Στις 10 Ιουλίου του 1977 καταγράφτηκε στην Αθήνα η υψηλότερη θερμοκρασία στην Ευρώπη, με το θερμόμετρο να δείχνει τους 48 βαθμούς Κελσίου. To ευρωπαϊκό ρεκόρ της χώρας καταρρίφθηκε, μόλις τρία χρόνια πριν, όταν στις 11 Αυγούστου 2021 στη Σικελία η θερμοκρασία σκαρφάλωσε στους 48 βαθμούς Κελσίου. Το ερχόμενο καλοκαίρι, όμως, φαίνεται πως θα είναι το καλοκαίρι των νέων ρεκόρ, καθώς οι προβλέψεις κάνουν λόγο για το θερμότερο των τελευταίων ετών με υψηλότερες από τις κανονικές θερμοκρασίες, σχεδόν σε όλη την Ευρώπη.
Το τελευταίο έτος καταγράφονται οι θερμότεροι μήνες, με τις θερμοκρασίες να είναι αφύσικες για την εποχή, στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι τάσεις δείχνουν πως οι συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσουν και το καλοκαίρι, με τα θερμόμετρα να βρίσκονται για μεγάλα διαστήματα σε υψηλές θερμοκρασίες. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (ECMWF) δημοσίευσε πρόσφατα την εποχική πρόγνωση για τους επόμενους τρεις μήνες, υποστηρίζοντας πως το φετινό καλοκαίρι θα είναι το θερμότερο των τελευταίων ετών στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την εποχική πρόγνωση, πολλές περιοχές της κεντρικής, δυτικής και νότιας Ευρώπης θα βιώσουν θερμότερες και πιο ξηρές καιρικές συνθήκες από τις αναμενόμενες, ενώ οι σκανδιναβικές χώρες θα έχουν περισσότερες βροχοπτώσεις από τις συνηθισμένες για την εποχή και ασταθείς καιρικές συνθήκες.
«Οι τάσεις δείχνουν ένα ζεστό καλοκαίρι με θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ακόμη για καύσωνες. Δεν είναι πάντα απαραίτητο να έχει ακραίες συμπεριφορές, καθώς ακόμα και 1 ή 2 βαθμοί πάνω από τα κανονικά, θα ανεβάσουν το μέσο όρο της θερμοκρασίας» εξηγεί στη «ΜτΚ» ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κώστας Λαγουβάρδος.
Πρώτη φορά βλέπει τόσο ισχυρή τάση για υψηλές θερμοκρασίες και περιόδους καύσωνα, τονίζει ο διδάκτωρ Μετεωρολογίας του ΑΠΘ Μιχάλης Σιούτας μιλώντας στη «ΜτΚ», εμφανιζόμενος σίγουρος πως το φετινό καλοκαίρι θα καταγραφούν νέα ρεκόρ. «Δεν αποκλείεται να έχουμε ρεκόρ θερμοκρασιών όλων των εποχών. Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Είναι γεγονός ότι τα προγνωστικά στοιχεία είναι πολύ κατηγορηματικά. Τόσο έντονη τάση βλέπω πρώτη φορά σε προγνωστικά στοιχεία για καύσωνες και παρατεταμένα θερμά διαστήματα» αναφέρει ο κ. Σιούτας.
Ενδεικτικά, όπως λέει ο κ. Σιούτας, καύσωνας θεωρείται όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει από 39 βαθμούς και πάνω και έχει διάρκεια το φαινόμενο από 3 έως 5 ημέρες. «Με αυτά τα στοιχεία που υπάρχουν, πιθανόν οι περίοδοι καύσωνα τις 5 έως 8 ημέρες, ίσως και περισσότερο. Δηλαδή, υπάρχει περίπτωση να είμαστε σε συνεχή διαστήματα καύσωνα με πάνω από 40 βαθμούς. Επίσης, μεγαλύτερη διάρκεια θα έχουν και τα θέρμα διαστήματα που χαρακτηρίζονται οι ημέρες με πάνω από 35 βαθμούς Κελσίου» επισημαίνει.
Ωστόσο, οι μετεωρολόγοι τονίζουν πως όλα τα παραπάνω είναι προβλέψεις ακόμη που θα ανανεωθούν και τις αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία και επιφύλαξη. «Συγκριτικά με τις παρελθοντικές προγνώσεις, το φετινό καλοκαίρι δείχνει να είναι το θερμότερο των τελευταίων ετών, με συνεχόμενα έτη θερμών καλοκαιριών από το 2017 και έπειτα. Οι μακροπόθεσμες/εποχικές προγνώσεις δεν χαρακτηρίζονται από μεγάλη αξιοπιστία, καθώς εξετάζουν την τάση του καιρού, βάση των σεναρίων για την εξέλιξη των μεγάλης κλίμακας καιρικών συστημάτων. Ωστόσο το μοντέλο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού, είναι από τα πιο αξιόπιστα στις μακροπρόθεσμες προγνώσεις. Αν και δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε με μεγάλη βεβαιότητα την τάση για το θερμότερο καλοκαίρι των τελευταίων δεκαετιών στην Ευρώπη φέτος βάση αποκλειστικά εποχικών προγνώσεων, υπάρχουν όμως κι άλλες μεταβλητές που πρέπει να λάβουμε υπόψιν» δηλώνει στη «ΜτΚ» η μετεωρολόγος Χριστίνα Ρήγου.
Ποια στοιχεία δείχνουν την τάση
Το μοντέλο του ECMWF βγάζει 50 διαφορετικά σενάρια για κάθε περίοδο που εξετάζει και στο τέλος εκδίδει ένα μέσο όρο ως αποτέλεσμα. Για το φετινό καλοκαίρι και τα 50 σενάρια καταλήγουν σε θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές και μερικά κοντά στις κανονικές. Αυτό είναι ενδεικτικό ότι σε κάθε περίπτωση εντοπίζεται τάση για ένα πολύ θερμό καλοκαίρι.
Σύμφωνα με τους μετεωρολόγους, ο χειμώνας που πέρασε ήταν από τους πιο θερμούς που βιώσαμε και αυτό προμηνύει πολλά και για το καλοκαίρι. «Αρχικά η χώρα μας για μεγάλο χρονικό διάστημα βιώνει θερμές καιρικές συνθήκες. Ο φετινός χειμώνας ήταν ήπιος, υπό την επιρροή του κλιματικού φαινομένου EL Nino, το οποίο ήταν ένα από τα 5 ισχυρότερα που έχουν καταγραφεί ποτέ στον πλανήτη, επιφέροντας πολλές διαταραχές στο κλίμα σε παγκόσμια κλίμακα . Συγκεκριμένα από τον Ιούνιο του 2023 μέχρι και τον Μάιο του 2024, κάθε μήνα σημειώνονται θετικές αποκλίσεις από τις μέσες κλιματικές τιμές στην Ελλάδα. Για 12 συνεχόμενους μήνες οι θερμοκρασίες είναι υψηλότερες από τις κανονικές και οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες. Το φετινό καλοκαίρι θα βρισκόμαστε σε μία μεταβατική περίοδο από ένα ισχυρό El Nino, στην ψυχρή του φάση La Nina, κατά την οποία δεν υπάρχουν σαφείς συσχετισμοί με διαφοροποιήσεις στις κλιματικές μεταβλητές» επισημαίνει η κ. Ρήγου.
«Στην Ελλάδα είχαμε τον θερμότερο χειμώνα που καταγράψαμε ποτέ. Από τον Ιούνιο μέχρι τον Απρίλιο είχαμε υψηλότερες θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Υπήρξαν περιοχές όπως βόρεια Ελλάδα και Θεσσαλία που ήταν 3-4 βαθμοί πάνω από τα κανονικά κάποιους μήνες. Είναι ανησυχητικό αυτό και όταν έχεις μία σειρά 10 μηνών με υψηλότερες θερμοκρασίες, μπορείς να υποθέσεις έτσι θα συνεχιστεί και το καλοκαίρι» σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Ακόμα ένα σημάδι που προσμετρούν οι ειδικοί, είναι η θερμοκρασία στους ωκεανούς που δεν είναι σε αναμενόμενα επίπεδα. «Αυτό που μας δείχνει την αύξηση αυτή, είναι η μεγάλη θέρμανση του ωκεανού. Οι θάλασσες είναι θερμότερες, που κανονικά υστερούν συγκριτικά με τη θερμοκρασία στη στεριά. Η μέση τιμή θερμοκρασίας στη θάλασσα ανέβηκε έναν βαθμό. Έχουν αλλάξει οι τροχιές των καιρικών συστημάτων λόγω κλιματικής κρίσης» λέει ο Μιχάλης Σιούτας.
Θετικές-αρνητικές αποκλίσεις από τις μέσες κλιματικές τιμές στην Ευρώπη για την περίοδο Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος 2024, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (ECMWF) (γαλάζιες αποχρώσεις :αρνητικές αποκλίσεις και θερμές αποχρώσεις: θετικές αποκλίσεις).
«Θα ερημοποιηθούν περιοχές»
Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο, ωστόσο η επίδρασή της έρχεται γρηγορότερα από ό,τι ανέμεναν οι ειδικοί. Τα σενάρια για το μέλλον φαντάζουν εφιαλτικά, αν συνεχιστεί η άνοδος της θερμοκρασίας. «Πρόσφατες μελέτες προβλέπουν ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα, η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα θα έχει αυξηθεί κατά 1,2°-2°C σε σχέση με τη περίοδο 1970-2000. Μέχρι το τέλος του αιώνα, η μέση θερμοκρασία στη χώρα θα φτάσει τους 2°-5°C. Η άνοδος της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με τη μείωση των βροχοπτώσεων, θα μετατρέψει το κλίμα της Ελλάδας σε ξηρό. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του αιώνα το 40% της χώρας θα κινδυνεύει να ερημοποιηθεί. Πιθανά σενάρια που οδηγούν σε σοβαρές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις» τονίζει η Χριστίνα Ρήγου.
Ως άμεσος κίνδυνος της ξηρασίας που θα προκληθεί είναι η διαμόρφωση ενός ιδανικού περιβάλλοντος για μεγάλες φωτιές. «Αν όντως επιβεβαιωθούν αυτά τα δεδομένα, είναι πολύ πιθανό να έχουμε και εκτεταμένες ξηρασίες, συνθήκες δηλαδή για εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές. Επίσης, μετά τους καύσωνες μπορεί να υπάρχουν σφοδρές καταιγίδες με μεγάλη ένταση, φαινόμενα μεσογειακών κυκλώνων που έχουν εμφανιστεί, όπως ο Ιανός και ο Ντάνιελ. Παρατηρούμε ότι στην ανατολική Μεσόγειο μαζεύονται πολλά καιρικά φαινόμενα που αποτελούν τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» σημειώνει ο κ. Σιούτας.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 02.06.2024