Όταν το 2020 ήρθε στη ζωή μας η πανδημία, δεν άργησε ο πλανήτης εκτός από εξειδικευμένους ιατρικούς όρους να μάθει και διάφορους οικονομικούς. Και όταν λίγο αργότερα έφτασε και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι οικονομικοί όροι με δεύτερο συνθετικό τη λέξη -flation, τον πληθωρισμό δηλαδή αυξήθηκαν κατά κόρον, ενώ δημιουργήθηκαν δύο ολοκαίνουριοι, οι οποίοι είναι εξίσου επιβαρυντικοί για τις τσέπες των καταναλωτών.

Μετά, λοιπόν, το Greedflation, τον πληθωρισμό δηλαδή της απληστίας, τον οποίο, όπως λέει και το όνομά του δε δημιουργούν οι υπόλοιποι λογαριασμοί που συμπαρασύρουν μοιραία τρόφιμα και υπηρεσίες, αλλά η απληστία των ισχυρών για περισσότερα κέρδη, ήρθε το Shrinkflation, που συνίσταται στην συρρίκνωση του προϊόντος το οποίο αγοράζουν οι καταναλωτές με τα ίδια ή ακόμα περισσότερα χρήματα από πριν, επομένως είναι διπλά χαμένοι.

Σύμφωνα με άρθρο του BBC, tα προϊόντα γίνονται μικρότερα και πληρώνετε το ίδιο. Το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί, ακόμα κι αν η οικονομία ανακάμψει και ο πληθωρισμός υποχωρήσει.

"Αν έχετε παρατηρήσει ότι παίρνετε λιγότερα ενώ ο λογαριασμός σας στο ταμείο παραμένει ίδιος, δεν είστε μόνο εσείς. Η «συρρίκνωση» – η μείωση του μεγέθους ή της ποσότητας ενός προϊόντος διατηρώντας την τιμή του σταθερή – είναι ανεξέλεγκτη." γράφει το BBC.

Καθώς η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει ζητήματα όπως το αυξανόμενο κόστος των πρώτων υλών, οι εκκρεμότητες της αλυσίδας εφοδιασμού και οι υψηλότεροι μισθοί των εργαζομένων μετά την πανδημία, οι καταναλωτές επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος των αυξανόμενων δαπανών παραγωγής. Είτε πρόκειται για χαρτί τουαλέτας είτε για ένα σακουλάκι πατατάκια, η πρακτική, που συμβαίνει κυρίως σε περιόδους πληθωρισμού, εμφανίζεται στα καταστήματα σε όλο τον κόσμο. 

Την περασμένη εβδομάδα, το γαλλικό σούπερ μάρκετ Carrefour έβαλε αυτοκόλλητα σε προϊόντα για να προειδοποιήσει τους καταναλωτές όταν το περιεχόμενο ενός πακέτου έχει μειωθεί χωρίς αντίστοιχη μείωση της τιμής. Οι καταναλωτές λαμβάνουν υπόψη τη στροφή προς τις μικρότερες συσκευασίες και – και, φυσικά, δεν είναι ευχαριστημένοι, ειδικά καθώς η αγοραστική τους δύναμη μειώνεται ήδη εν μέσω πληθωρισμού. 

Ωστόσο, όσο δυσάρεστο είναι τώρα το σοκ με αυτοκόλλητα, ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα φαίνεται μεγάλο: προηγούμενες εκδηλώσεις του φαινομένου δείχνουν ότι η ιστορία της συρρίκνωσης του πληθωρισμού δεν τελειώνει όταν τελειώνει ο πληθωρισμός. 

Όσον αφορά την απογοήτευση των καταναλωτών, "παρατηρούν αυξήσεις τιμών περισσότερο από ό,τι παρατηρούν μείωση του μεγέθους", λέει ο Mark Stiving, με έδρα τις ΗΠΑ, ο επικεφαλής εκπαιδευτής τιμών στο Impact Pricing, έναν οργανισμό που εκπαιδεύει τις εταιρείες σχετικά με τις τιμές. Ως αποτέλεσμα, λέει, οι εταιρείες χρησιμοποιούν τη συρρίκνωση του πληθωρισμού για να αυξήσουν τις τιμές «λιγότερο επώδυνα». 

Η Cammy Crolic, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Saïd Business School του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η οποία εστιάζει στη συμπεριφορά των καταναλωτών, συμφωνεί. Επειδή οι καταναλωτές είναι τόσο εστιασμένοι στο πώς οι αγορές τους επηρεάζουν τα πορτοφόλια τους, λέει, «είναι πιο πιθανό να παρατηρήσουν την αύξηση της τιμής παρά το ποσό του προϊόντος που «χάνεται» όταν συρρικνώνονται οι συσκευασίες». 

Αργούμε να το δούμε

Οι καταναλωτές δεν βλέπουν πάντα τις αλλαγές αμέσως. Συχνά αυτό έρχεται σταδιακά. Για παράδειγμα, ένα αγαπημένο ποτό που μπορεί να κυκλοφορούσε σε ένα μπουκάλι 12 oz (340 γραμμάρια) ένα χρόνο νωρίτερα, μπορεί τώρα να προσφέρεται στην ίδια τιμή, αλλά έχει μειωθεί σε 10 ουγγιές (283 γραμμάρια) τώρα. 

Και οι ειδικοί λένε ότι από τη στιγμή που τα νέα μεγέθη είναι στο ράφι, είναι πιθανό να παραμείνουν έτσι. Ο Phil Lempert, αναλυτής της βιομηχανίας τροφίμων και συντάκτης του SupermarketGuru προσθέτει ότι, εφόσον οι αγοραστές δεν έχουν επιλογή, πρέπει να προσαρμοστούν στις αλλαγές. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να στραφούν σε προϊόντα με καλύτερη αξία – η Lempert με έδρα τις ΗΠΑ λέει ότι η πίστη στην επώνυμη ετικέτα πέφτει κατακόρυφα εν μέσω συρρίκνωσης του πληθωρισμού, με τους ανθρώπους να μεταβαίνουν συχνά σε εμπορικές επωνυμίες. 

Αλλά με τα απαραίτητα, οι καταναλωτές μπορεί να μην έχουν τόσες πολλές επιλογές. Για παράδειγμα, εάν εξαρτάστε από τη φόρμουλα για μωρά και ένα κατάστημα διαθέτει μόνο μία επιλογή, έχετε κολλήσει να πληρώσετε το τίμημα στο αυτοκόλλητο και να πάρετε ό,τι υπάρχει στο κουτί. 

Ωστόσο, ακόμη και αν ο συρρίκνωση του πληθωρισμού αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό με τον πληθωρισμό, η Crolic λέει ότι οι καταναλωτές συνήθως δεν βλέπουν τα μεγέθη των προϊόντων να ανακάμπτουν ακόμη και μετά την υποχώρηση των οικονομικών προκλήσεων. Υπάρχουν σπάνιες εξαιρέσεις, αλλά οι εταιρείες γενικά εκμεταλλεύονται την ευκαιρία να χρησιμοποιούν λιγότερο προϊόν και να βγάζουν την ίδια ποσότητα – ή περισσότερο. 

Αντίθετα, συχνά επικρατεί ένα νέο φαινόμενο. «Αφού τα προϊόντα μειώνονται επανειλημμένα σε μέγεθος, ο κατασκευαστής θα κυκλοφορήσει με μια νέα, μεγαλύτερη εκδοχή του – μερικές φορές με ένα φανταστικό νέο όνομα», συμφωνεί ο Edgar Dworsky, πρώην δικηγόρος για τα δικαιώματα των καταναλωτών στις ΗΠΑ και ιδρυτής του οδηγού πόρων Consumer World. Και μαζί με αυτό, οι αγοραστές πληρώνουν υψηλότερο κόστος για την αναβάθμιση. 

Τα πατατάκια, για παράδειγμα, συνέχισαν να μειώνονται εν μέσω συρρίκνωσης του πληθωρισμού, λέει ο Dworsky. Σε προηγούμενες περιπτώσεις, η εταιρεία σνακ Lay's, τμήμα της PepsiCo, ανταποκρίθηκε σε αυτή την αλλαγή, κυκλοφόρησε τελικά το μεγάλο μέγεθος της τσάντας της, αλλά με ένα νέο όνομα - "Party Size" - που θα μπορούσαν να πουλήσουν σε υψηλότερη τιμή. 

Ο Dworsky επισημαίνει επίσης πώς το ρολό χαρτιού τουαλέτας, ότι συρρικνώνεται εδώ και δεκαετίες. Εξηγεί ότι όταν τα ρολά άρχισαν να γίνονται αρκετά μικρά που παρατήρησαν οι καταναλωτές, οι κατασκευαστές άρχισαν να επαναφέρουν μεγαλύτερα μεγέθη πίσω στην αγορά. 

Καθώς μεγαλύτερες συσκευασίες έφτασαν στα ράφια, εταιρείες όπως η Charmin άλλαξαν το μάρκετινγκ τους, ονομάζοντάς τα «διπλά», «τριπλά» και ακόμη και «μέγα» ρολά. (Και τώρα, εν μέσω αυτής της περιόδου συρρίκνωσης του πληθωρισμού, ακόμη και τα Ultra Soft "super mega" ρολά της Charmin γίνονται ολοένα και μικρότερα.) 

Είτε τα σούπερ μάρκετ χρησιμοποιούν αυτοκόλλητα για να προειδοποιούν τους αγοραστές είτε όχι, είναι δύσκολο να το καταπιούν – και σκληρό χτύπημα στην ουσία – ειδικά επειδή η τιμή των προϊόντων γενικά δεν πέφτει όπως ο πληθωρισμός. Οι καταναλωτές μπορεί να χρειαστεί να συνεχίσουν να έχουν μεγάλη επίγνωση του προϋπολογισμού καθώς ψωνίζουν και να φροντίσουν να μην πέσουν στην παγίδα αυτού του Ultra Mega στο ράφι