Σε αντίθεση με το Πολυτεχνείο του Μονάχου όπου ο Θεσσαλονικιός καθηγητής Αλέξανδρος Παπαδερός είναι αναπληρωτής επικεφαλής στο γραφείο έρευνας και καινοτομίας, στην Ελλάδα μέχρι πριν κάποια χρόνια ήταν ταμπού ακόμα και η επαφή του πανεπιστημίου με τον κόσμο των επιχειρήσεων, πόσο μάλλον η συνεργασία για τη μετατροπή των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε προϊόντα και σε υπηρεσίες.

Αυτό ευτυχώς αλλάζει, όπως διαπιστώνει ο ίδιος. Ο κ. Παπαδερός ορίστηκε αντιπρόεδρος Τομεακού Επιστημονικού Συμβουλίου Μεταφοράς Τεχνολογίας και Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, καθώς ως αναπληρωτής επικεφαλής στο γραφείο έρευνας και καινοτομίας του Πολυτεχνείου του Μονάχου έχει δει πώς το πανεπιστήμιο γίνεται «φυτώριο» start up επιχειρήσεων.

Το Πολυτεχνείο του Μονάχου έχει συνδέσει το όνομά του με την επιχειρηματικότητα. Μπορείτε να μας εξηγήσετε αυτή τη φιλοσοφία;

Η φιλοσοφία μας βασίζεται στην προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος σε όλους τους τομείς του πανεπιστημίου: στην εκπαίδευση, στην έρευνα αλλά και στη διοίκηση. Φέρνουμε τα αποτελέσματα της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε διαδικασίες καινοτομίας και υποστηρίζουμε την εκκίνηση και επιτυχή τοποθέτηση στην αγορά βιώσιμων και προσανατολισμένων στην ανάπτυξη και στη τεχνολογία εταιρειών από τα μέλη του πανεπιστημίου. Παράλληλα εξετάζουμε τις συνέπειες των ενεργειών μας, προσαρμοζόμαστε στις νέες προκλήσεις και βελτιώνουμε συνεχώς τον τρόπο εργασίας μας.

Τι καρπούς παρήγαγε μέχρι στιγμής αυτή η πρακτική;

Από το 1990 έχουν δημιουργηθεί περισσότερες από 650 start ups και spin-offs από το 1990, ενώ μόνο το 2019 δημιουργήθηκαν 82. Το Πολυτεχνείο του Μονάχου είναι πρώτο στην κατάταξη των πανεπιστημίων από τα οποία αναδύονται νέες start up, στην έκθεση German StartUp Monitor και στην 12η θέση παγκοσμίως, 4ο στην Ευρώπη και 1ο στην Γερμανία ως προς την απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας (Global University Employability Ranking/Times Higher Education)

Κάθε χρόνο υποβάλλονται 50 αιτήσεις διπλωματών ευρεσιτεχνίας και συνάπτονται περί τις 1.600 συμβάσεις συνεργασίας με επιχειρήσεις και ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Μπορείτε να μας αναφέρετε μερικά καλά παραδείγματα μεταφοράς της έρευνας στην οικονομία;

Στο πλαίσιο ενός χρηματοδοτούμενου έργου 20 διδακτορικοί και 100 φοιτητές, εργάστηκαν πάνω σε μία ιδέα, που τελικά έγινε ένα βιώσιμο εμπορικό όχημα, το aCar. Το 2017 συνέστησαν την EVUM Motors, με 50 εργαζόμενους σήμερα. Επενδυτές αλλά και μελλοντικοί χρήστες, όπως αγρότες, δασοπόνοι και κηπουροί, έχουν ανακαλύψει τα πλεονεκτήματα του αυτοκινήτου, γι’ αυτό και θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά σύντομα στη Γερμανία.

Η Celonis GmbH (ιδρύθηκε το 2011) είναι το πρώτο unicorn του πανεπιστημίου μας και ήδη μία πολύ επιτυχημένη εταιρεία τεχνολογίας με ραγδαία ανάπτυξη. Προσφέρει το πιο ισχυρό εργαλείο στον κόσμο για την ανάλυση και τη βελτιστοποίηση επιχειρηματικών διαδικασιών που υποστηρίζονται από την πληροφορική.

Η Orcan Energy GmbH είναι spin off του πανεπιστημίου, ιδρύθηκε το 2008 με στόχο την ανακύκλωση της θερμικής ενέργειας που χάνεται σε βιομηχανικές διαδικασίες. Τα προϊόντα της βασίζονται σε μεγάλο αριθμό καινοτόμων λύσεων και, ως εκ τούτου, σε πολυάριθμα διπλώματα ευρεσιτεχνιών.

Τι έχουμε να κερδίσουμε από τη συνεργασία μεταξύ ερευνητών και επιχειρηματιών;

Για να είναι σήμερα επιτυχής η οικονομική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, απαιτείται μία ανοιχτή κουλτούρα καινοτομίας και υποστηρικτικών δομών, στην οποία τα πανεπιστήμια δεν είναι πλέον μόνο στην αρχή μιας αλυσίδας αξίας, αλλά σημαντικοί παράγοντες σε ένα οικοσύστημα καινοτομίας, που αποτελείται από ερευνητικά ιδρύματα, εμπορικές επιχειρήσεις, εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, θερμοκοιτίδες και νεοφυείς επιχειρήσεις. Αυτό επιτρέπει στα πανεπιστήμια να ευθυγραμμίζουν την ανάπτυξη των καινοτομιών με τις αξίες, τις ανάγκες και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Επίσης οι φοιτητές και οι ερευνητές μας μέσω αυτής της ζωντανής συμβίωσης μαθαίνουν να κατανοούν καλύτερα τα νέα πρακτικά πλαίσια, να εφαρμόζουν και να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους, ενώ οι εταιρείες επωφελούνται από την εμπειρία των ερευνητών αλλά και από τα νεαρά ταλέντα και τη δημιουργικότητά τους και έτσι επιτυγχάνουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Μία τέτοια συμβίωση απαιτεί όμως μακροχρόνια στρατηγική και οικεία και εμπιστευτική συνεργασία μεταξύ του πανεπιστημίου και του τομέα των επιχειρήσεων.

Στην Ελλάδα είχαμε μεγάλη παραγωγή ερευνητικού έργου, σε επίπεδο δημοσιεύσεων αλλά λιγοστά από αυτά τα αποτελέσματα έφταναν να γίνουν ένα τελικό προϊόν που έφτανε στον καταναλωτή. Βλέπετε να αλλάζει αυτό;

Θα έλεγα ότι υπήρχε ένας μεγάλος γενικός σκεπτικισμός σε ό,τι αφορούσε ακόμα και την επαφή με το τομέα των επιχειρήσεων, πόσο μάλλον τη συνεργασία για τη μετατροπή των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε προϊόντα και σε υπηρεσίες. Αυτό ευτυχώς αλλάζει. Με τη θεσμική και οικονομική βοήθεια της πολιτείας και την κατάλληλη μακροχρόνια στρατηγική του κάθε ερευνητικού ιδρύματος πιστεύω ότι μπορούν να γίνουν μεγάλα βήματα προς την ανάπτυξη της οικονομικής αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και στην Ελλάδα.

Έχει νόημα να επιδοθούν τα πανεπιστήμιά μας στο κυνήγι της πατέντας;

Σίγουρα ένας τρόπος είναι και η προστασία των ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω της κατάθεσης διπλωματών ευρεσιτεχνίας. Αυτό όμως δεν είναι αυτοσκοπός: ο στόχος σαν πανεπιστήμιο δεν είναι να συλλέγουμε, ακριβές στην απόκτηση και διαχείριση, πατέντες, ίσως καμιά φορά και για λόγους πρεστίζ, αλλά πρώτον η επαγγελματική τους αξιολόγηση και αποτίμηση, και δεύτερον ένα κατάλληλο σχέδιο για την οικονομική τους αξιοποίηση.

Ποιο είναι μέχρι στιγμής το έργο του Τομεακού Επιστημονικού Συμβουλίου στο οποίο είστε αντιπρόεδρος; Τι στόχους έχετε βάλει και τι σκοπεύετε να προτείνετε στην ελληνική κυβέρνηση;

Tα πρώτα Τομεακά Επιστημονικά Συμβούλια - ΤΕΣ συγκροτήθηκαν το περασμένο Νοέμβριο και ο σκοπός τους είναι να υποστηρίζουν σε εξειδικευμένα γνωστικά αντικείμενα το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ). Το ΤΕΣ Μεταφοράς Τεχνολογίας και Διανοητικής Ιδιοκτησίας έχει ήδη συνεδριάσει πριν τα Χριστούγεννα και αυτό το μήνα θα ασχοληθεί με θέματα που αφορούν τη σύσταση Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά ιδρύματα και τη δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων από τον ακαδημαϊκό χώρο.

Είστε γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιός. Πώς βλέπετε να αλλάζει η πόλη με το πέρασμα του χρόνου; Πώς βλέπετε την προσπάθεια της Θεσσαλονίκης να εξελιχθεί σε τεχνολογικό κέντρο;

Είμαι στη Γερμανία από το 1987 και προσπαθώ να επισκέπτομαι τη Θεσσαλονίκη κάθε χρόνο. Από τη μία μεριά βλέπω με μεγάλη χαρά ότι γίνονται σοβαρές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια στον τομέα μου, ιδιαίτερα στο ΑΠΘ, αλλά και ορισμένες επεμβάσεις, όπως η πεζοδρόμηση της Αγίας Σοφίας, η διαμόρφωση της Νέας Παραλίας κ.ά., που κατά τη γνώμη μου συμβάλλουν πολύ στην αύξηση της ποιότητας ζωής στην πόλη. Αυτό που πολύ θα επιθυμούσα, είναι να δρομολογηθούν θαρραλέες ενέργειες, που με τα μέσα του έξυπνου επανασχεδιασμού θα βελτιώσουν την αστική και επιχειρηματική ζωή στη Θεσσαλονίκη.

Σε αυτές τις ενέργειες είναι περισσότερο από συνεπές να συμπεριλαμβάνεται και η προσέλκυση τεχνολογικών εταιρειών για τη δημιουργία hubs, αφού όπως είναι πια ευρύτερα γνωστό, ότι η Ελλάδα διαθέτει μια μεγάλη δεξαμενή καλά εκπαιδευμένων ταλέντων. Εδώ βρίσκεται και μία μεγάλη ευκαιρία για τη Μεταφορά Τεχνολογίας μέσω της ανάπτυξης νέων μοντέλων για συνεργασίες μεταξύ των πανεπιστημίων και του τομέα των επιχειρήσεων.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Φεβρουαρίου 2021