Στις αρχές της εβδομάδας δύο άνθρωποι άφησαν την τελευταία πνοή τους στην άσφαλτο, στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Νέου Πετριτσίου στο Κιλκίς μετά από τροχαίο ατύχημα που προκλήθηκε όταν κοπάδι από αγριογούρουνα βγήκε στο δρόμο. Τα εν λόγω ζώα, που όπως λένε οι ειδικοί «έχουν άγνοια κινδύνου» εξηγώντας πως δεν «τρομάζουν από τον θόρυβο που μπορεί να κάνει ένα αμάξι ή μία μηχανή» δεν είναι η πρώτη φορά που κάνουν την εμφάνισή τους σε δρόμους, αυλές σπιτιών ακόμα και σε κεντρικά σημεία πόλεων. Μόλις πριν από περίπου ένα χρόνο αγριογούρουνα έκοβαν βόλτες στα Λαδάδικα και την πλατεία Αριστοτέλους, στην περιοχή της πρώην Νομαρχίας στην Μαρτίου αλλά και την Καλαμαριά. Συχνά πυκνά οδηγοί τα συναντούν όταν οδηγούν στην περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης, έναν δρόμο επικίνδυνο και κακοσυντηρημένο, όπου αναπτύσσονται υψηλές ταχύτητες, ενώ από τύχη δεν έχουμε θρηνήσει περισσότερα θύματα.
Το πρόβλημα δεν είναι σημερινό και είναι γνωστό εδώ και χρόνια σε βάθος εικοσαετίας και δεν αφορά μόνο τη χώρα μας, καθώς υπερπληθυσμοί «υβριδίων» εντοπίζονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως τη Βαρκελώνη, το Παρίσι και την Πολωνία. Στην Ελλάδα, παρά τον εντοπισμό του προβλήματος και τις συσκέψεις επί συσκέψεων, ακόμα δεν έχει γίνει μία ολοκληρωμένη μελέτη για την ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος με τις τοπικές κοινωνίες να βρίσκονται στα... κάγκελα καθώς τα «υβρίδια» στο πέρασμά τους και στην προσπάθειά τους να βρουν τροφή καταστρέφουν σοδιές, αλωνίζουν σε αυλές σπιτιών, επιτίθενται και θανατώνουν οικόσιτα ζώα και είναι... κινούμενοι κίνδυνοι για πεζούς και οδηγούς.
Σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για νυχτόβια και πανέξυπνα ζώα. Οι πτυχώσεις του εγκεφάλου του αγριόχοιρου είναι περισσότερες από αυτές των οικόσιτων χοίρων. Αυτό σημαίνει πως το αγριογούρουνο «υβρίδιο» γνωρίζει καλά τον χώρο όπου κινείται, έχει μεγάλη αντίληψη και κοινωνική ζωή.
Συνεχής η αύξηση του πληθυσμού τους
Στην χώρα μας, υπάρχει η εκτίμηση πως ο πληθυσμός των αγριογούρουνων «υβριδίων» την τελευταία δεκαετία αυξήθηκε κατά 250%. Αν και ο πληθυσμός τους δεν έχει καταγραφεί επισήμως, υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 200.000 άτομα. Το πρόβλημα συναντάται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, σε δάση υψηλής βλάστησης, σε περιοχές με βελανίδια, καλλιέργειες καλαμποκιού, και σοδειά που είναι «λιχουδιά» γι’ αυτούς τους αγριόχοιρους. Όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» ο Κυριάκος Σκορδάς, Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος και Γενικός Διευθυντής της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας-Θράκης «δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία αναφορικά με τον πληθυσμό τους». Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο πληθυσμός συνεχώς αυξάνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2021 στη Βόρεια Ελλάδα, από τη Φλώρινα έως τον Έβρο, θηρεύτηκαν περίπου 30.000 αγριόχοιροι, την ώρα που δύο χρόνια πριν ο αριθμός ήταν μικρότερος από 18.000, και μάλιστα σήμερα δεν υπάρχει όριο κάρπωσης σε ό,τι αφορά τη θήρα. «Έχουν εντοπιστεί αγριόχοιροι ακόμα και στην Εγνατία Οδό που είναι ένας κλειστός δρόμος» αναφέρει ο κ. Σκορδάς, ο οποίος σχολιάζει πως οι οδηγοί όπου διέρχονται από δρόμους όπου υπάρχουν ειδικά πινακίδες που προειδοποιούν για τη διέλευση αγριογούρουνων θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να βρίσκονται συνεχώς σε ετοιμότητα. Σε ό,τι αφορά την κυκλοφορία των αγριόχοιρων «υβριδίων» ο κ. Σκορδάς αναφέρει ότι επιδεικνύουν μεγάλη κινητικότητα τις βραδινές ώρες, ωστόσο συνηθίζουν να μετακινούνται το σούρουπο και το χάραμα. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος η Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδος, σύμφωνα με τον κ. Σκόρδα έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις στην Πολιτεία. «Θα πρέπει να γίνουν κατανοητά τα αίτια του προβλήματος και να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα κατά περίπτωση» υποστηρίζει ο Γενικός Διευθυντής της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας-Θράκης.
Τα αίτια του προβλήματος
Όπως εξηγούν οι ειδικοί ο υπερπληθυσμός των ημίαιμων αγριόχοιρων οφείλεται σε διάφορους λόγους. Αρχικά, η εγκατάλειψη της υπαίθρου με αποτέλεσμα να έχουν μετατραπεί σε δάση, όπου διαμένουν οι πληθυσμοί των αγριογούρουνων. Έπειτα, η κλιματική αλλαγή έφερε θερμότερους χειμώνες και υψηλότερη βλάστηση με αποτέλεσμα να είναι περισσότερη η τροφή που καταναλώνουν αυτά τα ζώα και τέλος, τα επιδοτούμενα προγράμματα «υβριδισμού», στην Ελλάδα με το πρόγραμμα «Βιολογικής Κτηνοτροφίας» προ εικοσαετίας με αποτέλεσμα να αφεθούν ελεύθεροι οικόσιτοι χοίροι, να διασταυρωθούν με τα αγριογούρουνα και να δημιουργηθεί το «υβρίδιο» αγριόχοιρος. Όταν διακόπηκαν αυτές οι επιδοτήσεις, ιδιοκτήτες τέτοιων κτηνοτροφικών μονάδων άνοιξαν τις πόρτες και άφησαν ελεύθερα τα οικόσιτα γουρούνια με αποτέλεσμα να αναμειχθούν με τους αγριόχοιρους.
Και αν το πρόβλημα έχει εντοπιστεί και έχουν πραγματοποιηθεί συσκέψεις επί συσκέψεων, μέχρι στιγμής δεν έχουν υιοθετηθεί συγκεκριμένες πρακτικές και πολιτικές για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του.
Εκρηκτική κατάσταση
Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χρήστος Βλάχος, η αύξηση του πληθυσμού των αγριογούρουνων είναι εκρηκτική. «Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται εδώ και τώρα, δηλαδή άμεσα. Είναι απαραίτητη η εκπόνηση ολοκληρωμένης μελέτης βάσει της οποίας θα υπάρξει ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος» λέει στην «ΜτΚ». Σημαντικό, κατά τον κ. Βλάχο είναι να υπάρξει καταγραφή του πληθυσμού του υβριδίου και στη συνέχεια να ρυθμιστεί ο πληθυσμός του. Όπως λέει ο καθηγητής του ΑΠΘ για την αντιμετώπιση των τροχαίων ατυχημάτων στα οποία εμπλέκονται κοπάδια αγριόχοιρων θα πρέπει να χαρτογραφηθούν οι περιοχές με μεγάλες πυκνότητες, να αυξηθεί η σήμανση μέσω προειδοποιητικών πινακίδων, να μειωθούν οι ταχύτητες διέλευσης σε δρόμους που αποδεδειγμένα αποτελούν «πέρασμα» για τα αγριογούρουνα και να ξεκινήσει ενημερωτική καμπάνια με ευθύνη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών για την οδηγική συμπεριφορά που πρέπει να επιδεικνύουν οι οδηγοί όταν θα έρθουν σε επαφή με τέτοιο ζώο. Προτείνει ο κ. Βλάχος επίσης στα «περάσματα» να αυξηθεί ο φωτισμός. «Επιπλέον σε κάποια επαναλαμβανόμενα τμήματα με στροφές -όχι στην Εγνατία Οδό- σε σημεία που έχουν καταγραφεί συχνά ατυχήματα, στις στροφές αυτές να γίνουν περιφράξεις, ώστε να οδηγείται το κοπάδι σε σημείο όπου ο οδηγός θα έχει ορατότητα και θα μπορεί να αντιδράσει. Με την δημιουργία περιφράξεων το κοπάδι θα εκτρέπεται στην ευθεία και θα υπάρχει ορατότητα» λέει ο κ. Βλάχος. Προτείνει την διεξαγωγή εμπεριστατωμένης μελέτης η οποία θα βελτιώνεται συνεχώς ανάλογα με τα αναφερόμενα περιστατικά.
Ο κ. Βλάχος σημειώνει πως εάν δεν απομακρυνθούν οι πληθυσμοί σε ορισμένες περιοχές όπως για παράδειγμα είναι το πρώτο πόδι Χαλκιδικής τα επόμενα χρόνια θα γίνει «πανικός» όπως λέει χαρακτηριστικά. «Με το ρυθμό που αναπαράγονται και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπαράγονται εκεί θα υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Στη Χαλκιδική, αυτή τη στιγμή καταστρέφουν μασουλώντας τις σωληνώσεις που ποτίζουν ελιές» λέει ο κ. Βλάχος, ο οποίος κρίνει πως θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην μείωση του πληθυσμού των θηλυκών ατόμων.
Με αφορμή το τραγικό περιστατικό στο Κιλκίς ο Πάρις Μπίλλιας, Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας αναφέρει πως το πρόβλημα με τη διέλευση κοπαδιών αγριογούρουνων είναι μεγάλο, καθώς πληθυσμοί εντοπίζονται σε κεντρικούς και επαρχιακούς δρόμους. Ο ίδιος εμφανίζεται θετικός στο ενδεχόμενο να αυξηθούν οι προειδοποιητικές πινακίδες.
Πώς θα μειωθούν τα ατυχήματα
Ο Κωνσταντίνος Ιαβέρης, εκπαιδευτής οδηγικής συμπεριφοράς μιλώντας στη «ΜτΚ» τονίζει ότι οι κάτοικοι περιοχών όπου έχει αναφερθεί η ύπαρξη τέτοιων ζώων θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί όταν οδηγούν. «Ξέρουν ότι κυκλοφορούν αγριογούρουνα. Ξέρουν επίσης την κατάσταση του οδικού δικτύου. Ας κατεβάσουν λοιπόν οι οδηγοί ταχύτητες. Μείωση ταχύτητας και αύξηση της προσοχής. Αυτή είναι η συμβουλή, ειδικά όταν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες οδηγεί κάποιος είναι γνωστές» υποστηρίζει ο κ. Ιαβέρης. «Όταν κάποιος θα συγκρουστεί με ένα ζώο ή ένα άλλο όχημα μετωπικά τότε η ταχύτητα διπλασιάζεται, ο χρόνος της αντίδρασης μειώνεται στο μισό και η σφοδρότητα τετραπλασιάζεται» αναφέρει. «Πρέπει να οδηγούμε σεμνά και ταπεινά. Ο Χάρος είναι αθάνατος, εμείς είμαστε θνητοί. Ας μην ξεχνάμε κάθε φορά που πιάνουμε τιμόνι πως το σπουδαιότερο πράγμα είναι η ζωή μας και η οικογένειά μας» καταλήγει ο κ. Ιαβέρης.
«Είναι κίνδυνος-θάνατος»
Του Δημήτρη Λαζόπουλου
Χέρια… ψηλά σηκώνουν πλέον δήμαρχοι της Θεσσαλονίκης, των οποίων οι πόλεις τους συνορεύουν με το περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου, με την αδράνεια της Πολιτείας στο θέμα του υπερπληθυσμού των αγριογούρουνων τα οποία συνεχίζουν να «κόβουν βόλτες» σε δρόμους και κατοικημένες περιοχές.
Παρά τις πολυετείς πιέσεις που έχουν ασκήσει δήμαρχοι στον εκάστοτε υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το πρόβλημα παραμένει έντονο καθώς, όπως καταγγέλλουν στη «ΜτΚ», δεν έχουν ληφθεί αποτελεσματικά μέτρα.
«Έχουμε αναφορές, έχουμε και βίντεο. Την περασμένη εβδομάδα στο Ρετζίκι κυκλοφορούσαν ένα ζευγάρι αγριογούρουνων και 6-7 μικρά. Είχαμε και αναφορές από 4-5 άλλα σημεία για αγέλες που κυκλοφορούν σε κατοικημένες περιοχές», αποκαλύπτει στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών, Σίμος Δανιηλίδης.
Προειδοποιεί, δε, ότι δεδομένων των σημείων που κυκλοφορούν τα αγριογούρουνα, ελλοχεύει ο κίνδυνος να περάσουν στην περιφερειακή οδό και να προκαλέσουν τροχαίο. Επιπλέον, οι περιοχές όπου κινούνται τα αγριογούρουνα βρίσκονται μία «ανάσα» και από τη λεωφόρο Παπανικολάου από όπου διέρχονται ασθενοφόρα και πάσης φύσεως αυτοκίνητα, όλο το 24ωρο, λόγω και του νοσοκομείου. «Είναι κίνδυνος-θάνατος. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να εμφανιστούν στον περιφερειακό», προειδοποιεί ο κ. Δανιηλίδης. Ερωτηθείς εάν έχει ληφθεί κάποιο μέτρο ή εάν έχει υπάρξει κάποια ενημέρωση από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας προς τον δήμο, ο κ. Δανιηλίδης απαντά αφοπλιστικά: «Τίποτα. Μηδέν».
Πέρα από τα παραπάνω, οι καταγγελίες των κατοίκων αναφέρουν ότι τα αγριογούρουνα προκαλούν ζημιές στους κήπους σπιτιών, όπως επίσης καταστρέφουν δημοτικούς λαχανόκηπους, πάρκα και χώρους πρασίνου, επισημαίνει ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών.
Καταστροφές κήπων σπιτιών και πάρκων καταγράφονται αυτή την περίοδο στον δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη, σημειώνει στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος, Ιγνάτιος Καϊτεζίδης. Υπενθυμίζει, δε, ότι από το 2017 «έχουμε τουλάχιστον πέντε τροχαία με υλικές, ευτυχώς, ζημιές και εννιά καταγεγραμμένες περιπτώσεις σκυλιών που τα ξεκοίλιασαν».
Την ίδια ώρα, η μοναδική οδηγία που έχει δοθεί από την πολιτεία, είναι οι πολίτες να μην… ταΐζουν τα αγριογούρουνα. Από την εποχή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ «είχαμε ζητήσει να ελέγξουν την είσοδο στις κατοικημένες περιοχές γιατί τα περάσματα λίγο-πολύ τα ήξεραν. Ζητούσαμε να αυξηθούν οι κυνηγετικές μονάδες και εκτεταμένη ενημέρωση του κοινού» αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα, διαμηνύει ο δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη και μάλιστα παρότι όλες τις καταγγελίες που λαμβάνει ο δήμος τις «διαβιβάζω προσωπικά στον υπουργό, στην ΠΚΜ και στο Δασαρχείο ζητώντας τους να επιληφθούν», λέει και συμπληρώνει: «Το τραγικό δυστύχημα στο Κιλκίς αναδεικνύει τις ευθύνες του κράτους».
Στο ίδιο μήκος κύματος εκπέμπει και ο δήμαρχος Λαγκαδά, Ιωάννης Ταχματζίδης. «Για την ώρα περιοριζόμαστε σε υλικές ζημιές σε καλλιέργειες», δεδομένου ότι δεν έχουν καταγγελθεί περιστατικά στο οδικό δίκτυο, δηλώνει στη «ΜτΚ».
«Το πρόβλημα εξακολουθεί και δεν βλέπω κάτι συνταρακτικό να γίνεται», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ταχματζίδης και διαβεβαιώνει ότι ο δήμος δεν έχει λάβει κάποια ενημέρωση ούτε από την ΠΚΜ ούτε από το υπουργείο σχετικά με το θέμα. Ειδικά στον δήμο Λαγκαδά τα αγριογούρουνα εντοπίζονται παραλίμνια όπου ρημάζουν τα χωράφια και πιο συγκεκριμένα τα καλαμπόκια. Ευτυχώς, οι αγρότες της περιοχής έχουν εξοικειωθεί με την κατάσταση και γνωρίζουν ότι πρέπει να τα αποφεύγουν, προσθέτει ο κ. Ταχματζίδης.
«Πρέπει η Πολιτεία να το δει και να πάρει μέτρα, αλλά είναι μία επαναλαμβανόμενη ιστορία», υπενθυμίζει ο δήμαρχος Λαγκαδά και προαναγγέλλει την άσκηση νέων πιέσεων από την πλευρά του δήμου προς τους συναρμόδιους φορείς.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17.07.2022