Σήμερα (πρωινές ώρες Δευτέρας για την Ελλάδα) απονέμονται στο Λος Άντζελες τα 92α βραβεία Όσκαρ. Οι υποψηφιότητες είναι ήδη γνωστές από τις 13 Ιανουαρίου και κάποιες ήδη έχουν «καταγράψει» τις λεγόμενες «κλειδωμένες» προτάσεις, δηλαδή αυτές που δεν χάνουν με τίποτα. Ενδεικτικά καταγράφω τον Χοακίν Φίνιξ για το Όσκαρ α’ ανδρικού ρόλου («Joker»), τη Ρενέ Ζελβέγκερ για το βραβείο α’ γυναικείου ρόλου («Judy»), τα «Παράσιτα» για ξενόγλωσση ταινία και ορισμένες άλλες. Ακόμα αξίζει τον κόπο να σημειώσω πως η Σκάρλετ Γιόχανσον διεκδικεί Όσκαρ τόσο α’ («Ιστορία γάμου») όσο και β’ γυναικείου ρόλου («Τζότζο»). Το θέμα μου είναι να δούμε ποια φιλμ έφθασαν σε πραγματικά μεγάλες επιδόσεις, από αυτά που έχουν τις πολλές προτάσεις (11 και 10). Η εκτίμησή μου δείχνει πως μία γνήσια εσωτερική ταινία είναι το «1917» του Σαμ Μέντες. Την αδικεί ο χαρακτηρισμός της καλής πολεμικής ταινίας και τοιχογραφίας ή έστω της αισθητικής πρότασης με την ένωση δύο μεγάλων μονοπλάνων, ενώ η αφηγηματική διαδρομή δείχνει ροή σαν σε ένα μονοπλάνο.
ΜΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΕ ΒΑΘΟΣ
Το «1917» δεν είναι μία ταινία που επιχειρεί να εξηγήσει τα οικονομικά, ιδεολογικά και γεωγραφικά κίνητρα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ούτε απλά μία κατασκευή εντυπωσιακού θεάματος. Είναι τελικά μία βαθύτατα νεωτερική ταινία για τη διαχείριση του χρόνου, στο πλαίσιο κορυφαίων πρωτοποριών, που εισήγαγε ο Ρενέ και ακολούθησε δημιουργικά και ο Μπέργκμαν. Ακόμα και η θεωρηθείσα απλά πολεμική ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν «Δουνκέρκη» διαθέτει τέτοια στοιχεία. Ο Μέντες ήδη είχε αρχίσει να δουλεύει με την έννοια του χωροχρόνου με τα τζεϊμσποντικά φιλμ του «Skyfall» και «Spectre». Το ένιωσαν τα έμπειρα μάτια του. Τώρα φτάνει στην τελειότητα, βοηθούμενος και από τις εικαστικές παρεμβάσεις του Ρότζερ Ντίκινς (το Όσκαρ το έχει στην τσέπη του) και κάνει δουλειά ζωγράφου, επιτείνοντας αυτήν την αίσθηση του υπερβαίνοντος χρόνου. Βάσει όλων αυτών, καλύτερη ταινία και σκηνοθεσία για το «1971» είναι εφικτή και λογική. Για τις άλλες ταινίες, λίγο πολύ τα είπαμε. Το «Joker» του Τοντ Φίλιπς είναι παραγωγή μεγάλου στούντιο. Δεδομένου ότι ο ήρωας προέρχεται από κόμιξ, επιτείνει περισσότερο την επιθυμία του κοινού να το παρακολουθήσει. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, εξακολουθώ να θεωρώ αδιανόητο το ρεκόρ των 910.000 περίπου εισιτηρίων.
ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΑΝΟΔΟΣ
Η σκηνοθεσία του Φίλιπς (η δεύτερη καλύτερη μετά τον Μέντες) είναι ελλειπτική, ρωγμώδης, θραυσματική, γεμάτη κενά και νύξεις. Σύγχρονη, μοντέρνα, προσαρμοσμένη στους κανόνες ενός δυνατού ψυχοπαθολογικού θρίλερ, με τεχνητή «βρομισμένη» αισθητική. Το φιλμ, μια συρραφή ιδεών, λειτουργεί ως κραυγή απόγνωσης και διαμαρτυρίας, αλλά αυτά τα έχουμε δει πολλές φορές εξίσου καλοδιατυπωμένα.
Τα «Παράσιτα» του Μπονγκ Τζουν Χο έχουν έξι υποψηφιότητες. Είναι πολύ πίσω σε προτάσεις από τις δέκα της «Ρόμα» του Αλφόνσο Κουαρόν και κατά μία υστερούν και της ταινίας «Η ζωή είναι ωραία» (1997) του Μπενίνι. Πέρα από το ξενόγλωσσο Όσκαρ, είναι πολύ πιθανό να κερδίσει και εκείνο του πρωτότυπου σεναρίου, που όντως είναι πολυδύναμο με υποπλοκές και ανατροπές. Η ταινία αγαπήθηκε πολύ σε ΗΠΑ, Ελλάδα κι αλλού, γι’ αυτό θα γίνει και τηλεοπτική σειρά.
Ακόμα η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, κατόπιν ψηφοφορίας, την ανέδειξε πρώτη. Να θυμίσω επίσης πως στη δεύτερη μεγαλύτερη ψηφοφορία στην Ελλάδα, από άποψη συμμετοχής (39 άτομα), που διεξήγαγε το ΚΕ.Μ.Ε.Σ. (ψήφισαν πολλά μέλη της Π.Ε.Κ.Κ. και άλλοι γράφοντες για το σινεμά) βγήκε και πάλι πρώτη.
ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ
Από τα άλλα φιλμ με πολλές υποψηφιότητες άγνωστη παραμένει η τύχη του «Ιρλανδού» του Σκορσέζε, που υστερεί σκηνοθετικά από Μέντες και Φίλιπς. Ψυχαγωγικό το «Κάποτε στο Χόλιγουντ» του Ταραντίνο και με γνωστά μοτίβα η «Ιστορία γάμου». Λόγω «Παρασίτων», η ευαίσθητη αυτοβιογραφική ταινία του Πέδρο Αλμοδόβαρ «Πόνος και δόξα» ουδεμία τύχη έχει για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.
Όσο για επιμέρους επιδόσεις, θα «τσιμπήσουν» κάποια Όσκαρ και άλλα φιλμ. Με μια ταχεία ετυμηγορία, το παιγνίδι -πλην εκπλήξεων- θα παιχθεί μεταξύ «1917», «Joker» και «Παρασίτων», σε ία χρονιά που η Ακαδημία πέρασε εννέα φιλμ με δικαίωμα να συμπεριλάβει το ανώτατο δέκα. Εκ των πραγμάτων, αποδεικνύεται πως το 2019 ήταν μία χρονιά όπου το σινεμά είχε κάποια ελλείμματα.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 9.02.2020.