Η κλιματική κρίση δοκιμάζει και τον Θερμαϊκό κόλπο, απειλώντας περισσότερο από ποτέ το θαλάσσιο οικοσύστημά του, μετατρέποντάς τον σταδιακά σε μία «νεκρά» θάλασσα. Οι επιστήμονες εκφράζουν έντονη ανησυχία για το γεγονός ότι αυξάνει διαρκώς και με ασυνήθιστη συχνότητα η θερμοκρασία που καταγράφεται στην επιφάνεια της θάλασσας.
Επισημαίνουν μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο το hotspot της κλιματικής κρίσης είναι ότι οι περιοχές όπου εμφανίζονται τα πρώτα και έντονα επεισόδια, είναι η Μεσόγειος και μέσα σ’ αυτή το hotspot είναι ο Θερμαϊκός Κόλπος.
Ο βιολόγος και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ) Κωνσταντίνος Κουκάρας, μίλησε σε ημερίδα για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, και ούτε λίγο, ούτε πολύ, είπε πως δεν υπάρχει άλλος χρόνος για τον Θερμαϊκό Κόλπο, αφήνοντας να εννοηθεί ξεκάθαρα ότι η λήψη αυστηρών μέτρων πρέπει να γίνει… χθες, «αν δεν θέλουμε», όπως τόνισε, «να κλαίμε μπροστά στον Θερμαϊκό Κόλπο».
Έκρουσε μάλιστα τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι με την υφιστάμενη κατάσταση ο Θερμαϊκός θα βιώνει στο μέλλον έντονα οποιοδήποτε επεισόδιο οφείλεται στην κλιματική κρίση. Άλλωστε, όπως ανέφερε ο κ. Κουκάρας, η κλιματική κρίση είναι ήδη παρούσα με φαινόμενα, όπως οι βλεννώδεις μάζες, οι ερυθρές παλίρροιες ή ακόμη και οι μαζικοί θάνατοι υδρόβιων οργανισμών. Δεν παρέλειψε ωστόσο να επισημάνει ότι γενικά οι περιοχές και οι κλειστοί κόλποι όπου εκβάλλουν ποτάμια αλλά και τα οικοσυστήματα που βρίσκονται κοντά σε γεωργικές περιοχές είναι κάπως επιβαρυμένα.
Πάντως ο ίδιος γνωστοποίησε ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο και το Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο προσπαθούν να εφαρμόσουν νέες τεχνολογικές εφαρμογές με μηχανισμούς και Τεχνητής Νοημοσύνης ώστε τέτοια έκτακτα φαινόμενα να μπορούν να προβλεφθούν και η πληροφορία να κατευθύνεται αμέσως στη διοίκηση, ώστε να λαμβάνονται εγκαίρως οι κατάλληλες αποφάσεις.
Τα «καυτά» καλοκαίρια του Θερμαϊκού
Και οι αριθμοί όμως φαίνεται πως είναι αμείλικτοι για τον Θερμαϊκό, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία των επιστημόνων, τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από το 1982 μέχρι το 2023 παρατηρείται αυξητική πορεία της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας στα νερά του Θερμαϊκού. Μέχρι το 2005 η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του Θερμαϊκού ήταν 18,2 βαθμοί, ενώ από το 2006 και μετά η θερμοκρασία ανέβηκε στους 19,3 βαθμούς.
Ως εκ τούτου, όπως χαρακτηριστικά είπε ο ερευνητής κ. Κουκάρας «ο χρόνος που είχαμε για να σκεφτούμε, πέρασε. Είμαστε στον χρόνο κατά τον οποίο πρέπει να λάβουμε μέτρα».
Την ίδια ώρα έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Marine Science and Engineering» δείχνει ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες στον Θερμαϊκό παρατηρήθηκαν το 2021 και το 2023, ενώ τα καλοκαίρια αυτών των δύο ετών ήταν τα πιο ζεστά από ολόκληρη την περίοδο, επηρεάζοντας αρκετούς περιβαλλοντικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες της περιοχής, όπως οι μυδοκαλλιέργειες.
Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι θαλάσσιοι καύσωνες έχουν σημαντικές βιοχημικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας το θαλάσσιο περιβάλλον και προκαλώντας γεγονότα μαζικής θνησιμότητας σημαντικών ζώντων οργανισμών με σημαντικές επιπτώσεις στην υδατοκαλλιέργεια, την αλιεία, τον τουρισμό και την ανθρώπινη υγεία.
Τα στοιχεία της έρευνας όμως ανατρέχουν και στο παρελθόν, αποκαλύπτοντας ότι «υπήρξε σοβαρή επιδείνωση της περιβαλλοντικής ποιότητας του Θερμαϊκού Κόλπου κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 όταν δεν γινόταν επεξεργασία των αστικών λυμάτων.
Μετά τη δεκαετία του 1990 παρατηρήθηκε σταθερή τάση ανάκαμψης, ωστόσο μέχρι στιγμής, ο στόχος μιας ‘καλής περιβαλλοντικής κατάστασης’ που επιβάλλεται από την εθνική νομοθεσία και τις ευρωπαϊκές οδηγίες δεν έχει επιτευχθεί.
Ο Θερμαϊκός Κόλπος πάντως είναι κατά τους επιστήμονες ένα ανθεκτικό, αλλά παράλληλα, εύθραυστο παράκτιο οικοσύστημα, που αντιμετωπίζει έντονες πιέσεις από το φυσικό περιβάλλον και τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
Καταστροφική η ανθρώπινη παρέμβαση
Η συζήτηση για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας άνοιξε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος REGINA-MSP, στο οποίο συμμετέχει το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ με περιοχή μελέτης την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Εκτός από τον βασικό στόχο που είναι να διαμορφωθεί ένα κοινό όραμα σχετικά με το πώς οι φορείς οραματίζονται το θαλάσσιο περιβάλλον στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, οι επιστήμονες έθεσαν και άλλες παραμέτρους.
Σύμφωνα με την επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος REGINA-MSP, επίκουρη καθηγήτρια Χωροταξικού Σχεδιασμού του ΑΠΘ Μαριλένα Παπαγεωργίου, ήδη από την πρώτη συνάντηση εργασίας που είχε πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος, είχαν διαπιστωθεί συγκρούσεις αρκετών δραστηριοτήτων και ισχυρές επιπτώσεις από την πλευρά της στεριάς προς τη θάλασσα.
«Ως προς τις θέσεις όπου παρατηρούνται συγκρούσεις και πιέσεις από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι το Δέλτα του Αξιού, η περιοχή με τα ναυπηγεία, ο λιμένας και το αεροδρόμιο, ο κόλπος της Ιερισσού, η Σιθωνία, εκεί όπου αναπτύσσεται η υδατοκαλλιέργεια, και άλλες περιοχές, οι οποίες δηλώθηκαν ως τόποι επιβάρυνσης του θαλάσσιου οικοσυστήματος», σημείωσε η κ. Παπαγεωργίου.
Η ίδια μιλώντας και για τις προτεραιότητες αναφορικά με τα θέματα που αφορούν τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, σημείωσε ότι είναι η προστασία του περιβάλλοντος και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. «Οι τρεις κύριοι τομείς για την ανάπτυξη στον θαλάσσιο χώρο της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι ο τουρισμός, οι υδατοκαλλιέργειες και η ναυτιλία, δηλαδή οι παραδοσιακές εξειδικεύσεις της περιφέρειας στον θαλάσσιο χώρο», επισήμανε.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 02.06.2024