, η Hellenic Hydrogen έχει αποφασίσει να υιοθετήσει μία πιο συντηρητική προσέγγιση, περιορίζοντας τη δυναμικότητα της μονάδας στα 20-50 MW, ανάλογα με τη ζήτηση της αγοράς.

Η εταιρεία εκτιμά ότι θα έχει εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του έργου έως τις αρχές του 2025, ενώ η κατασκευή αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2027.

Η έναρξη της κατασκευής της πρώτης μονάδας ηλεκτρόλυσης στην Ελλάδα σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο για την ανάπτυξη της οικονομίας του πράσινου υδρογόνου στη χώρα. Ωστόσο, η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος, η εξασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης και η ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών.

Το όφελος για την τοπική οικονομία υπολογίζεται σε περίπου 100 εκατ. ευρώ ετησίως, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία 40-50 άμεσων και περίπου 500 έμμεσων θέσεων εργασίας στην περιοχή.

Στην πράσινη εποχή με υδρογόνο - Τα μεγαλεπήβολα σχέδια του ΔΕΣΦΑ

Το project Hydrogen Backbone που ωριμάζει ο ΔΕΣΦΑ (και έχει ενταχθεί στην έκτη λίστα των Εργων Κοινού Ενδιαφέροντος PCI) ύψους 1 δισ. ευρώ, αφορά στην κατασκευή αγωγού μεταφοράς καθαρού υδρογόνου, συνολικού μήκους 540 χιλιομέτρων που θα ξεκινά από τη Νότια Ελλάδα και θα καταλήγει στο σημείο διασύνδεσης του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου με τη Βουλγαρία.

Το έργο βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη φάση της εκπόνησης της Μελέτης Βασικού Σχεδιασμού FEED, με το χρονοδιάγραμμα να κάνει λόγο για λήψη Τελικής Επενδυτικής Απόφασης μέσα στην περίοδο 2026-2028 και εφόσον αυτή είναι θετική ο αγωγός πρόκειται να λειτουργήσει μέχρι το 2035.

Ο ΔΕΣΦΑ και η Bulgartransgaz (διαχειριστής του συστήματος αερίου στην Βουλγαρία), προχωρούν σε από κοινού σε Πρόσκληση Ενδιαφέροντος, ώστε να καταγραφεί το ενδιαφέρον εταιρειών για τη χρήση του υδρογόνου, επιχειρώντας να χαρτογραφήσουν τις ανάγκες της αγοράς αλλά και να καταλήξουν στο αν συμφέρει τελικά να επενδύσουν στο υδρογόνο.

Κίνητρο για τη συμμετοχή στη διαδικασία έχουν επιχειρήσεις οι οποίες σχεδιάζουν είτε να παράγουν υδρογόνο στην Ελλάδα ή στη Βουλγαρία, είτε να ενσωματώσουν την κατανάλωση ανανεώσιμου αερίου στην παραγωγική τους διαδικασία, είτε να δραστηριοποιηθούν στην εμπορία και την προμήθεια Η2.

Ο ΔΕΣΦΑ ήδη… κάνει τα κουμάντα του για την έλευση της οικονομίας του υδρογόνου στη χώρα μας, κατασκευάζοντας όλους τους νέους αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου με προδιαγραφές «Hydrogen Ready», ώστε να είναι συμβατοί με τη μεταφορά έως και 100% υδρογόνου. Τέτοιο έργο είναι ο υπό ανάπτυξη αγωγός που θα επεκτείνει το σύστημα μεταφοράς στη Δυτική Μακεδονία, ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τον Μάιο του 2025.

Συμβατός με την οικονομία του υδρογόνου θα είναι και ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας.

Βρίσκει… σε ξέρα το FSRU στον Θερμαϊκό

Σε ό,τι αφορά το project «Thessaloniki FSRU» (πλωτή μονάδα αερίου που θέλει να εγκαταστήσει η Elpedison ανοιχτά του Θερμαϊκού) αν και στο μη δεσμευτικό market test εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από ελληνικές και ξένες εταιρείες, το project έχει κολλήσει καθώς η Εlpedison, που τρέχει το εγχείρημα, βρίσκεται σε περίοδο ξεκαθαρίσματος του ιδιοκτησιακού της καθεστώτος.

Η επενδυτική απόφαση για το αν θα ρίξει άγκυρα στον Θερμαϊκό το FSRU δεν μπορεί να ληφθεί όσο βρίσκεται σε εκκρεμότητα η διευθέτηση του μετοχικού status της Elpedison με το σκληρό πόκερ μεταξύ των μετόχων (Helleniq Energy και η ιταλική Elpedison, κάθε μία έχει 50%) να βγάζει νικητή μέσα στο φθινόπωρο με τις δύο εταιρείες να προχωρούν σε διαδικασία προσφορών και αντιπροσφορών για να εξαγοράσει η μία το ποσοστό της άλλης.

Η τελική ετυμηγορία, για το αν τελικά θα δοθεί πράσινο φως ή το εγχείρημα θα ναυαγήσει, αναμένεται να βγει μέχρι τις αρχές του 2025.

Τότε υπολογίζεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί η δεύτερη φάση του market test για τη δέσμευση χωρητικότητας στο FSRU, το οποίο θα διενεργηθεί μόλις εγκριθεί η περιβαλλοντική μελέτη για το έργο, το οποίο έφερε φουρτούνες σε επτά δήμους της Θεσσαλονίκης που αντέδρασαν έντονα για την προσθήκη και δεύτερου πλοίου FSRU στον πλωτό τερματικό σταθμό ΥΦΑ, ο οποίος κατά τον αρχικό σχεδιασμό της εταιρείας αποτελούνταν από ένα πλοίο FSRU.

Η εταιρεία, βάσει του σχεδιασμού, θα αναπτύξει τον πλωτό σταθμό με δύο πλοία, ένα μόνο για αποθήκευση αερίου (FSU) και ένα αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRU) που θα έχουν συνολική χωρητικότητα 270-280.000 κ.μ. LNG.

Ο Υπεράκτιος Τερματικός Σταθμός ΥΦΑ θα βρίσκεται στην περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου και συγκεκριμένα σε απόσταση περίπου 3,45 χιλιομέτρων νότια-νοτιοδυτικά του προβλήτα 6 του Λιμένα της Θεσσαλονίκης και περίπου 3,12 χιλιόμετρα ανατολικά της πλησιέστερης δυτικής ακτογραμμής.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί πάντως πως το έργο αν και έχει λάβει τις απαραίτητες άδειες από την Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων συναντά έντονες αντιδράσεις από δήμους, φορείς, και συλλογικότητες της Θεσσαλονίκης που κρούουν καμπανάκι κινδύνου για τις οικολογικές συνέπειες.

Ωριμάζει το έργο της αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο

Την ίδια στιγμή, ωριμάζει, έστω και με δυσκολίες (λόγω ευρωπαϊκής και εγχώριας γραφειοκρατίας) και το καινοτόμο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2), κόστους άνω των 1,5 δισ. ευρώ (150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης), από την Energean στην περιοχή της Καβάλας, στον Πρίνο.

Ο σχεδιασμός της Energean περιλαμβάνει την κατασκευή αποθήκης σε εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου, με δυναμικότητα απορρόφησης 2,5 με 3 εκατ. τόνων CO2 κατ’ έτος σε πλήρη λειτουργία (έως το 2027).

Οι τεχνολογίες δέσμευσης, αξιοποίησης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) αφορούν τη δέσμευση του CO2 από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή τις μονάδες παραγωγής ενέργειας όπου εκπέμπεται, τη συμπίεσή του και τη μεταφορά του σε φυσικούς γεωλογικούς σχηματισμούς, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, κατάλληλους για αποθήκευση. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες με την αποθήκευση CO2 θα εξοικονομήσουν σημαντικά ποσά που καταβάλουν σήμερα για να αγοράζουν δικαιώματα ρύπων.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας CCS μπορεί να παράσχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις ελληνικές βιομηχανίες, δημιουργώντας έτσι ευκαιρίες απασχόλησης και προσελκύοντας χρηματοδότηση από την ΕΕ, ιδίως μέσω του Ταμείου Καινοτομίας.

Η EnEarth (θυγατρική της Energean) κατέθεσε τον Ιούνιο στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων την αίτηση για την απόκτηση άδειας αποθήκευσης για το project του Πρίνου, ενώ στις πρώτες ημέρες του Αυγούστου κατέθεσε τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που πρόκειται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και πλέον αναμένει τον έλεγχο της πληρότητας του σχετικού φακέλου.

Το ενδιαφέρον πάντως είναι ζωηρό καθώς ήδη περί τις 10 βιομηχανικές μονάδες (τσιμεντοβιομηχανίες, διυλιστήρια κ.ά.) από Ελλάδα και εξωτερικό έχουν υπογράψει μη δεσμευτικές συμφωνίες (MoUs) με την Energean.