Με «καζάνι» που βράζει και είναι έτοιμο να εκραγεί μοιάζει η αυτοδιοίκηση με την πλειοψηφία των δημάρχων να βρίσκεται στα κάγκελα, εξαιτίας των συσσωρευμένων προβλημάτων που έφερε η τρέχουσα χρονιά στην πόρτα των δήμων τους.
Το οδοιπορικό που άρχισε ανά τη χώρα η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου με τους αιρετούς, ενόψει του κρίσιμου συνεδρίου της στη Ρόδο στις αρχές Νοεμβρίου αποτυπώνει την κατάσταση, κυρίως την οικονομική, στην οποία έχουν περιέλθει οι δήμοι, επισημαίνοντας με δραματικό τρόπο τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, λόγω της υποχρηματοδότησής τους σε συνδυασμό με τις μεγάλες υποχρεώσεις τους.
Το συνέδριο της ΚΕΔΕ, το πρώτο της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου, αποτελεί ορόσημο για τις ανοιχτές διεκδικήσεις της ΚΕΔΕ και του συνόλου των δημάρχων για τα οικονομικά και τα θεσμικά ζητήματα των δήμων, για τα οποία οι δήμαρχοι δεν πρόκειται να κάνουν πίσω, αντίθετα έχουν βάλει κόκκινη γραμμή. Αποτελεί όμως και ένα μεγάλο στοίχημα για την αυτοδιοίκηση, καθώς τα περιθώρια των δήμων έχουν εξαντληθεί και οι αιρετοί περιμένουν απαντήσεις, κυρίως γενναία οικονομική στήριξη για να βγει η δύσκολη χρονιά, από τον υπουργό Εσωτερικών Θοδωρή Λιβάνιο που θα παραστεί στο συνέδριο, αλλά και από άλλους συναρμόδιους υπουργούς.
Στο συνέδριο αναμένεται να παραστεί και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος άνοιξε δίαυλο επικοινωνίας με την ΚΕΔΕ και η παρουσία του θα έχει ειδικό βάρος. Ωστόσο οι απαντήσεις που θα δώσει η κυβέρνηση θεωρείται βέβαιο ότι θα κρίνει και θα καθορίσει τη στάση των δημάρχων απέναντί της. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του α’ αντιπρόεδρου της ΚΕΔΕ Γρηγόρη Κωνσταντέλλου, σε μία από τις προσυνεδριακές συναντήσει, που είπε πως «αν δεν έχουμε συγκεκριμένες ανακοινώσεις που θα επιλύουν τα βασικά μας αιτήματα, τότε θα ξεκινήσει ένας ανένδοτος αγώνας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης απέναντι στο κεντρικό σύστημα εξουσίας, με ενδυνάμωση των μέσων αγώνα».
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και η ηγεσία της ΚΕΔΕ που φροντίζει να κρατά τις ισορροπίες, δείχνει αποφασισμένη να αντιδράσει, καθώς είναι γεγονός ότι της ασκείται μεγάλη πίεση από δημάρχους, αλλά και σκληρή κριτική ακόμη και από «γαλάζιους» αιρετούς που ζητούν και απαιτούν καίριες παρεμβάσεις για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους.
«Δεν είμαστε οι δήμαρχοι των σκουπιδιών»
Είναι γεγονός ότι οι δήμαρχοι έχουν χάσει πλέον την υπομονή τους, και αυτό φάνηκε σχεδόν σε όλες τις προσυνεδριακές συναντήσεις της ΚΕΔΕ, όπου οι περισσότερες τοποθετήσεις εστίαζαν στην οικονομική κατάσταση των δήμων, στην ανάγκη να προχωρήσει η αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση με τους δήμους στο επίκεντρο του νέου συστήματος διακυβέρνησης που θα δίνει έμφαση στην αποκέντρωση ευθυνών, πόρων κι αρμοδιοτήτων.
Οι αιρετοί σε όλες τις συναντήσεις με τελευταία εκείνη της Θεσσαλονίκης, τόνισαν ότι τα οικονομικά προβλήματα έχουν προκύψει με μία σειρά μέτρων που τους επιβλήθηκαν αιφνιδιαστικά από τον Ιανουάριο και έπληξαν τους προϋπολογισμούς τους.
Ενδεικτικά ανέφεραν την αύξηση του μισθολογικού κόστους των δημοτικών υπαλλήλων, το ενεργειακό, το Τέλος Ταφής απορριμμάτων, τη νέα τιμολογιακή πολιτική των ΦοΔΣΑ, τις μεταφορές των Νομικών Προσώπων και των Σχολικών Επιτροπών στους ΟΤΑ και τη μετακίνηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων τους στους οικείους δήμους, το κόστος διαχείρισης της καύσιμης ύλης από το μαζικό αντιπυρικό καθαρισμό των ιδιωτικών οικοπέδων, τη χρόνια υποχρηματοδότηση για τη συντήρηση και τη λειτουργία των σχολικών μονάδων κ.ά.
Την κακή οικονομική κατάσταση των δήμων επιβεβαίωσε με στοιχεία ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ Γιάννης Μουράτογλου, δημοτικός σύμβουλος Έδεσσας.
«Στις σημερινές συνθήκες τα πράγματα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι εύκολα καθώς οι δυνάμεις του συγκεντρωτικού υδροκεφαλισμού προσπαθούν να κρατήσουν τα προνόμιά τους και να απομονώσουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχοντας την αίσθηση ότι στον 21ο αιώνα μπορούν να μας ξαναγυρίσουν στον ‘δήμαρχο των σκουπιδιών και του ληξιαρχείου’» τόνισε ο κ. Μουράτογλου στη συνάντηση της Θεσσαλονίκης.
Σήμερα που οι δημοσιονομικοί δείκτες της χώρας έχουν θετική τροχιά, είπε, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ακόμα δέσμια μνημονιακών υποχρεώσεων του παρελθόντος, ενώ υπάρχει, όπως σημείωσε ανώτατο όριο αποδόσεων (πλαφόν) στους ΟΤΑ στο ποσό των 3,841 εκατ. ευρώ.
Ανέφερε ότι για το τρέχον έτος έχουν προβλεφθεί στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού επιπλέον 108 εκατ. ευρώ, τα οποία θα συμπληρώσουν τους ΚΑΠ και από το 2025 και εφεξής αυξάνονται οι ΚΑΠ κατά 53 εκατ. ευρώ. Ωστόσο με βάση την προβλεπόμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων θα πρέπει να αποδοθούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με το νόμο 3852/2010 πάνω από 900 εκατομμύρια ευρώ.
Κίνδυνος να μπουν στο «κόκκινο» οι δήμοι
Η οικονομική ασφυξία, στην οποία έχουν περιέλθει οι δήμοι, έχει καταγραφεί επανειλημμένα στις συνεδριάσεις της ΚΕΔΕ, των κατά τόπους ΠΕΔ, με τους δημάρχους να υποστηρίζουν ότι οι περισσότεροι δήμοι χτυπούν πλέον «κόκκινο», συγκεκριμένα ένας στους τρεις να δηλώνει ότι δεν μπορεί να συντάξει προϋπολογισμό για το 2025 και αν το κάνει θα επιτρέψει πίσω ως μη επαρκής από το Οικονομικό Παρατηρητήριο των ΟΤΑ.
Στην ΚΕΔΕ έχει γίνει ήδη λόγος για μία νέα γενιά «κόκκινων» δήμων, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει η ίδια, το 2012 η ετήσια χρηματοδότηση στους ΟΤΑ ήταν στα 6,5 δισ. ευρώ και σήμερα μετά βίας ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ, την ώρα που έχει εκτιναχθεί το κόστος της ενέργειας, του Τέλους ταφής και άλλων υποχρεώσεων.
Στις δυσκολίες των δήμων από την έναρξη της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου αναφέρθηκε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου, μιλώντας στην προσυνεδριακή συνάντηση της Θεσσαλονίκης.
«Για να κλείσουμε το 2024 χρειαζόμαστε 450 εκατ. ευρώ, και αυτά για να τα βγάλουμε πέρα, όχι για να κάνουμε κάτι παραπάνω», είπε στην τοποθέτησή του, ενώ σχολίασε με δηκτικό τρόπο ότι «η χώρα βγήκε από το κόκκινο, αλλά κινδυνεύουν να μπουν στο κόκκινο οι δήμοι».
Σημείωσε ακόμη πως παρά την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης το προηγούμενο διάστημα, οι δήμοι εξακολουθούν να μη δύνανται να αντιμετωπίσουν το λειτουργικό κόστος, καθώς τους έχουν αφαιρεθεί θεσμοθετημένοι πόροι, ενώ παράλληλα έχουν επιβαρυνθεί με την κατακόρυφη αύξηση του ενεργειακού κόστους και την άδικη επιβολή του τέλους ταφής.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ είπε ωστόσο, ότι το ζήτημα των οικονομικών των δήμων η ΚΕΔΕ το έθεσε ως επιτακτική ανάγκη στην κυβέρνηση, ζητώντας την καταβολή επιπλέον 450 εκατ. ευρώ για το 2024 και γενναία αύξηση των ΚΑΠ το 2025, την απόδοση των χρημάτων του τέλους ταφής, την απόδοση των θεσμοθετημένων πόρων στους δήμους και την κατάργηση του ανώτατου πλαφόν 3,528 δισ. ευρώ στους ΚΑΠ.
Κατά τον κ Κυρίζογλου πάντως απαιτείται, εκτός των άλλων, και νέο πλαίσιο θέσεων που θα δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο και θα απαντά δημιουργικά και με θετικό τρόπο στη νέα ατζέντα που ανοίγει το επόμενο διάστημα το υπουργείο Εσωτερικών και η κυβέρνηση, με αφορμή την παρουσίαση της Νέας Χάρτας της Αυτοδιοίκησης, του Νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης. «Σκοπός μας είναι μια ουσιαστική μεταρρύθμιση, με τους δήμους στο επίκεντρο του νέου συστήματος διακυβέρνησης. Με έμφαση στην αποκέντρωση ρόλων, ευθυνών, πόρων κι αρμοδιοτήτων» ανέφερε.
Ιγν. Καϊτεζίδης: Να μπουν οι δήμοι στο επίκεντρο του συστήματος διακυβέρνησης της χώρας
Την ανάγκη να προχωρήσει μία ουσιαστική μεταρρύθμιση, με τους δήμους στο επίκεντρο του νέου συστήματος διακυβέρνησης που θα δίνει έμφαση στην αποκέντρωση ευθυνών, πόρων κι αρμοδιοτήτων, τόνισε ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔ-ΚΜ), δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, υπογραμμίζοντας παράλληλα τον ιδιαίτερο και κρίσιμο χαρακτήρα που αποκτά το φετινό ετήσιο συνέδριο της ΚΕΔΕ, ενόψει της επικείμενης Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης.
Αναφέρθηκε στη διαμόρφωση της νέα Χάρτας της Αυτοδιοίκησης, του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, σχέδιο του οποίου θα παρουσιάσει στο συνέδριο της Ρόδου ο υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να λειτουργήσει ως μοχλός θεσμικού εκσυγχρονισμού του κράτους. «Αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για να τεθούν οι δήμοι στο επίκεντρο του συστήματος διακυβέρνησης της χώρας, η οποία, όπως είπε, δεν πρέπει να πάει χαμένη» σημείωσε ο πρόεδρος της ΠΕΔ-ΚΜ.
Μίλησε για το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έκρουσε για άλλη και φορά τον κώδωνα του κινδύνου για τα οικονομικά των δήμων, ζητώντας την ανάγκη οικονομικής στήριξής τους, ενώ ανέφερε ότι το 2025 που είναι χρονιά Συνταγματικής Αναθεώρησης, θα πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για τη συνταγματική θωράκιση της ΤΑ δηλαδή, όπως είπε, τον σαφή καθορισμό του ρόλου, των αρμοδιοτήτων και των πόρων σε σχέση με την κεντρική κυβέρνηση.
Στ. Αγγελούδης: Ήρθε η ώρα για τη μητροπολιτικότητα
Κρίσιμη για την αυτοδιοίκηση, χαρακτήρισε την τρέχουσα περίοδο ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης, τονίζοντας πως τα σοβαρά προβλήματα είναι χρονίζοντα και είναι οριακή η περίοδος για την δρομολόγησή της λύσης τους.
«Τα προβλήματα είναι χρόνια και τις όποιες καλές προσπάθειες και απόψεις από την κυβέρνηση θα πρέπει να τις δούμε με διαφορετική προσέγγιση γιατί οι πολίτες, απευθύνονται πρώτα στο δήμαρχο και στη δημοτική αρχή» είπε χαρακτηριστικά.
Και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης εστίασε στα οικονομικά των δήμων, σημειώνοντας πως «θα πρέπει να δούμε την επίλυσή τους μέσα από διάφορες πιθανόν αυξήσεις, χωρίς όμως να μετακυλήσουμε το κόστος στους πολίτες».
Ο κ. Αγγελούδης έθεσε και το ζήτημα της μητροπολιτικής διακυβέρνησης που, όπως είπε, απουσιάζει από τα μεγάλα αστικά κέντρα. «Ένα από τα βασικά θέματα της πόλης σε επίπεδο θεσμικό είναι η μητροπολιτικοτητα που απουσιάζει. Η απόσταση των δήμων μας από την Αθήνα ως κεντρική εξουσία μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ένα θεσμικό πλαίσιο που θα δίνει τη δυνατότητα μίας μητροπολιτικότητας στις αρμοδιότητες», τόνισε χαρακτηριστικά.
Την ανάγκη η κυβέρνηση να δει την αυτοδιοίκηση ως μέρος της λύσης και όχι της κρίσης τόνισε από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΠΕΔ Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης Σάββας Μιχαηλίδης.
«Να μας δουν ως μέρος της λύσης και όχι ως μέρος της κρίσης. Είναι ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα θεσμικό πλαίσιο που να έχει περισσότερη αυτοδιοίκηση, Έχουμε ανάγκη την μεταρρύθμιση γιατί μέχρι σήμερα λειτουργούμε με τη μέθοδο των συγκοινωνούντων δοχείων» ανέφερε.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 20.10.2024