Οι συγκρούσεις, η βία και οι φυσικές καταστροφές στην Αφρική προκάλεσαν την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, ανεβάζοντας σε 35 εκατομμύρια τον αριθμό των εσωτερικά εκτοπισμένων πέρυσι, σύμφωνα με διεθνές παρατηρητήριο.
Σχεδόν οι μισοί εσωτερικά εκτοπισμένοι εντοπίζονται στην Αφρική, εξήγησε η Αλεξάντρα Μπιλάκ διευθύντρια του Κέντρου Παρακολούθησης Εσωτερικά Εκτοπισμένων (IDMC).
«Παρατηρήσαμε τον τριπλασιασμό του αριθμού των εσωτερικά εκτοπισμένων στην αφρικανική ήπειρο τα τελευταία 15 χρόνια», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι «η πλειονότητα αυτών των εσωτερικών εκτοπισμών οφείλονται σε συγκρούσεις και βία, αλλά προκαλούνται επίσης ολοένα και περισσότερο από φυσικές καταστροφές».
Αν και η προσοχή που δίνεται στους εσωτερικά εκτοπισμένους είναι σε γενικές γραμμές μικρότερη από αυτή που λαμβάνουν οι άνθρωποι οι οποίοι αναζητούν καταφύγιο σε άλλη χώρα, αυτοί είναι αριθμητικά πολύ περισσότεροι και οι ζωές τους έχουν αναστατωθεί εξίσου με αυτές των προσφύγων και των μεταναστών
Ο εκτοπισμός τους διαταράσσει τα μέσα διαβίωσής τους, την πολιτισμική τους ταυτότητα και τους κοινωνικούς δεσμούς ολόκληρων κοινοτήτων, καθιστώντας τες πιο ευάλωτες, υπογράμμισε το IDMC σε έκθεσή του που δημοσιεύθηκε σήμερα.
Οι εκτοπισμοί αυτοί ενδέχεται επίσης να ανατρέψουν το πρόγραμμα ανάπτυξης μιας χώρα, καθώς οι εκτοπισμένοι δεν είναι πλέον σε θέση να παράξουν εισόδημα, να πληρώσουν το ενοίκιο ή τους φόρους τους. Την ίδια ώρα οι τοπικές και εθνικές αρχές πρέπει να βρουν επιπλέον καταλύματα, να τους προσφέρουν υπηρεσίες υγείας, παιδεία και προστασία.
Η έκθεση του IDMC δείχνει ότι η αύξηση των συγκρούσεων και της βίας ευθύνεται για τον εσωτερικό εκτοπισμό 32,5 εκατ. ανθρώπων στην Αφρική. Το 25% εξ αυτών είναι εκτοπισμένοι σε πέντε χώρες: τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Αιθιοπία, τη Νιγηρία , τη Σομαλία και το Σουδάν.
Οι συγκρούσεις και η βία «προκαλούν ένα κυκλικό σχήμα εκτοπισμού και οι άνθρωποι που εκτοπίστηκαν λόγω των συγκρούσεων πριν 10, 15 ή ακόμη σε κάποιες περιπτώσεις 20 ή 25 χρόνια πριν δεν έχουν καταφέρει να βρουν λύση», σημείωσε η Μπιλάκ.
«Δεν έχουν καταφέρει να επιστρέψουν στις εστίες τους», εξήγησε, προσθέτοντας ότι «νέα κύματα βίας και εκτοπισμού προστίθενται σε προηγούμενα» αυξάνοντας συνεχώς τον αριθμό των εσωτερικά εκτοπισμένων.
Οι εκτοπισμοί που οφείλονται στις φυσικές καταστροφές, κυρίως στις πλημμύρες, επίσης αυξάνονται στην Αφρική, την ώρα που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται ολοένα και πιο αισθητές.
Ο αριθμός των φορών που οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους εξαπλασιάστηκε από το 2009 ως το 2023, περνώντας από το 1,1 εκατ. εκτοπισμούς ετησίως στα 6,3 εκατ., σύμφωνα με το IDMC.
Στις πλημμύρες οφείλονται περισσότερα από τα τρία τέταρτα αυτών των μετακινήσεων, ενώ η ξηρασία προκάλεσε το 11%.
Επιπλέον κάποιες φορές οι συγκρούσεις, η βία και οι φυσικές καταστροφές συνδυάζονται προκαλώντας περίπλοκες κρίσεις, με αποτέλεσμα πολλοί εκτοπισμένοι να αναγκάζονται να μετακινηθούν περισσότερες από μία φορές ή για παρατεταμένες περιόδους, τόνισε το IDMC.
Η οργάνωση υπογράμμισε ότι η Σύμβαση της Αφρικανικής Ένωσης για την Προστασία και την Παροχή Βοήθειας στους Εσωτερικά Εκτοπισμένους στην Αφρική είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η σύμβαση αυτή, που υιοθετήθηκε το 2009 και τέθηκε σε ισχύ τον Δεκέμβριο του 2012, είναι η πρώτη και, μέχρι στιγμής, μοναδική περιφερειακή, νομικά δεσμευτική συμφωνία για τους εσωτερικούς εκτοπισμούς.
Τριάντα τέσσερις αφρικανικές χώρες την έχουν επικυρώσει και πολλές από αυτές έχουν θεσπίσει νομικό πλαίσιο και έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις για την επίλυση του προβλήματος. Ωστόσο οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να δυσκολεύονται να το αντιμετωπίσουν.
Για τη Μπιλάκ «το κλειδί του προβλήματος» είναι «να κάνουμε πολλά περισσότερα ώστε να εδραιωθεί η ειρήνη και η διπλωματία».