Εντυπωσιακή μείωση, για τα ελληνικά δεδομένα, της τάξης του 36% παρατηρείται σε ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις από φλεβοκαθετήρα σε ΜΕΘ και ογκολογικά τμήματα, καθώς σύμφωνα με επίσημες καταγραφές από 9 λοιμώξεις ανά 1.000 μέρες με φλεβοκαθετήρα, κατέβηκαν στις 5,75. Είναι από τις συχνότερες ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, δυνητικά θανατηφόρες και συσχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα, παραμονή στο νοσοκομείο και αυξημένο κόστος νοσηλείας.
Την ίδια στιγμή ο πιο βασικός δείκτης για την καταπολέμηση ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων που είναι η συμμόρφωση των επαγγελματιών υγείας στην υγιεινή των χεριών, αυξήθηκε 13% και ανέβηκε από το 45 στο 58%. Οι σημαντικές αυτές εξελίξεις συνέβησαν τα τελευταία δυόμιση χρόνια, σε δέκα Νοσοκομεία της Ελλάδας, στα οποία έγιναν δραστικές παρεμβάσεις, μέσω του Πανελληνίου Προγράμματος για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και της Μικροβιακής αντοχής GRIPP-SNF (Greek Infection Prevention Program). Για τις ευχάριστες αυτές εξελίξεις μίλησε σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» ο καθηγητής Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ, πρώην πρόεδρος του ΕΟΔΥ και επιστημονικός υπεύθυνος του CLEO, (Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων) που υλοποιεί έως το 2026 το πενταετές πρόγραμμα GRIPP-SNF, Θεοκλής Ζαούτης.
Ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγραφής λοιμώξεων για real time data
Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με την αποκλειστική δωρεά του ΙΣΝ και υπό την εποπτεία του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (Ο.ΔΙ.Π.Υ.), ο οποίος φέρει και την ευθύνη ενσωμάτωσης του σε όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ μετά το 2026.
Όπως εξηγεί ο κ. Ζαούτης τα 10 νοσοκομεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι αντιπροσωπευτικά από κάθε ΥΠΕ και είναι τα εξής: Ευαγγελισμός, Άγιος Σάββας, Παίδων Αγία Σοφία, Παίδων Αγλαΐα Κυριακού, Αττικόν, Παπαγεωργίου, το Πανεπιστημιακό της Αλεξανδρούπολης, το Πανεπιστημιακό της Λάρισας, το Πανεπιστημιακό της Πάτρας και το ΠΑΓΝΗ στην Κρήτη. «Αξίζει ένα μεγάλο μπράβο στους ανθρώπους που δουλεύουν για αυτό το πρόγραμμα και απέδειξαν ότι η μείωση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων μπορεί τελικά να συμβεί. Η αποτελεσματικότητα του μοντέλου που χρησιμοποιούμε σε αυτά τα 10 νοσοκομεία είναι απτή και βάσει αυτών των αποτελεσμάτων πρέπει να κινηθούμε όλοι μαζί πολύ γρήγορα, έτσι ώστε να επεκταθεί σε όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ.
Η ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγραφής νοσοκομειακών λοιμώξεων, που έχουμε αναπτύξει σε αυτά τα νοσοκομεία πολύ εύκολα μπορεί να μπει σε όλα τα ελληνικά νοσοκομεία, έτσι ώστε να έχουμε ακριβή δεδομένα και να μπορούν τα νοσηλευτικά ιδρύματα να έχουν real time data».
Με πιστοποίηση όλοι οι νοσηλευτές λοιμώξεων στην Ελλάδα
Όπως λέει ο διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας στην λοιμωξιολογία, την επιδημιολογία και την παιδιατρική, το GRIPP-SNF ξεκίνησε με ένα πρωτοποριακό για την Ελλάδα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ειδικά για τους νοσηλευτές λοιμώξεων και αυτή τη στιγμή στην πλειονότητα τους έχουν πάρει πιστοποίηση, όπως γίνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα δέκα νοσοκομεία, στα οποία υλοποιείται το πρόγραμμα, έχουν ενισχυθεί το καθένα με έναν επιπλέον νοσηλευτή λοιμώξεων. Ωστόσο η έλλειψη νοσηλευτών είναι ένα πάγιο πρόβλημα στη χώρα μας και το ερώτημα αν αυτή η έλλειψη έχει επίπτωση στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, προκύπτει εύλογα:
«Σίγουρα μπορεί να γίνει πιο εντατική δουλειά πάνω στο πρόβλημα, αν υπάρχει περισσότερο προσωπικό», απαντά ο καθηγητής. Το GRIPP-SNF τρέχει μέσω ΕΚΠΑ και της νοσηλευτικής σχολής. Ωστόσο όπως γνωρίζουμε από τη βιβλιογραφία, από μόνη της η εκπαίδευση και τα μαθήματα δεν αρκούν για να καταπολεμήσουμε τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, τονίζει ο κύριος Ζαούτης, ο οποίος παραδέχεται ότι πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά, καθώς η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στην Ευρώπη.
Πρώτη η Ελλάδα στην Ευρώπη σε αναπηρία και χαμένες ζωές λόγω μικροβιακής αντοχής
«Σύμφωνα με την πρόσφατη καταγραφή του ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων) πάνω από 1 στους 10 ασθενείς που μπαίνει σε ένα ελληνικό νοσοκομείο θα κολλήσει ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Αυτές οι λοιμώξεις σχετίζονται με πολύ ανθεκτικά μικρόβια σε ένα μεγάλο βαθμό και έτσι έχουμε από τα υψηλότερα ποσοστά μικροβιακής αντοχής στην ΕΕ, και από τις υψηλότερες καταναλώσεις αντιβιοτικών». Έχουμε λοίμωξη, έχουμε αντοχή στα αντιβιοτικά, δίνουμε αντιβιοτικά, αναπτύσσεται περαιτέρω αντοχή κλπ. Είναι ένας φαύλος κύκλος που κάποια στιγμή πρέπει να σπάσουμε, τονίζει ο διακεκριμένος παιδίατρος, για να συμπληρώσει στη συνέχεια ότι η Ελλάδα κατέχει και άλλη θλιβερή πρωτιά. «Σε πρόσφατη καταγραφή του 2022 για την ΕΕ, η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρώπη στον δείκτη που αποτυπώνει πόσα χρόνια χάνονται σε αναπηρία και θάνατο από τη μικροβιακή αντοχή». Στο ερώτημα αν θα έπρεπε να υπάρχουν κυρώσεις για τους επαγγελματίες υγείας που δεν τηρούν τους κανόνες υγιεινής ο κ. Ζαούτης απαντά: «Υπάρχουν μοντέλα που αποδείχτηκαν αποτελεσματικά, όταν υπήρχε βράβευση ή κύρωση».
*Ο Θεοκλής Ζαούτης είναι επίσης Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή Perelman του Πανεπιστημίου της Pennsylvania, έχει διατελέσει μέλος της προεδρικής συμβουλευτικής επιτροπής για την αντιμετώπιση των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων του Λευκού Οίκου, καθώς επίσης έχει συμμετοχές σε πλήθος συμβουλευτικών επιτροπών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, όπως στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH), στην Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής και στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα για τις Παιδιατρικές Λοιμώξεις.