19/09/2022 07:00
Για ένα «σκοτεινό» φθινόπωρο και έναν «θεοσκότεινο» χειμώνα που για πρώτη φορά έπειτα από πολλές δεκαετίες το ρεύμα και το φυσικό αέριο θα καταναλώνονται με φειδώ, πρέπει να προετοιμάζονται οι Έλληνες.
Είτε καταλήξουμε σε ένα «θερμό ενεργειακό επεισόδιο» στην περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να κατεβάσει πλήρως τους διακόπτες, είτε συνεχίσει τα σκωτσέζικα ντους αυξομειώνοντας με το μαρτύριο της σταγόνας τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, αποτελεσματική διαχείριση της ενεργειακής κρίσης που αναπόφευκτα προκύπτει και ενδεχομένως να ενταθεί δεν μπορεί να γίνει χωρίς εφαρμογή «σκληρών» λύσεων.
Στην περίπτωση του κακού σεναρίου, δηλαδή των αυξομειώσεων των ρωσικών ροών φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, ο αντίκτυπος για την Ελλάδα θα αφορά κυρίως τις τιμές - χρυσάφι που θα πρέπει να πληρώνει. Η τροφοδοσία της χώρας σε αέριο και σε ηλεκτρισμό ωστόσο δεν θα διαταραχθεί. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου θα προκαλέσουν βέβαια ακατάσχετη αιμορραγία στα κρατικά ταμεία.
Ένα τείχος άμυνας απέναντι σε αυτή την απειλή είναι η απόφαση για διπλασιασμό της λιγνιτικής παραγωγής από τις πέντε στις δέκα τεραβατώρες σε ορίζοντα δωδεκαμήνου. Η αποτελεσματικότητα του μέτρου ωστόσο, κρίνεται τουλάχιστον αμφίβολη.
Το ελληνικό σύστημα φυσικού αερίου θα ενισχυθεί και με την εγκατάσταση αποθεμάτων στην Ιταλία, τις μεγαλύτερες ποσότητες LNG που θα επιστρατευτούν αλλά και την επιτάχυνση της συνεισφοράς των ΑΠΕ στο σύστημα.
Στο χειρότερο σενάριο, της πλήρους παύσης του ρωσικού αερίου, θα δοκιμαστούν επικίνδυνα οι αντοχές όχι μόνο για το σύστημα φυσικού αερίου αλλά και του ηλεκτρισμού, το οποίο στηρίζεται σε ποσοστό πάνω από 40% στο φυσικό αέριο. Σε αυτή την περίπτωση η ενέργεια με δελτίο έρχεται πιο κοντά.
Η πίεση στην εγχώρια ενεργειακή αγορά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και βιομηχανία κυρίως, θα γίνει ορατή και θα σημάνει κόκκινος συναγερμός σε δύο περιπτώσεις.
Εάν και εφόσον κλείσει…ερμητικά και η δίοδος τροφοδοσίας ρωσικού αερίου μέσω Τουρκίας, δηλαδή, στον Turk Stream.
Εάν γίνει υποχρεωτική για όλα τα κράτη-μέλη η μείωση κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου τους χειμερινούς μήνες.
Γι’ αυτό και η κυβέρνηση εστιάζει προς το παρόν σε δυνητικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας τόσο για το δημόσιο με υποχρεωτικό χαρακτήρα, όσο και για τους καταναλωτές σε εθελοντική βάση. Παράλληλα, έχει ζητηθεί να εκπονηθούν σχέδια περιστολής της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού από τρεις κορυφαίες ενεργοβόρες βιομηχανίες, την Αλουμίνιον, τη Βιοχάλκο και την ΤΙΤΑΝ.
Οι πολίτες θα «παγώσουν» αλλά η Ευρώπη…διαβουλεύεται
Ο λόγος για τον οποίο τρέχουν με αστραπιαίες ταχύτητες οι τιμές του ρεύματος, είναι το φυσικό αέριο και η πλήρης…παράδοση στις δυνάμεις της αγοράς. Έτσι, όπως λειτουργεί το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας (βάσει των τιμών στο ολλανδικό ΤΤF, τον δείκτη δηλαδή που καθορίζει το κόστος της ενέργειας), αυτός που προσφέρει την υψηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας (και συνήθως είναι αυτός που παράγει ρεύμα με φυσικό αέριο) είναι και αυτός που καθορίζει την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ενέργειας.
Άρα, αν βρεθεί τρόπος να μειωθεί το κόστος παραγωγής ρεύματος με φυσικό αέριο όπως η επιβολή πλαφόν, όχι όμως μόνο στο ρωσικό φυσικό αέριο, ή αν αποσυνδεθεί η λιανική τιμή του ρεύματος από την χονδρεμπορική τιμή του αερίου που διαμορφώνεται στο ολλανδικό ΤΤF, ουσιαστικά λύνεται ή έστω περιορίζεται δραστικά το πρόβλημα.
Καθίσταται σαφές πως μόνο αν ληφθεί απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να μπει ανώτατο όριο (πλαφόν) αλλά προς το παρόν και προς το…μέλλον δεν φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να παρέμβει σε μια χρηματιστηριακή αγορά. Χωρίς παρέμβαση στον τρόπο διαμόρφωσης της τιμής του φυσικού αερίου, είναι δεδομένο ότι όλες οι παρεμβάσεις θα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό.
Η βασική επιφύλαξη που εκφράζεται από τους διαφωνούντες µε την ιδέα του πλαφόν στο ρωσικό αέριο είναι ότι «η Ευρώπη θα πυροβολήσει τα πόδια της», καθώς θα δώσει αφορµή στον Πούτιν να κόψει εντελώς τη ροή.
Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες, ζητά παρέµβαση στην «πηγή», στο ευρωπαϊκό χρηµατιστήριο TTF, όπου και διαµορφώνονται οι τιµές, και όχι «ψαλίδι» στους αγωγούς, κάτι που µπορεί να επιφέρει «ξαφνικό θάνατο» στη ροή του αερίου και κατ’επέκταση ενεργειακό μπλακ – άουτ με δραματικές συνέπειες.
Η Κομισιόν ωστόσο…κωφεύει προτείνοντας τρεις χλιαρές παρεμβάσεις – ημίμετρα. Παρεμβάσεις οι οποίες θα χρειαστεί χρόνος μέχρι να υιοθετηθούν πλήρως.
Το πρώτο μέτρο έχει να κάνει με την υποχρέωση της μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5% κατά τις επιλεγμένες ώρες αιχμής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν το 10% των ωρών με την υψηλότερη αναμενόμενη τιμή και να μειώσουν τη ζήτηση κατά τις ώρες αιχμής.
Το δεύτερο μέτρο είναι ο καθορισμός ένα προσωρινού ανώτατου ορίου στα έσοδα για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν τεχνολογίες, εκτός φυσικού αερίου, με χαμηλότερο κόστος, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια και ο λιγνίτης, οι οποίες παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο με κόστος χαμηλότερο από το επίπεδο τιμών που ορίζεται από τους πιο ακριβούς παραγωγούς (φυσικού αερίου).
Το τρίτο μέτρο αφορά μια προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης για τα πλεονάζοντα κέρδη που προκύπτουν από δραστηριότητες στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων. Αυτή η «έκτακτη» συνεισφορά θα εισπράττεται από τα κράτη μέλη για κέρδη του 2022, τα οποία έχουν αυξηθεί πάνω από 20%, σε σχέση με τα μέσα κέρδη των προηγούμενων τριών ετών. Τα έσοδα θα εισπράττονται από τα κράτη μέλη και θα ανακατευθύνονται στα ευάλωτα νοικοκυριά.
Στο χείλος…του ενεργειακού γκρεμού βιομηχανίες της Βόρειας Ελλάδας
Βαρύτατο τίμημα πληρώνει μέχρι στιγμής η βιομηχανία, οι παραγωγικές ανάγκες της οποίας εκ των πραγμάτων απαιτούν μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, κάτι που ωστόσο τη δεδομένη περίοδο σφίγγει τη θηλιά στο λαιμό των επιχειρήσεων. Μέχρι τώρα, ο σχεδιασμός επικεντρωνόταν στο ποσοστό του αυξημένου κόστους που θα μεταφερόταν στην τελική τιμή που καταβάλλει ο πελάτης.
Ωστόσο τώρα που ο πληθωρισμός συνεχίζει να τρέχει με αστραπιαίες ταχύτητες και το κόστος του χρήματος αυξάνεται, επιχειρήσεις στη Βόρεια Ελλάδα παίρνουν χαρτί και μολύβι για να δουν τι και από που μπορούν να κόψουν, ξορκίζοντας σε κάθε περίπτωση περικοπές στην παραγωγή ή στα πιο «μαύρα» σενάρια ακόμα και το κλείσιμο ολόκληρων μονάδων με…σβήσιμο των φουγάρων. Και τα δύο θα είχαν δυσβάσταχτες επιπτώσεις στις τιμές των προϊόντων (περιορισμός της προσφοράς θα τις εκτόξευε) και στις θέσεις εργασίας, σε μία περίοδο συμπίεσης των εισοδημάτων.
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδας έχει γίνει αποδέκτης έντονων διαμαρτυριών από πολλές επιχειρήσεις μέλη του, οι οποίες έχουν ξεπεράσει προ πολλού τα όρια των αντοχών τους, λόγω των υπέρογκων αυξήσεων στα τιμολόγια ενέργειας.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΒΕ ζητά πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος και εξαίρεση για το σύνολο της βιομηχανίας από την πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15%.
Σε κλάδους όπου η χρήση του φυσικού αερίου είναι ζωτικής σημασίας, όπως είναι η βιομηχανία πλαστικών και η χημική βιομηχανία, εκτιμάται ότι το επόμενο διάστημα οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να μειώσουν και την παραγωγή. Σύμφωνα με μελέτη που υλοποίησε το ΙΟΒΕ, για λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών, αναμένεται λόγω του ενεργειακού κόστους μείωση της παραγωγής 2,5% μεσοσταθμικά, που σε ορισμένους κλάδους, όπως των χρωστικών υλών, μπορεί να ξεπεράσει το 9%.
Κρι Κρι και FLOS προνόησαν και κερδίζουν τον «ενεργειακό πόλεμο»
Στη βιομηχανία, ορισμένες μεγάλες παραγωγικές μονάδες είχαν προχωρήσει, ήδη προ κρίσης, σε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, στο πλαίσιο και των ενεργειών για την προώθηση της βιωσιμότητας και της πράσινης ανάπτυξης. Tην ίδια στιγμή, όπου υπάρχει η δυνατότητα οι βιομηχανικές μονάδες χρησιμοποιούν πετρέλαιο αντί για φυσικό αέριο, κάτι που τις θωρακίζει από τα αυξημένα κόστη.
Μέσα σε ένα θολό τοπίο, οι εταιρείες Κρι Κρι (βιομηχανία γάλακτος) και FLOS (βιομηχανία απορρυπαντικών) που εδρεύουν στις Σέρρες αποτελούν εξαίρεση στο γενικό κανόνα ότι η ενεργειακή κρίση έπιασε στον ύπνο τις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις.
Η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βιοαέριο της Κρι Κρι, επένδυση ύψους 6 εκατομμυρίων ευρώ που χρηματοδοτήθηκε με ιδία κεφάλαια, ξεκίνησε να λειτουργεί πλήρως το καλοκαίρι. Έχει δυνατότητα συνολικής παραγωγής 8.000 MW ετησίως και ήδη εξοικονομεί 10-15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στο εργοστάσιο της εταιρείας . Παράλληλα, στη στέγη έχουν τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά 1 MW, που θα οδηγήσουν σε μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας κατά 6%.
«Το κόστος ενέργειας έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί ακόμα και με τις επιδοτήσεις, σε σχέση με πέρσι, και φυσικό αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα εκτοξεύτηκαν. Με τις επενδύσεις που υλοποιούμε και οι οποίες είχαν ξεκινήσει πριν ξεσπάσει η κρίση καλύπτουμε το 30% των ενεργειακών αναγκών μας ενώ προχωρούμε και σε συνεργασίες με τρίτους για να εξοικονομήσουμε ενέργεια. Δε θέλουμε με τίποτα να μειώσουμε την παραγωγή, ήδη σχεδιάζουμε και νέες επενδύσεις για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της αγοράς. Λέμε «όχι» σε περικοπές, «ναι» στην εξοικονόμηση ενέργειας», σημειώνει ο Παναγιώτης Τσινάβος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Κρι Κρι. «Ο χειμώνας θα είναι πολύ δύσκολος, θεωρώ πως από το 2024 θα υπάρξει ουσιαστική βελτίωση», υποστηρίζει.
«Είχαμε προνοήσει προ κρίσης, από το 2019, να εξοικονομήσουμε ενέργεια. Πολλές φορές δεν υπάρχει και το κατάλληλο δίκτυο ακόμα κι αν θες να στραφείς σε πιο πράσινες λύσεις. Παράγουμε ρεύματα από φωτοβολταϊκά στην οροφή του κτιρίου μας, η λειτουργία των φωτοβολταϊκών έχει περιορίσει, ουσιαστικά, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούμε. Αλλάζουμε συνεχώς τους καυστήρες φυσικού αερίου και πετρελαίου ανάλογα με τη διαμόρφωση των τιμών, όπου και όσο μπορούμε κάνουμε εξοικονόμηση ενέργειας. Η αύξηση του ενεργειακού κόστους είναι τεράστια αν και δεν είμαστε μία άκρως ενεργοβόρος εταιρεία, οι αυξήσεις των τιμών (50-70%) στις πρώτες ύλες μας πιέζουν αν και τελευταία σε αυτό το πεδίο έχει αρχίσει να φαίνεται ένα φως στο τούνελ», αναφέρει η Σοφία Παπαπαναγιώτου, πρόεδρος του ΔΣ της FLOS.
Τι θα γίνει αν επιβληθούν υποχρεωτικές διακοπές στην ενέργεια για τις μεγάλες επιχειρήσεις; «Δεν θεωρώ πως θα λειτουργήσει ομαλά, δεν μπορεί να έχεις προσωπικό και να μην παράγεις, ακόμα και η παραγωγή από φωτοβολταϊκά χρειάζεται μία ομαλή ροή ηλεκτρισμού στο δίκτυο, δεν αρκούν από μόνα τους να σηκώσουν το σύστημα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ανασφάλεια, δεν ξέρουμε τι θα γίνει αύριο, δεν μπορούμε να προβλέψουμε», επισημαίνει.
«Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε και πόσο θα επηρεαστούν οι τιμές στις πρώτες ύλες που παίρνουμε από ευρωπαϊκές βιομηχανίες από την ενεργειακή κρίση που πλήττει την Ευρώπη. Παράγουμε με ακριβές τιμές ενώ δεν μπορούμε να περάσουμε ολόκληρες τις αυξήσεις στους πελάτες για να διατηρήσουμε μερίδιο αγοράς, το μεγαλύτερο μέρος των αυξήσεων έχει απορροφηθεί. Όλα αυτά μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση και μία πανδημία, προσδοκούμε κάτι καλύτερο στο μέλλον», καταλήγει.
Ενεργειακό «καταφύγιο» η Βόρεια Ελλάδα
Σε ενεργειακή «νησίδα» στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων αλλά και σε μια μεγάλη αγορά φυσικού αερίου μετατρέπεται σταδιακά, έστω και αργά, η Βόρεια Ελλάδα με τα φιλόδοξα εγχειρήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη να μεταβάλλουν ραγδαία τα δεδομένα.
Με την παρατεινόμενη ενεργειακή κρίση να πιέζει ασφυκτικά και την χώρα μας, την ώρα που η Ευρώπη παλεύει αγωνιωδώς και μετά από πολλά…ήξεις - αφήξεις να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, καθίσταται σαφές πως ο ρόλος χωρών που μπορούν να «διανείμουν» τα κομμάτια του ενεργειακού παζλ αναβαθμίζεται πολλαπλώς.
Ειδικότερα, η Βόρεια Ελλάδα, λόγω της κεφαλαιώδους γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέσης και σημασίας στον ενεργειακό χάρτη των Δυτικών Βαλκανίων έχει όλα τα φόντα και τις προυποθέσεις να αποτελέσει έναν κομβικό παίκτη στην αγορά, που θα αναλάβει τη διοχέτευση πηγών ενέργειας και στους βόρειους γείτονές μας. Η κατασκευή σημαντικών αγωγών φυσικού αερίου, με σκοπό την αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και την διαφοροποίηση των πηγών έχει ήδη μπει στις ράγες.
Δέκα δισεκατοµµύρια κυβικά µέτρα υγροποιηµένου φυσικού αερίου (LNG) θα έχει τη δυνατότητα να αεριοποιεί η Ελλάδα µέχρι το τέλος του 2023 µε τη λειτουργία της νέας πλωτής δεξαµενής της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, κάτι που θα διπλασιάσει τη δυναµικότητα της χώρας σε αέριο, μειώνοντας ταυτόχρονα την ενεργειακή της εξάρτηση. Δυναμικά στο ενεργειακό πόκερ μπαίνει και ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB που αναμένεται μετά τις 19 Σεπτεμβρίου να τεθεί σε λειτουργία. Ο IGB θα συνδεθεί στην Κομοτηνή με τους αγωγούς TAP και το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου μεταφέροντας σε πρώτη φάση φυσικό αέριο από τον Αζερμπαϊτζάν στη Βουλγαρία.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17-18.09.2022
Για ένα «σκοτεινό» φθινόπωρο και έναν «θεοσκότεινο» χειμώνα που για πρώτη φορά έπειτα από πολλές δεκαετίες το ρεύμα και το φυσικό αέριο θα καταναλώνονται με φειδώ, πρέπει να προετοιμάζονται οι Έλληνες.
Είτε καταλήξουμε σε ένα «θερμό ενεργειακό επεισόδιο» στην περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να κατεβάσει πλήρως τους διακόπτες, είτε συνεχίσει τα σκωτσέζικα ντους αυξομειώνοντας με το μαρτύριο της σταγόνας τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, αποτελεσματική διαχείριση της ενεργειακής κρίσης που αναπόφευκτα προκύπτει και ενδεχομένως να ενταθεί δεν μπορεί να γίνει χωρίς εφαρμογή «σκληρών» λύσεων.
Στην περίπτωση του κακού σεναρίου, δηλαδή των αυξομειώσεων των ρωσικών ροών φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, ο αντίκτυπος για την Ελλάδα θα αφορά κυρίως τις τιμές - χρυσάφι που θα πρέπει να πληρώνει. Η τροφοδοσία της χώρας σε αέριο και σε ηλεκτρισμό ωστόσο δεν θα διαταραχθεί. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου θα προκαλέσουν βέβαια ακατάσχετη αιμορραγία στα κρατικά ταμεία.
Ένα τείχος άμυνας απέναντι σε αυτή την απειλή είναι η απόφαση για διπλασιασμό της λιγνιτικής παραγωγής από τις πέντε στις δέκα τεραβατώρες σε ορίζοντα δωδεκαμήνου. Η αποτελεσματικότητα του μέτρου ωστόσο, κρίνεται τουλάχιστον αμφίβολη.
Το ελληνικό σύστημα φυσικού αερίου θα ενισχυθεί και με την εγκατάσταση αποθεμάτων στην Ιταλία, τις μεγαλύτερες ποσότητες LNG που θα επιστρατευτούν αλλά και την επιτάχυνση της συνεισφοράς των ΑΠΕ στο σύστημα.
Στο χειρότερο σενάριο, της πλήρους παύσης του ρωσικού αερίου, θα δοκιμαστούν επικίνδυνα οι αντοχές όχι μόνο για το σύστημα φυσικού αερίου αλλά και του ηλεκτρισμού, το οποίο στηρίζεται σε ποσοστό πάνω από 40% στο φυσικό αέριο. Σε αυτή την περίπτωση η ενέργεια με δελτίο έρχεται πιο κοντά.
Η πίεση στην εγχώρια ενεργειακή αγορά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και βιομηχανία κυρίως, θα γίνει ορατή και θα σημάνει κόκκινος συναγερμός σε δύο περιπτώσεις.
Εάν και εφόσον κλείσει…ερμητικά και η δίοδος τροφοδοσίας ρωσικού αερίου μέσω Τουρκίας, δηλαδή, στον Turk Stream.
Εάν γίνει υποχρεωτική για όλα τα κράτη-μέλη η μείωση κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου τους χειμερινούς μήνες.
Γι’ αυτό και η κυβέρνηση εστιάζει προς το παρόν σε δυνητικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας τόσο για το δημόσιο με υποχρεωτικό χαρακτήρα, όσο και για τους καταναλωτές σε εθελοντική βάση. Παράλληλα, έχει ζητηθεί να εκπονηθούν σχέδια περιστολής της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού από τρεις κορυφαίες ενεργοβόρες βιομηχανίες, την Αλουμίνιον, τη Βιοχάλκο και την ΤΙΤΑΝ.
Οι πολίτες θα «παγώσουν» αλλά η Ευρώπη…διαβουλεύεται
Ο λόγος για τον οποίο τρέχουν με αστραπιαίες ταχύτητες οι τιμές του ρεύματος, είναι το φυσικό αέριο και η πλήρης…παράδοση στις δυνάμεις της αγοράς. Έτσι, όπως λειτουργεί το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας (βάσει των τιμών στο ολλανδικό ΤΤF, τον δείκτη δηλαδή που καθορίζει το κόστος της ενέργειας), αυτός που προσφέρει την υψηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας (και συνήθως είναι αυτός που παράγει ρεύμα με φυσικό αέριο) είναι και αυτός που καθορίζει την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ενέργειας.
Άρα, αν βρεθεί τρόπος να μειωθεί το κόστος παραγωγής ρεύματος με φυσικό αέριο όπως η επιβολή πλαφόν, όχι όμως μόνο στο ρωσικό φυσικό αέριο, ή αν αποσυνδεθεί η λιανική τιμή του ρεύματος από την χονδρεμπορική τιμή του αερίου που διαμορφώνεται στο ολλανδικό ΤΤF, ουσιαστικά λύνεται ή έστω περιορίζεται δραστικά το πρόβλημα.
Καθίσταται σαφές πως μόνο αν ληφθεί απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να μπει ανώτατο όριο (πλαφόν) αλλά προς το παρόν και προς το…μέλλον δεν φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να παρέμβει σε μια χρηματιστηριακή αγορά. Χωρίς παρέμβαση στον τρόπο διαμόρφωσης της τιμής του φυσικού αερίου, είναι δεδομένο ότι όλες οι παρεμβάσεις θα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό.
Η βασική επιφύλαξη που εκφράζεται από τους διαφωνούντες µε την ιδέα του πλαφόν στο ρωσικό αέριο είναι ότι «η Ευρώπη θα πυροβολήσει τα πόδια της», καθώς θα δώσει αφορµή στον Πούτιν να κόψει εντελώς τη ροή.
Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες, ζητά παρέµβαση στην «πηγή», στο ευρωπαϊκό χρηµατιστήριο TTF, όπου και διαµορφώνονται οι τιµές, και όχι «ψαλίδι» στους αγωγούς, κάτι που µπορεί να επιφέρει «ξαφνικό θάνατο» στη ροή του αερίου και κατ’επέκταση ενεργειακό μπλακ – άουτ με δραματικές συνέπειες.
Η Κομισιόν ωστόσο…κωφεύει προτείνοντας τρεις χλιαρές παρεμβάσεις – ημίμετρα. Παρεμβάσεις οι οποίες θα χρειαστεί χρόνος μέχρι να υιοθετηθούν πλήρως.
Το πρώτο μέτρο έχει να κάνει με την υποχρέωση της μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5% κατά τις επιλεγμένες ώρες αιχμής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν το 10% των ωρών με την υψηλότερη αναμενόμενη τιμή και να μειώσουν τη ζήτηση κατά τις ώρες αιχμής.
Το δεύτερο μέτρο είναι ο καθορισμός ένα προσωρινού ανώτατου ορίου στα έσοδα για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν τεχνολογίες, εκτός φυσικού αερίου, με χαμηλότερο κόστος, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια και ο λιγνίτης, οι οποίες παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο με κόστος χαμηλότερο από το επίπεδο τιμών που ορίζεται από τους πιο ακριβούς παραγωγούς (φυσικού αερίου).
Το τρίτο μέτρο αφορά μια προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης για τα πλεονάζοντα κέρδη που προκύπτουν από δραστηριότητες στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων. Αυτή η «έκτακτη» συνεισφορά θα εισπράττεται από τα κράτη μέλη για κέρδη του 2022, τα οποία έχουν αυξηθεί πάνω από 20%, σε σχέση με τα μέσα κέρδη των προηγούμενων τριών ετών. Τα έσοδα θα εισπράττονται από τα κράτη μέλη και θα ανακατευθύνονται στα ευάλωτα νοικοκυριά.
Στο χείλος…του ενεργειακού γκρεμού βιομηχανίες της Βόρειας Ελλάδας
Βαρύτατο τίμημα πληρώνει μέχρι στιγμής η βιομηχανία, οι παραγωγικές ανάγκες της οποίας εκ των πραγμάτων απαιτούν μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, κάτι που ωστόσο τη δεδομένη περίοδο σφίγγει τη θηλιά στο λαιμό των επιχειρήσεων. Μέχρι τώρα, ο σχεδιασμός επικεντρωνόταν στο ποσοστό του αυξημένου κόστους που θα μεταφερόταν στην τελική τιμή που καταβάλλει ο πελάτης.
Ωστόσο τώρα που ο πληθωρισμός συνεχίζει να τρέχει με αστραπιαίες ταχύτητες και το κόστος του χρήματος αυξάνεται, επιχειρήσεις στη Βόρεια Ελλάδα παίρνουν χαρτί και μολύβι για να δουν τι και από που μπορούν να κόψουν, ξορκίζοντας σε κάθε περίπτωση περικοπές στην παραγωγή ή στα πιο «μαύρα» σενάρια ακόμα και το κλείσιμο ολόκληρων μονάδων με…σβήσιμο των φουγάρων. Και τα δύο θα είχαν δυσβάσταχτες επιπτώσεις στις τιμές των προϊόντων (περιορισμός της προσφοράς θα τις εκτόξευε) και στις θέσεις εργασίας, σε μία περίοδο συμπίεσης των εισοδημάτων.
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδας έχει γίνει αποδέκτης έντονων διαμαρτυριών από πολλές επιχειρήσεις μέλη του, οι οποίες έχουν ξεπεράσει προ πολλού τα όρια των αντοχών τους, λόγω των υπέρογκων αυξήσεων στα τιμολόγια ενέργειας.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΒΕ ζητά πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος και εξαίρεση για το σύνολο της βιομηχανίας από την πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15%.
Σε κλάδους όπου η χρήση του φυσικού αερίου είναι ζωτικής σημασίας, όπως είναι η βιομηχανία πλαστικών και η χημική βιομηχανία, εκτιμάται ότι το επόμενο διάστημα οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να μειώσουν και την παραγωγή. Σύμφωνα με μελέτη που υλοποίησε το ΙΟΒΕ, για λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών, αναμένεται λόγω του ενεργειακού κόστους μείωση της παραγωγής 2,5% μεσοσταθμικά, που σε ορισμένους κλάδους, όπως των χρωστικών υλών, μπορεί να ξεπεράσει το 9%.
Κρι Κρι και FLOS προνόησαν και κερδίζουν τον «ενεργειακό πόλεμο»
Στη βιομηχανία, ορισμένες μεγάλες παραγωγικές μονάδες είχαν προχωρήσει, ήδη προ κρίσης, σε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, στο πλαίσιο και των ενεργειών για την προώθηση της βιωσιμότητας και της πράσινης ανάπτυξης. Tην ίδια στιγμή, όπου υπάρχει η δυνατότητα οι βιομηχανικές μονάδες χρησιμοποιούν πετρέλαιο αντί για φυσικό αέριο, κάτι που τις θωρακίζει από τα αυξημένα κόστη.
Μέσα σε ένα θολό τοπίο, οι εταιρείες Κρι Κρι (βιομηχανία γάλακτος) και FLOS (βιομηχανία απορρυπαντικών) που εδρεύουν στις Σέρρες αποτελούν εξαίρεση στο γενικό κανόνα ότι η ενεργειακή κρίση έπιασε στον ύπνο τις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις.
Η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βιοαέριο της Κρι Κρι, επένδυση ύψους 6 εκατομμυρίων ευρώ που χρηματοδοτήθηκε με ιδία κεφάλαια, ξεκίνησε να λειτουργεί πλήρως το καλοκαίρι. Έχει δυνατότητα συνολικής παραγωγής 8.000 MW ετησίως και ήδη εξοικονομεί 10-15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στο εργοστάσιο της εταιρείας . Παράλληλα, στη στέγη έχουν τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά 1 MW, που θα οδηγήσουν σε μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας κατά 6%.
«Το κόστος ενέργειας έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί ακόμα και με τις επιδοτήσεις, σε σχέση με πέρσι, και φυσικό αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα εκτοξεύτηκαν. Με τις επενδύσεις που υλοποιούμε και οι οποίες είχαν ξεκινήσει πριν ξεσπάσει η κρίση καλύπτουμε το 30% των ενεργειακών αναγκών μας ενώ προχωρούμε και σε συνεργασίες με τρίτους για να εξοικονομήσουμε ενέργεια. Δε θέλουμε με τίποτα να μειώσουμε την παραγωγή, ήδη σχεδιάζουμε και νέες επενδύσεις για να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της αγοράς. Λέμε «όχι» σε περικοπές, «ναι» στην εξοικονόμηση ενέργειας», σημειώνει ο Παναγιώτης Τσινάβος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Κρι Κρι. «Ο χειμώνας θα είναι πολύ δύσκολος, θεωρώ πως από το 2024 θα υπάρξει ουσιαστική βελτίωση», υποστηρίζει.
«Είχαμε προνοήσει προ κρίσης, από το 2019, να εξοικονομήσουμε ενέργεια. Πολλές φορές δεν υπάρχει και το κατάλληλο δίκτυο ακόμα κι αν θες να στραφείς σε πιο πράσινες λύσεις. Παράγουμε ρεύματα από φωτοβολταϊκά στην οροφή του κτιρίου μας, η λειτουργία των φωτοβολταϊκών έχει περιορίσει, ουσιαστικά, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούμε. Αλλάζουμε συνεχώς τους καυστήρες φυσικού αερίου και πετρελαίου ανάλογα με τη διαμόρφωση των τιμών, όπου και όσο μπορούμε κάνουμε εξοικονόμηση ενέργειας. Η αύξηση του ενεργειακού κόστους είναι τεράστια αν και δεν είμαστε μία άκρως ενεργοβόρος εταιρεία, οι αυξήσεις των τιμών (50-70%) στις πρώτες ύλες μας πιέζουν αν και τελευταία σε αυτό το πεδίο έχει αρχίσει να φαίνεται ένα φως στο τούνελ», αναφέρει η Σοφία Παπαπαναγιώτου, πρόεδρος του ΔΣ της FLOS.
Τι θα γίνει αν επιβληθούν υποχρεωτικές διακοπές στην ενέργεια για τις μεγάλες επιχειρήσεις; «Δεν θεωρώ πως θα λειτουργήσει ομαλά, δεν μπορεί να έχεις προσωπικό και να μην παράγεις, ακόμα και η παραγωγή από φωτοβολταϊκά χρειάζεται μία ομαλή ροή ηλεκτρισμού στο δίκτυο, δεν αρκούν από μόνα τους να σηκώσουν το σύστημα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ανασφάλεια, δεν ξέρουμε τι θα γίνει αύριο, δεν μπορούμε να προβλέψουμε», επισημαίνει.
«Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε και πόσο θα επηρεαστούν οι τιμές στις πρώτες ύλες που παίρνουμε από ευρωπαϊκές βιομηχανίες από την ενεργειακή κρίση που πλήττει την Ευρώπη. Παράγουμε με ακριβές τιμές ενώ δεν μπορούμε να περάσουμε ολόκληρες τις αυξήσεις στους πελάτες για να διατηρήσουμε μερίδιο αγοράς, το μεγαλύτερο μέρος των αυξήσεων έχει απορροφηθεί. Όλα αυτά μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση και μία πανδημία, προσδοκούμε κάτι καλύτερο στο μέλλον», καταλήγει.
Ενεργειακό «καταφύγιο» η Βόρεια Ελλάδα
Σε ενεργειακή «νησίδα» στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων αλλά και σε μια μεγάλη αγορά φυσικού αερίου μετατρέπεται σταδιακά, έστω και αργά, η Βόρεια Ελλάδα με τα φιλόδοξα εγχειρήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη να μεταβάλλουν ραγδαία τα δεδομένα.
Με την παρατεινόμενη ενεργειακή κρίση να πιέζει ασφυκτικά και την χώρα μας, την ώρα που η Ευρώπη παλεύει αγωνιωδώς και μετά από πολλά…ήξεις - αφήξεις να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, καθίσταται σαφές πως ο ρόλος χωρών που μπορούν να «διανείμουν» τα κομμάτια του ενεργειακού παζλ αναβαθμίζεται πολλαπλώς.
Ειδικότερα, η Βόρεια Ελλάδα, λόγω της κεφαλαιώδους γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέσης και σημασίας στον ενεργειακό χάρτη των Δυτικών Βαλκανίων έχει όλα τα φόντα και τις προυποθέσεις να αποτελέσει έναν κομβικό παίκτη στην αγορά, που θα αναλάβει τη διοχέτευση πηγών ενέργειας και στους βόρειους γείτονές μας. Η κατασκευή σημαντικών αγωγών φυσικού αερίου, με σκοπό την αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και την διαφοροποίηση των πηγών έχει ήδη μπει στις ράγες.
Δέκα δισεκατοµµύρια κυβικά µέτρα υγροποιηµένου φυσικού αερίου (LNG) θα έχει τη δυνατότητα να αεριοποιεί η Ελλάδα µέχρι το τέλος του 2023 µε τη λειτουργία της νέας πλωτής δεξαµενής της Gastrade στην Αλεξανδρούπολη, κάτι που θα διπλασιάσει τη δυναµικότητα της χώρας σε αέριο, μειώνοντας ταυτόχρονα την ενεργειακή της εξάρτηση. Δυναμικά στο ενεργειακό πόκερ μπαίνει και ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB που αναμένεται μετά τις 19 Σεπτεμβρίου να τεθεί σε λειτουργία. Ο IGB θα συνδεθεί στην Κομοτηνή με τους αγωγούς TAP και το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου μεταφέροντας σε πρώτη φάση φυσικό αέριο από τον Αζερμπαϊτζάν στη Βουλγαρία.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17-18.09.2022
ΣΧΟΛΙΑ