Toυ Μανώλη Στεφανίδη
Οι «μαγικές» δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης και τα ιλιγγιώδη κόστη παραγωγής των κτηνοτρόφων θα κρίνουν και φέτος την αμφίρροπη μάχη του οβελία με τους καταναλωτές, προσγειωμένους στην σκληρή πραγματικότητα των ανατιμήσεων, να ελπίζουν να τον απολαύσουν στις περσινές τιμές (αν και πιο ρεαλιστικό είναι το σενάριο για ελεγχόμενο άλμα προς τα πάνω), την στιγμή που οι κτηνοτρόφοι κρούουν καμπάνες κινδύνου και εκπέμπουν ηχηρά SOS επιβίωσης.
Η κυβέρνηση από την πλευρά της προσπαθεί να διασφαλίσει μία λύση win-win για καταναλωτές, κρεοπώλες και παραγωγούς ρίχνοντας στον… πόλεμο «καλάθι του Πάσχα» και «καλάθι του Νονού» με τα πυρά μάλλον να είναι άσφαιρα.
Τα παζάρια μεταξύ κρεοπωλών και παραγωγών ήδη έχουν πάρει φωτιά καθώς μπαίνουμε στη Μεγάλη Εβδομάδα που θα καθορίσει το κόστος με το οποίο θα φτάσουν στο γιορτινό τραπέζι τα αμνοερίφια.
Πάντως, δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει πού θα κυμανθεί η τιμή του οβελία και πόσο ψηλά θα φτάσει, με την κυβέρνηση να κάνει λόγο για 10 ευρώ και τους κρεοπώλες να θεωρούν εκτός πραγματικότητας τον συγκεκριμένο στόχο, βάζοντας τον πήχη έως και τα 15 ευρώ το κιλό, χωρίς να λείπουν και όσοι «βλέπουν» και τα 16 ευρώ το κιλό, απόρροια των τρομακτικών αυξήσεων στα κόστη παραγωγής.
Mε την κίνηση στα κρεοπωλεία μειωμένη κατά 30% σε σύγκριση με πέρσι, οι κρεοπώλες πιέζουν τους κτηνοτρόφους για άτυπο πλαφόν στις τιμές πώλησης των αμνοεριφίων με τους τελευταίους να φωνάζουν, όχι αβάσιμα, πως «μπαίνουν μέσα» από την απογείωση του λειτουργικού κόστους των μονάδων τους. Η μέση τιμή πώλησης από τους κτηνοτρόφους στους εμπόρους αγγίζει σήμερα τα 8 ευρώ (όσο περίπου και το κόστος παραγωγής που απειλεί να βάλει ταφόπλακα στην κτηνοτροφία) με το κέρδος των κτηνοτρόφων σχεδόν να εκδμηδενίζεται.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο ζωικός πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται κατά 17%, κάτι που προμηνύει για νέες αυξήσεις στο κρέας, ειδικά στο μοσχάρι, μετά το Πάσχα.
Ταυτόχρονα, καμπανάκια κινδύνου κρούουν οι κτηνοτρόφοι, προειδοποιώντας, ότι και φέτος καραδοκούν τόσο τα «βαφτίσια» όσο και η αισχροκέρδεια.
Συνεπώς, με βασική στόχευση οι τιμές να είναι χαμηλότερες από πέρσι, που η τιμή του οβελία είχε κυμανθεί σε 11 έως 14,5 ευρώ το κιλό, το υπουργείο Ανάπτυξης καλείται να κερδίσει το… μεγάλο στοίχημα της Μεγάλης Εβδομάδας.
Στο πλαίσιο αυτό, τα σούπερ μάρκετ θα ασκήσουν καθοδικές πιέσεις στις τιμές (μαζικές παραγγελίες που ρίχνουν το κόστος) ενώ οι πιο υψηλές τιμές αναμένονται στα συνοικιακά κρεοπωλεία με την αγορά να καλείται να ισορροπήσει μεταξύ αντίρροπων δυνάμεων.
Οι εισαγωγές θα «ισοφαρίσουν» τις όποιες ελλείψεις
Οι άνθρωποι της αγοράς χαρακτηρίζουν αβάσιμες τις πληροφορίες που αναφέρονται σε έλλειψη αμνοεριφίων ενόψει του ελληνικού Πάσχα, με δεδομένο ότι προηγήθηκε το Πάσχα των Καθολικών.
Οι Καθολικοί συνήθως καταναλώνουν πολύ μικρότερα αμνοερίφια, έως 7 κιλά, ενώ οι Έλληνες καταναλώνουν αρκετά μεγαλύτερα. Οι όποιες δε ελλείψεις υπάρξουν, όπως κάθε άλλη προηγούμενη χρονιά, θα καλυφθούν από εισαγωγές αμνοεριφίων από άλλες αγορές π.χ. Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Τουρκίας κ.ο.κ. Υπενθυμίζεται ότι στη χώρα μας η παραγωγή κρέατος δεν ξεπερνά το 35% της ετήσιας κατανάλωσης.
Οι ποσότητες που θα διατεθούν στην ελληνική αγορά είναι περιορισμένες, καθώς οι κτηνοτρόφοι προτίμησαν προκειμένου να μην επιβαρυνθούν με το αυξημένο κόστος παραγωγής να «διώξουν» τα νεαρά αρνιά και κατσίκια στην εξαγωγή, η οποία ήταν αυξημένη κατά 20%, λόγω και του Πάσχα των Καθολικών που προηγήθηκε.
Συγκρατημένες προσδοκίες από το «Καλάθι του Πάσχα»
Σημειώνεται ότι το «Καλάθι του Πάσχα» αποτελεί επέκταση του «Καλαθιού του Νοικοκυριού», καθώς προστίθενται τέσσερις νέες κατηγορίες τροφίμων, ώστε να αποτελέσει μία επιπλέον διέξοδο για τους καταναλωτές. Στο «Καλάθι του Πάσχα» εντάσσονται τα εξής προϊόντα: Αρνί, κατσίκι, τσουρέκι και πασχαλινά σοκολατένια αυγά και αντίστοιχα προϊόντα.
Στο «Καλάθι των Νονών» εντάσσονται 12 κατηγορίες προϊόντων και δίνεται η δυνατότητα στους καταναλωτές που είναι νονοί ή γονείς μικρών παιδιών να κάνουν οικονομικότερες αγορές κατά την περίοδο του Πάσχα.
Συγκεκριμένα, στο «Καλάθι των Νονών» εντάσσονται τα εξής προϊόντα:
• Πασχαλινές λαμπάδες - παιχνίδια
• Επιτραπέζια / Παζλ
• Παιχνίδια με κούκλες, κουκλόσπιτα και άλλα αξεσουάρ (παιχνίδια μίμησης)
• Βρεφικά παιχνίδια
• Φιγούρες δράσης
• Παιχνίδια κατασκευών και δημιουργίας (π.χ. παιχνίδια με τουβλάκια)
• Οχήματα - Τηλεκατευθυνόμενα
• Ηλεκτρονικά παιχνίδια
• Αθλητικά παιχνίδια (π.χ. μπάλες, παιδικές μπασκέτες και τέρματα)
• Λούτρινα
• Μουσικά παιχνίδια
• Σοκολατένια αυγά και αντίστοιχα προϊόντα (προαιρετικά).
Πιο «βαρύ» φέτος το κόστος του τραπεζιού - Ζορίζονται οι Έλληνες
Μέσα σε ένα κλίμα λοιπόν έντονων πληθωριστικών πιέσεων και με περιορισμένο το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών και φέτος το Πάσχα στο επίκεντρο βρίσκεται τόσο το κόστος του πασχαλινού τραπεζιού όσο και των αμνοεριφίων.
Την κυβερνητική αισιοδοξία για διαμόρφωση των τιμών του πασχαλινού τραπεζιού στα περσινά επίπεδα διαψεύδει πάντως το Ινστιτούτο Καταναλωτών με βάση το οποίο το φετινό τραπέζι θα είναι ακριβότερο κατά 6%, µε τις ανατιµήσεις σε κάποια προϊόντα του να φτάνουν το 10%. Φέτος θα κοστίσει 355,88 ευρώ, όταν το Πάσχα του 2023 µε τα ίδια χαρακτηριστικά κόστισε 334,50 ευρώ με τις σωρευτικές αυξήσεις στη διετία 2022-2024 να αγγίζουν το 20%.
Έρευνα του ΙΕΛΚΑ καταδεικνύει την οικονομική στενότητα των Ελλήνων με μικρότερα οικογενειακά τραπέζια και περισσότερες παρασκευές στο σπίτι να δίνουν τον τόνο φέτος ενώ παραμένει σταθερή η δαπάνη για αγορές το Πάσχα -στα 190 ευρώ ανά νοικοκυριό.
Τα πρώτα μηνύματα συγκράτησης των αυξήσεων
Σε κάθε περίπτωση, διαφαίνονται ήδη κάποια πρώτα ψήγματα συγκράτησης του ρυθμού των αυξήσεων σε κάποια προϊόντα, απόρροια και των μέτρων της κυβέρνησης, που ισχύουν από τον Μάρτιο, για ψαλίδι στις προσφορές και απαγόρευσή τους αν έχουν προηγηθεί αυξήσεις τιμών.
Βέβαια με τα εισοδήματα να συρρικνώνονται επικίνδυνα, το χειρόφρενο στην απογείωση των τιμών δεν λέει και πολλά στην πλειοψηφία των καταναλωτών με δεδομένο πως οι αυξήσεις που προηγήθηκαν έχουν ξεπεράσει τα όρια αντοχής των προϋπολογισμών τους.
Σε έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) στο κανάλι των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ σχετικά με τις πληθωριστικές πιέσεις στο λιανεμπόριο τροφίμων, εξετάστηκε η πορεία των τιμών ανάμεσα στον Μάρτιο 2024 και τον Μάρτιο 2023.
Από την έρευνα προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Η εμφανής συγκράτηση του δείκτη εξέλιξης τιμών αλυσίδων σούπερ μάρκετ τον Μάρτιο 2024 δείχνει ότι ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ είναι της τάξης του 0,28% (έναντι 2,70% τον Φεβρουάριο 2024). Από τις 23 κατηγορίες προϊόντων οι 10 παρουσίασαν μείωση και οι 13 παρουσίασαν αύξηση.
2. Μεγαλύτερες μειώσεις τιμών καταγράφονται στις κατηγορίες:
Χαρτικά, πάνες & σερβιέτες: -5,21%
Νηστίσιμα, αλίπαστα: -4,37%
Αλλαντικά: -3.78%
Τυροκομικά: -2,98%
Γαλακτοκομικά: -2,96%
Σημειώνεται ότι στα γαλακτοκομικά και τυροκομικά, οι μειώσεις που καταγράφονται είναι αποτέλεσμα τόσο της ομαλοποίησης της αγοράς μετά την πανδημία και της μείωσης στις τιμές παραγωγού σε ορισμένα προϊόντα.
Τα νηστίσιμα, αλίπαστα περιλαμβάνουν πολλά είδη τα οποία τον Μάρτιο ήταν σε προσφορά λόγω της Καθαράς Δευτέρας και της 25ης Μαρτίου.
Μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στις κατηγορίες:
Νερά και αναψυκτικά: +9,40%
Ξηροί καρποί και σνακ: +5,02%
Έτοιμα γεύματα: +4,62%
Ξηρά τρόφιμα παντοπωλείου: +4,57%
Μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη: +4,31%
Τα περισσότερα από αυτά τα είδη επηρεάζονται από τις διεθνείς τιμές πρώτων υλών και κυρίως τις τιμές της ζάχαρης και του κακάο. H κατηγορία «τρόφιμα παντοπωλείου», επηρεάζεται κυρίως από το ελαιόλαδο. Η συγκρατημένη αύξηση οφείλεται στις μειώσεις στις τιμές των λοιπών ελαίων, αλλά και στα λοιπά προϊόντα που συμμετέχουν στην κατηγορία αυτή (ζυμαρικά, ρύζι κ.ά.).
Σημειώνεται ότι τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, για τα οποία καθ’ όλο το 2023 καταγράφονται αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων ως αποτέλεσμα του αυξημένου κόστους παραγωγής, των ακραίων κλιματικών φαινομένων και των διεθνών τιμών πρώτων υλών και οδηγούσαν τις αυξητικές πιέσεις στον πληθωρισμό τροφίμων περιορίζεται ο ρυθμός αύξησης στο 1,77%.
Γιατί σταμάτησε το ράλι των τιμών
Οι λόγοι στους οποίους αποδίδεται η τάση συγκράτησης των τιμών προϊόντων στα σούπερ μάρκετ:
1) Η επίδραση των μέτρων της πολιτείας και κυρίως το μέτρο του αποκλεισμού για τρεις μήνες από προωθητικές ενέργειες των προϊόντων που παίρνουν ανατίμηση.
2) Σταδιακή αποκλιμάκωση πληθωρισμού. Οι τιμές παρουσιάζουν σταθεροποίηση τους τελευταίους μήνες στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων λόγω των μεγάλων όγκων προϊόντων που διακινούν, των οικονομιών κλίμακας, της οργανωσιακής/τεχνολογικής ετοιμότητας τους και της γκάμας των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.
3) Αυστηρό θεσμικό πλαίσιο.
4) Υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων. Η συγκράτηση στις τιμές εμφανίζεται πολύ πιο γρήγορα στα μεγάλα σημεία πώλησης λόγω μεγαλύτερης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων. Δηλαδή διακινούν πιο γρήγορα το απόθεμα τους και προβαίνουν πιο σύντομα σε νέες αγορές για αναπλήρωση των αποθεμάτων.
5) Προσφορές και εκπτώσεις. Οι προσφορές και οι εκπτώσεις στο κανάλι του οργανωμένου λιανεμπορίου είναι περισσότερες σε αριθμό, σε ένταση και σε ποσοστιαία έκπτωση, κάτι που επηρεάζει τις τελικές τιμές των προϊόντων.
6) Επίδραση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Τα μερίδια πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι μεγαλύτερα στις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ λόγω μεγαλύτερου εύρους κωδικολογίου.
Σημειώνεται πως ο πληθωρισμός στα τρόφιμα τον Μάρτιο του 2024 σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, «έτρεξε» με 5,3% σε ετήσια βάση ενώ σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα καταγράφηκε μείωση της τάξεως του 1,1%. Στην άνοδο σε σύγκριση με πέρσι οδηγούν οι αυξήσεις, κατά κύριο λόγο, σε ελαιόλαδο κατά 67,2%, φρούτα 12,7%, μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμοί φρούτων κατά 11,4%, ψάρια 5,7%, ζάχαρη-σοκολάτες κ.τ.λ., 4,7%, λαχανικά 4,1% και κρέας 3%. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών στα γαλακτοκομικά και αυγά κατά -1,2%, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία.
Το συνολικό κόστος του φετινού πασχαλινού τραπεζιού θα εξαρτηθεί βεβαίως από τις αγορές που θα επιλέξουν να κάνουν οι καταναλωτές, με δεδομένο πως πέρα από τον πατροπαράδοτο οβελία τα συνοδευτικά που θα επιλέξουν μπορούν είτε να συγκρατήσουν είτε να εκτοξεύσουν τον τελικό λογαριασμό.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28.04.2024