Ισχυρότατους τριγμούς στα θεμέλια της παραγωγικής δραστηριότητας, εντεινόμενες πιέσεις στα πορτοφόλια των νοικοκυριών και φόβους για μοιραία «χτυπήματα» στο ποσοστό ανάπτυξης του 2022 προκαλεί το ξέφρενο ράλι που καταγράφουν οι τιμές ρεύματος, φυσικού αερίου, πετρελαίου και πρώτων υλών. Ακόμα και πριν ξεσπάσει η πολεμική σύρραξη, οι επιχειρήσεις πάλευαν να κρατηθούν όρθιες ενώ μετά τη ρωσική εισβολή βρίσκονται πλέον… στα χαρακώματα.
Οι διαστημικές ανατιμήσεις αν συνδυαστούν και με τις ανοδικές τάσεις των τιμών σε βασικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης συνθέτουν ένα εκρηκτικό και επικίνδυνο κοκτέιλ. Σε αυτό το νεφελώδες τοπίο, ο πρωτογενής τομέας (βιοτεχνίες, βιομηχανίες, μεταποίηση) δοκιμάζεται σκληρά καθώς το ξέφρενο ράλι του κόστους ενέργειας εκτοξεύει τις λειτουργικές δαπάνες ενώ μέρος του κύματος αυξήσεων (και στις πρώτες ύλες) αναπόφευκτα θα περάσει στους καταναλωτές για να μείνουν όρθιες οι επιχειρήσεις.
Οι βιομηχανίες, όπου χτυπά η «καρδιά» της οικονομίας δεν έχουν σχεδόν κανένα περιθώριο να οχυρωθούν απέναντι στην… πανδημία ανατιμήσεων χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η βιωσιμότητά τους και κατ’ επέκταση η επιβίωσή τους, εξαντλώντας κάθε περιθώριο περικοπών για να τα βγάλουν πέρα.
Την στιγμή που ο πληθωρισμός απογειώνεται (αγγίζοντας διψήφια επίπεδα), το κύμα ακρίβειας απειλεί να πνίξει νοικοκυριά και επιχειρήσεις με τη… λυπητερή στους λογαριασμούς ρεύματος και αερίου που αντικρίζουν καταναλωτές και επιχειρείν να προκαλεί πολλαπλά ηλεκτροσόκ, παρά τις κρατικές επιδοτήσεις που καλύπτουν ένα μέρος του επιπλέον κόστους.
«Η αύξηση του ενεργειακού κόστους έχει αυξήσει κατακόρυφα το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων μελών μας», σημειώνει ο πρόεδρος του ΣΒΕ, Αθανάσιος Σαββάκης.
Σχεδόν έξι στις δέκα επιχειρήσεις «πέρασαν» τις αυξήσεις στους πελάτες τους
Επικαλείται μάλιστα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας για λογαριασμό του ΣΒΕ, σύμφωνα με την οποία το 88% των επιχειρήσεων έχει δεχθεί αύξηση στα τιμολόγια ενέργειας σε ποσοστό μεγαλύτερο από 40%. Οι πρόσφατες αυξήσεις στα τιμολόγια ενέργειας έχουν αυξήσει σε ποσοστό από 20% έως 40%:
- Το κόστος παραγωγής για περισσότερες από μία στις πέντε επιχειρήσεις (22%)
- Τις τιμές των πρώτων υλών για μία στις τρεις επιχειρήσεις (31%)
- Τις τιμές των ενδιάμεσων προϊόντων για μία στις τέσσερις επιχειρήσεις (25%)
- Τις δαπάνες μεταφοράς των προϊόντων για μία στις πέντε επιχειρήσεις (19%)
Περισσότερες από τρεις στις δέκα επιχειρήσεις (33%) δεν έχουν μετακυλίσει τις αυξήσεις στους πελάτες τους, ενώ σε μετακύλιση των αυξήσεων έχουν προβεί περισσότερες από τις πέντε στις δέκα επιχειρήσεις (57%).
Δυσοίωνο το μέλλον…
Σύμφωνα πάντα με την έρευνα, οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τις τιμές ενέργειας στο επόμενο εξάμηνο είναι δυσοίωνες: Πέντε στις δέκα (50%) δηλώνουν ότι θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα με σήμερα, μία στις τρεις (31%) προβλέπουν ότι θα αυξηθούν περαιτέρω, ενώ μόνο μία στις δέκα (11%) προβλέπει μείωση τιμολογίων ενέργειας.
Τέλος, στην ερώτηση τι θα συμβεί στην περίπτωση περαιτέρω αύξησης των τιμών ενέργειας στο επόμενο εξάμηνο, οι επιχειρήσεις του δείγματος προβλέπουν μείωση από 10% έως 20%:
Στις πωλήσεις μία στις πέντε επιχειρήσεις, (19%).
Στις εξαγωγές μία στις τέσσερις επιχειρήσεις, (25%).
Στα κέρδη μία στις τέσσερις επιχειρήσεις (25%).
«Στο πλαίσιο ακριβώς αυτών των πιέσεων, οι επιχειρήσεις αναζητούν εναλλακτικές αγορές για την πώληση των προϊόντων τους, καθώς επίσης και εναλλακτικές πηγές προμήθειας α’ υλών και ενδιαμέσων προϊόντων. Μ’ άλλα λόγια προσπαθούν να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους στα νέα δεδομένα, ούτως ώστε να αποφύγουν ή/και να μετριάσουν πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες στη λειτουργία τους», εξηγεί ο κ. Σαββάκης.
«Εναλλακτικές πηγές προμήθειας, επιτάχυνση ΑΠΕ και αποθήκες αερίου»
«Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος θεωρεί ότι η κυβέρνηση έχει επιδείξει ισχυρά θετικά αντανακλαστικά για την ορθή αντιμετώπιση της κρίσης. Οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί είναι σε θετική κατεύθυνση και μάλιστα έχουν ληφθεί σε πολύ δύσκολες δημοσιονομικές συνθήκες για τη χώρα», προσθέτει παραθέτοντας τις δέσμες προτάσεων που κατέθεσε ο ΣΒΕ στον πρωθυπουργό και οι οποίες συνίστανται σε:
Α) Θεσμικές παρεμβάσεις ενεργειακής πολιτικής και αναβάθμιση υποδομών:
- Επανεξέταση του ενεργειακού μείγματος της χώρας, ώστε να επιτυγχάνονται οι χαμηλότερες δυνατές τιμές.
- Επίσπευση του θεσμικού πλαισίου διαμόρφωσης και εφαρμογής αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ.
- Αναβάθμιση των υποδομών του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ούτως ώστε να υπάρχει δυνατότητα υποδοχής και διανομής νέας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, που μπορεί να παραχθεί από τη βιομηχανία με τη χρήση π.χ. φωτοβολταϊκών στοιχείων.
- Θεσμοθέτηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας για τη βιομηχανία, όπως για παράδειγμα αντικατάσταση ενεργοβόρου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και ενεργειακή αναβάθμιση κάθε είδους εγκαταστάσεων, με έμφαση στις εγκαταστάσεις παραγωγής.
- Νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη διεύρυνση και άμεση λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων, για την ευχέρεια εγκατάστασης virtual net metering και για την υπογραφή διμερών συμβολαίων.
- Πρόγραμμα επιδότησης εγκατάστασης φωτοβολταϊκών για επιχειρήσεις που υιοθετούν τη διαδικασία net metering.
- Σχεδιασμός προγράμματος υποστήριξης του πράσινου μετασχηματισμού των εγχώριων μεταποιητικών επιχειρήσεων, το οποίο θα ενταχθεί στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης.
Β) Μεσοπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα μέτρα:
- Άμεση ενίσχυση των ενεργοβόρων βιομηχανιών, με επιδότηση που θα είναι προσαρμοσμένη ανά επαγγελματικό κλάδο, ανάλογα με τη βαρύτητα του ενεργειακού κόστους στη λειτουργία της επιχείρησης.
- Θεσμοθέτηση διαδικασίας εξόφλησης λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος σε περισσότερες από έξι δόσεις.
- Καθιέρωση της υποχρεωτικότητας σταθερών τιμολογίων για τους μικρούς καταναλωτές.
- Θεσμοθέτηση της διάθεσης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ με διμερή συμβόλαια, δηλαδή εκτός Χρηματιστηρίου.
«Oι θεσμικές παρεμβάσεις που προτείνει ο ΣΒΕ μπορούν να ομαλοποιήσουν την κατάσταση και να οδηγήσουν σύντομα στη μείωση των τιμολογίων ενέργειας», υποστηρίζει.
«Πρόβλεψη για πιθανή διόρθωση στις τιμές θα μπορούμε να κάνουμε μόνο όταν τελειώσει οριστικά ο πόλεμος στην Ουκρανία. Μέχρι τότε οποιαδήποτε πρόβλεψη για αποκλιμάκωση στις τιμές θα είναι παρακινδυνευμένη», προσθέτει.
«Η Ελλάδα θα πρέπει να ακολουθήσει την ευρωπαϊκή πολιτική απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Προφανώς η ύπαρξη αρκετών εναλλακτικών πηγών προμήθειας, είναι αυτή που μαζί με την ύπαρξη κατάλληλων αποθηκών αερίου, μπορεί να μας οδηγήσει στο να βιώνουμε τέτοιες κρίσεις με λιγότερο οδυνηρό τρόπο», καταλήγει ο Αθανάσιος Σαββάκης.
Παράθυρο «κερδοσκοπίας» βρήκαν οι πάροχοι
Σαν να μην έφταναν οι υψηλές τιμές από μόνες τους, πολλοί πάροχοι βρήκαν την ευκαιρία να προχωρήσουν σε αυθαίρετες μονομερείς αλλαγές τιμολογίων από σταθερά σε κυμαινόμενα, ερμηνεύοντας με δημιουργική… ασάφεια τον κώδικα προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.
Μάλιστα είναι συχνό το φαινόμενο να λούζει κρύος ιδρώτας τους καταναλωτές όταν λαμβάνουν τον νέο φουσκωμένο λογαριασμό, αφού η ειδοποίηση, 60 ημέρες πριν από την αλλαγή, δεν γίνεται αντιληπτή ή σε πολλές περιπτώσεις είναι δυσδιάκριτη στα… ψιλά γράμματα των συμβολαίων.
Οι πάροχοι επικαλούμενοι τον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που δίνει την ευχέρεια τροποποίησης των όρων της σύμβασης «για σπουδαίο λόγο, όπως, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, μεταβολή της κείμενης νομοθεσίας και αλλαγή των όρων λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού», αλλάζουν όπως τους συμφέρει το συμβόλαιο. Βαφτίζοντας «σπουδαίο λόγο» την αύξηση της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος, κάποιοι προειδοποιούν τον πελάτη και αν αυτός δεν ανταποκριθεί θεωρούν πως συναίνεσε στην αλλαγή του τιμολογίου.
Ο κώδικας προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας θέτει ως προϋπόθεση για τη μονομερή τροποποίηση της σύμβασης την ενημέρωση εγγράφως 60 ημερολογιακές ημέρες πριν από την εφαρμογή της τροποποίησης, με ειδοποίηση σε χωριστό έντυπο που θα συνοδεύει τον λογαριασμό ρεύματος ή σε ειδικό πεδίο εντός του λογαριασμού κατανάλωσης ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Το επιχείρημα των προμηθευτών που πρότειναν τις σχετικές ρυθμίσεις και αποδέχτηκε η μονίμως βραδυπορούσα ΡΑΕ ήταν ότι ο κώδικας δίνει τη δυνατότητα στον καταναλωτή να σπάσει όποτε θέλει το σταθερό του συμβόλαιο και να πάει σε άλλη εταιρεία, χωρίς κάποιο πέναλτι. Ως εκ τούτου, θα έπρεπε ο κώδικας να διασφαλίζει τον προμηθευτή έναντι αυτού του κινδύνου, αφού έχει δεσμεύσει ενέργεια για έναν χρόνο για τον «Χ» πελάτη σε συγκεκριμένη τιμή.
Οι προμηθευτές εδώ και μήνες, προσπαθώντας να περιορίσουν τη χασούρα, προχωρούν μαζικά σε αναθεωρήσεις συμβάσεων πελατών τους που επέλεξαν σταθερά τιμολόγια και τα οποία η ενεργειακή λαίλαπα με τις χονδρεμπορικές τιμές του ρεύματος… στο Θεό κατέστησε ζημιογόνα.
Η εισφορά στα υπερκέρδη
H επιβολή έκτακτης εισφοράς στις επιχειρήσεις ενέργειας που προανήγγειλε από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός ενδεχομένως να δώσει μία ανάσα στους καταναλωτές αναχαιτίζοντας σε ένα βαθμό τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου αν και η ΡΑΕ θα κληθεί να επιδοθεί σε μία πολύ απαιτητική άσκηση, που θυμίζει τετραγωνισμό του κύκλου, για να υπολογίσει ποια είναι τα υπερκέρδη, επί των οποίων θα επιβληθεί η εισφορά.
Τον δρόμο της φορολόγησης των ανεξέλεγκτων υπερκερδών των παρόχων έχει ανοίξει η Κομισιόν από τη γνωμοδότηση της οποίας προκύπτει σαφώς ότι Επιτροπή θέτει στη διάθεση των κρατών-μελών το εργαλείο της προσωρινής φορολόγησης των αποκαλούμενων «ουρανοκατέβατων κερδών» στη χονδρεμπορική αγορά για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων έναντι των μεγάλων αυξήσεων.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 03.04.2022