Οι μορφές και τα «πρόσωπα» της ενδοοικογενειακής βίας είναι πολλά, όπως και οι τρόποι εκδήλωσής της. Η απόσταση από τη λεκτική βία, στην ψυχολογική κακοποίηση και εντέλει τη σωματική βία ή ακόμα και την αφαίρεση μίας ανθρώπινης ζωής, δεν είναι ιδιαιτέρως μεγάλη, εάν αναλογιστεί κανείς τα περιστατικά δολοφονιών που κατά καιρούς έχουν δει το «φως» της δημοσιότητας.
Το τελευταίο τραγικό συμβάν που προστίθεται στη λίστα των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας στην πιο ακραία τους μορφή, είναι η γυναικοκτονία στην Αλεξανδρούπολη, όπου ένας 81χρονος σκότωσε την 73χρονη σύζυγο του με δώδεκα μαχαιριές και αμέσως μετά αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, πίνοντας χλωρίνη!
Την ίδια ώρα, η υπόθεση ξυλοδαρμού της δικηγόρου Σ.Π. από τον, καθ’ ομολογία του, θύτη-σύζυγό της και γνωστό ποινικολόγο Α.Π. και η προφυλάκισή του μετά από μήνυση του θύματος, καταδεικνύει περίτρανα ότι η ενδοοικογενειακή βία δεν κάνει κοινωνικές διακρίσεις. «Το φαινόμενο εμφανίζεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και πολύ συχνά μάλιστα οι δράστες είναι υπεράνω υποψίας», αναφέρει στην «ΜτΚ» η δικηγόρος που ειδικεύεται στον Οικογενειακό Δίκαιο, Μίνα Φιλιοπούλου.
Πρόκειται για μια αποτρόπαιη μορφή βίας, που αποτελεί παράφορη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τον αντίκτυπο να είναι ιδιαίτερα μεγάλος. «Τα περισσότερα θύματα είναι γυναίκες που σε πολλές περιπτώσεις δεν αναγνωρίζουν ότι θυματοποιούνται ή ακόμα και αν συμβαίνει αυτό, δυσκολεύονται να φύγουν από την κακοποιητική σχέση. Το πιο σημαντικό είναι τα άτομα που υφίστανται βία να προβαίνουν σε καταγγελία του περιστατικού στην αστυνομία και να αναζητήσουν βοήθεια. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουν ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα έγκλημα που διώκεται αυτεπάγγελτα και τιμωρείται από τις διατάξεις του Ν. 3500/2006, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει».
Ο κύκλος της βίας επαναλαμβάνεται
Η ενδοοικογενειακή βία περιλαμβάνει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο παραβιαστικών συμπεριφορών που ασκεί ο δράστης.
«Ο κύκλος της βίας επαναλαμβάνεται και έχει εξάρσεις. Τα κακοποιητικά επεισόδια δεν συμβαίνουν συνέχεια, αλλά ακολουθούν κάποια συγκεκριμένα στάδια εκδήλωσης, τα οποία εναλλάσσονται από περιόδους ηρεμίας, κατά τις οποίες τρέφουν συναισθήματα ανακούφισης και ελπίδας ότι η κακοποίηση δε θα επαναληφθεί. Ωστόσο, πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο, καθώς η βία επανέρχεται», σημειώνει η κ. Φιλιοπούλου.
Ώρα να οργανώσουν τη φυγή τους
Η νομική υποστήριξη και εκπροσώπηση είναι καίριος παράγοντας για να μπορέσει μια γυναίκα να ξεφύγει από το κακοποιητικό περιβάλλον και να οδηγήσει τον θύτη στη Δικαιοσύνη.
«Αυτό που χρειάζεται να αντιληφθούν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι ότι επιβάλλεται να φύγουν μακριά από τον κακοποιητή τους και να μην μένουν π.χ. για χάρη των παιδιών τους. Συμβουλεύουμε λοιπόν να τον καταγγείλουν και να κινηθούν νομικά εναντίον του, να αναζητήσουν ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη, και να οργανώσουν με τον/την δικηγόρο τους ένα προσεκτικό σχέδιο διαφυγής, ώστε να μην κινδυνεύσουν ξανά. Παράλληλα, με την προσωπική τους ενδυνάμωση επαναπρογραμματίζουν τη ζωή τους και ξαναβρίσκουν κίνητρα να προχωρήσουν και να σταθούν στα πόδια τους. Ίσως χρειαστεί πολύς χρόνος να ξεφύγουν από το καθεστώς τρόμου και φόβου, όμως αξίζει σε όλους μια ζωή με αξιοπρέπεια και χωρίς βία».
Πρωτοπόρα η Ελλάδα στο νομοθετικό πλαίσιο
Σε μια προσπάθεια της πολιτείας να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των κακοποιήσεων και της βίας μέσα στην οικογένεια, το υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε δέσμη μέτρων μόνιμου χαρακτήρα που δημιουργούν ένα πλέγμα προστασίας για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και οδηγούν σε πιο αυστηρή τιμωρία των κακοποιητών. Η Ελλάδα μάλιστα καθίσταται πρωτοπόρα στην εφαρμογή ενός αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου για την αποτροπή του φαινομένου.
Τα μέτρα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: ηλεκτρονική επιτήρηση με «βραχιολάκι» για τους κακοποιητές, επιβολή προσωρινής κράτησης στα κακουργήματα, πραγματική έκτιση ποινής για τους δράστες, ενώ προβλέπονται διαδικασίες εξπρές, όπως είναι η άμεση περάτωση της ανάκρισης και απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο των κακουργημάτων ενδοοικογενειακής βίας, χωρίς να μεσολαβούν βουλεύματα. Το θύμα προστατεύεται με την απαλλαγή του από την υποχρέωση εμφάνισης στην ακροαματική διαδικασία, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει απολύτως απαραίτητη την παρουσία του.
Ανοίγει μάλιστα πλατφόρμα καταγγελιών όπου δυνατότητα πρόσβασης έχουν όλοι όσοι αντιληφθούν ότι κακοποιείται ο διπλανός του, ενώ όλοι οι δράστες θα φακελώνονται στην αστυνομία.
«Πρέπει να πάρουν ένα μήνυμα οι κακοποιητές. Το μέλλον τους δεν είναι καλό. Ανοίγουν τα στόματα πια και η τιμωρία τους θα είναι πραγματικά αυστηρή», δήλωσε πρόσφατα ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη.
Τι κάνουν τα γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της ΕΛ.ΑΣ.
Τον Ιούνιο του 2024 ιδρύθηκαν και ξεκίνησαν τη λειτουργία τους 45 νέα γραφεία για την Αντιμετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας, τουλάχιστον ένα σε κάθε Διεύθυνση Αστυνομίας, φθάνοντας συνολικά τα 63 επιχειρησιακά γραφεία σε 55 πόλεις της Ελλάδας.
Τα Γραφεία αυτά αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο στη συνολική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας.
Λειτουργούν σε 24ωρη βάση και στελεχώνονται από έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό με δυνατότητα άμεσης επέμβασης και διαχείρισης των περιστατικών που καταγγέλλονται.
Επιλαμβάνονται αδικημάτων όπως: πρόκληση σωματικών βλαβών είτε με δόλο είτε εξ αμελείας, σεξουαλική επίθεση ή κακοποίηση, πρόκληση του φόβου ή ανησυχίας μέσω της εξαπόλυσης απειλών που στρέφονται κατά του ίδιου ή τρίτου προσώπου και σχετίζονται με την τέλεση σωματικών βλαβών (λεκτική, συναισθηματική ή ψυχολογική κακοποίηση), συμπεριφορές όπως η παρενόχληση, η καταδίωξη, η απειλή, η φθορά περιουσίας.
Στα γραφεία αυτά, ειδικά εκπαιδευμένοι αστυνομικοί συνομιλούν και καθησυχάζουν τις γυναίκες-θύματα και τα παιδιά τους που ζητούν τη βοήθεια τους φτάνοντας στο Τμήμα ενώ επιπλέον τις βοηθούν να συντάξουν τα απαιτούμενα έγγραφα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον δράστη.
Στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν πλέον τρία γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας:
- Αστυνομικό Τμήμα Λευκού Πύργου (Διεύθυνση: Αριστοτέλους 18, Τηλέφωνο: 2310253382 - email: dvothess@astynomia.gr)
- Αστυνομικό Τμήμα Αμπελοκήπων - Μενεμένης (Διεύθυνση: Θερισσού 36, Αμπελόκηποι -Τηλέφωνο: 2310577431, 2310577430 - email: dvoamp@astynomia.gr)
- Αστυνομικό Τμήμα Χαριλάου - Αναλήψεως (Διεύθυνση: Αλκαμένους 4, Τηλέφωνο: 2310334816 - email: dvocharilaou@astynomia.gr)
Τι μπορείτε να κάνετε αν είστε θύμα - Οδηγίες της ΕΛΑΣ
- Καλέστε το 100.
- Αν δεν μπορείτε να μιλήσετε, στείλτε γραπτό μήνυμα (sms) στο 100, με: Ακριβή διεύθυνση - Ονοματεπώνυμο - Είδος επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από τον/τη σύζυγό μου»).
- Εάν εσείς δεν μπορείτε να επικοινωνήσετε με το 100, ζητήστε από κάποιον άλλον να ειδοποιήσει τις Αρχές για εσάς (π.χ. από κάποιον οικείο ή το γιατρό σας).
- Αναζητήστε ιατρική περίθαλψη και πείτε στο γιατρό όλη την αλήθεια.
- Υποβάλλετε μήνυση στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα ή στο πλησιέστερο Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας.
- Για κατευθύνσεις και οδηγίες, τηλεφωνήστε ή στείλτε email στις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας
Καλέστε τη Γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. Επικοινωνία και μέσω e-mail στο sos15900@isotita.gr.
Επιπλέον, στην περιφέρεια κάθε Διεύθυνσης Αστυνομίας σε όλη την επικράτεια, έχουν εξασφαλιστεί ένας ή περισσότεροι ειδικά διαμορφωμένοι χώροι που λειτουργούν ως “safe houses”, για τη βραχυπρόθεσμη ασφαλή φιλοξενία γυναικών-θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, καθώς και μελών της οικογένειας τους, όπως τα ανήλικα παιδιά τους, που χρειάζονται προστασία.
Δομές και κέντρα υποστήριξης θυμάτων βίας στη στον Δ. Θεσσαλονίκης
Στον Δήμο Θεσσαλονίκης λειτουργούν ήδη δύο δομές υποστήριξης που απευθύνονται κυρίως στις γυναίκες. Πρόκειται για τη δομή Ενδυνάμωσης Γυναικών «Hypatia», την πρώτη δομή της νέας δημοτικής αρχής και που αφορά στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Η νέα αυτή δομή αποτελεί σύμπραξη με την ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ και στοχεύει στην ενδυνάμωση των γυναικών σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο, αλλά και στην υποστήριξη θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας για όσο χρειαστεί.
Απευθύνεται σε όλες τις γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας, κοινωνικής τάξης ή μορφωτικού επιπέδου. Η Δομή είναι στελεχωμένη με ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και εκπαιδευτικούς και παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη εκπαίδευση, νομική και εργασιακή συμβουλευτική, καθώς επίσης διασύνδεση με την Εισαγγελία, την αστυνομία, φορείς, επιχειρήσεις και κρατικούς οργανισμούς.
Αγγελούδης: Εύχομαι κάποια στιγμή τέτοιες δομές να μην έχουν λόγο ύπαρξης
«Είμαι και χαρούμενος και ικανοποιημένος γιατί μόλις στους πέντε μήνες ξεκινούμε τις δομές κοινωνικής πολιτικής με μία δομή που αφορά στη γυναικεία κακοποίηση. Θα προτιμούσα να ζω σε μια κοινωνία που δεν χρειάζεται τέτοιες δομές και εύχομαι κάποια στιγμή να μην έχουνε λόγο ύπαρξης.
Βλέπουμε όμως καταστάσεις έμφυλης βίας στις οποίες η γυναικεία προσωπικότητα αντιμετωπίζεται με έναν χυδαίο και φρικτό τρόπο και θεωρώ ότι πρέπει να συμβάλλουμε όλοι για να ενδυναμώσουμε τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία», ανέφερε στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης.
Το Κέντρο Υποστήριξης βρίσκεται στην οδό Πέτρου Συνδίκα 24 και λειτουργεί καθημερινά 11:00-19:00. Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι το 2311504194.
Η έτερη δομή του Δ. Θεσσαλονίκης είναι ο ξενώνας φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βίας, όπου σήμερα φιλοξενούνται εννέα γυναίκες μαζί με τα πέντε παιδάκια τους, κατόπιν εισαγγελικής παρέμβασης. «Ο ξενώνας παρέχει στέγη, σίτιση, 24ωρη φύλαξη, ασφάλεια, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη με σκοπό την αυτονομία τους, διασύνδεση με υποστηρικτικές υπηρεσίες και φορείς που έχουν σχέση με την απασχόληση, την εκπαίδευση, την επιμόρφωση, την κατάρτιση, όπως επίσης και φορείς υγείας και πρόνοιας», λέει στην ΜτΚ ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Αλληλεγγύης και Πρόνοιας, Ευθύμης Χατζηθεόκλητος.
Περισσότερες πληροφορίες από το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Θεσσαλονίκης στα τηλέφωνα: 2310528984 & 2310528988 και στο e-mail: thessaloniki@isotita
«Εμείς ως δήμος θέλουμε να ενισχύσουμε με κάθε τρόπο τον θεσμό της οικογένειας και να αντιμετωπίσουμε ολιστικά το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας. Ένα πρόβλημα που σχετίζεται άμεσα και με την παραβατικότητα των ανηλίκων, η οποία λειτουργεί ως επακόλουθο της πρώτης. Όλα αποτελούν κρίκους μιας αλυσίδας. Σκοπεύουμε λοιπόν πολύ άμεσα να δημιουργήσουμε κι άλλες δομές που θα αφορούν στη νεανική παραβατικότητα και σε όλο το εύρος των κακοποιητικών συμπεριφορών», πρόσθεσε.
«Η ενημέρωση είναι δύναμη κατά της κακοποίησης και γι’ αυτό έχουμε θέσει αρχικά ως προτεραιότητα της «Hypatia» την ορθή και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Έτσι, στο εγγύς μέλλον, θα αναπτυχθούν πολυεπίπεδες δράσεις , όπως ενημερωτικές καμπάνιες στους δρόμους της πόλης για τη δομή, φυλλάδιο-οδηγός για τα δικαιώματά των γυναικών και τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν σε περίπτωση που υποστούν βία ή παρενόχληση αλλά και μελέτες για τα συμπεράσματα και τα αποτελέσματα της δομής», σημειώνει η κ. Φιλιοπούλου, η οποία είναι και επιστημονική υπεύθυνη της «Hypatia» εκ μέρους του Δ. Θεσσαλονίκης.
«Ωστόσο, ήδη στη δομή, παρότι λειτουργεί μόλις λίγες ημέρες, έχουν απευθυνθεί τέσσερις γυναίκες θύματα», καταλήγει.
Κρεσέντο ενδοοικογενειακής βίας στη χώρα
Οι ανησυχητικές διαστάσεις που λαμβάνουν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στη χώρα μας, προκαλούν έντονο προβληματισμό, με τις καταγγελίες να πέφτουν «βροχή» και τα νούμερα να σοκάρουν.
Σχεδόν διπλασιάστηκαν οι καταγγελίες στη Θεσσαλονίκη, σε σχέση με το 2023
Μόνο στη Θεσσαλονίκη από τις αρχές του χρόνου μέχρι τις 31 Μαΐου έχουν σημειωθεί 338 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, τη στιγμή που για το αντίστοιχο διάστημα το 2023 τα περιστατικά που καταγγέλθηκαν ήταν 174, σύμφωνα με την ΕΛΑΣ. «Κατά μέσο όρο δεχόμαστε καθημερινά 10-15 κλήσεις για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία και διερευνώνται αμέσως», λέει στη ΜτΚ ο Χρήστος Συμεωνίδης, από το ΔΣ της Ένωσης Αστυνομικών Θεσσαλονίκης.
Αύξηση κατά 67,45% το πρώτο πεντάμηνο του 2024
Σε πανελλαδικό επίπεδο, σύμφωνα με ανάρτηση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τους πρώτους πέντε μήνες του 2024 καταγράφηκαν 7.494 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και πραγματοποιήθηκαν 4.409 συλλήψεις, μια αύξηση της τάξης του 67,45% σε σχέση με το 2023.
Την ίδια ώρα ο κ. Χρυσοχοΐδης μίλησε για 5.300 υποθέσεις για το ίδιο θέμα και έγιναν και περίπου 5.500 συλλήψεις.
379 συλλήψεις μέσα σε μία εβδομάδα
Σύμφωνα με την εβδομαδιαία στοιχεία από την Ελληνική Αστυνομία, μεταξύ 10 έως 16 Ιουνίου, σημειώθηκαν 542 περιστατικά που αφορούν ενδοοικογενειακή βία, με τους αστυνομικούς να προχωρούν σε 379 συλλήψεις ενώ μετέφεραν σε δομές φιλοξενίας 21 θύματα.
Συνολικά σε όλη τη χώρα οι αστυνομικοί ανταποκρίθηκαν σε 968 κλήσεις στο τηλεφωνικό κέντρο της Άμεσης Δράσης ενώ χορηγήθηκε σε 85 γυναίκες θύματα η εφαρμογή του «Panic Button», το οποίο πλέον επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα. Πρόκειται για τον σιωπηλό συναγερμό που με το πάτημα ενός απλού κουμπιού στο κινητό, μία γυναίκα που διατρέχει σοβαρό κίνδυνο μπορεί να ενημερώσει άμεσα και με ασφάλεια την Αστυνομία, χωρίς ο θύτης να το αντιληφθεί.
«Έχουμε εγκαταστήσει κάποιες λίγες χιλιάδες Pαnic Button. Κάθε βράδυ εγκαθίστανται περίπου 20, κάθε βράδυ έχουμε μεταφορά θυμάτων (γυναίκες ακόμα και με τα παιδιά τους) σε δομές της Αστυνομίας», ανέφερε πριν από λίγες ημέρες ο υπ. Προστασίας του Πολίτη, ο οποίος έκανε λόγο μάλιστα για 73 συλλήψεις μέσα σε ένα 24ωρο.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23.06.2024