Στην τελική ευθεία, μετά από συζήτηση πολλών ετών, εισέρχεται η νομοθέτηση του Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, μία ολιστική μεταρρύθμιση για τους δήμους και της Περιφέρειες της χώρας, στους οποίους έρχονται αλλαγές που, μεταξύ άλλων, αφορούν στον τρόπο εκλογής των αιρετών, στο ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ κράτους και αυτοδιοίκησης, και της εποπτείας των ΟΤΑ με λιγότερους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Σε αυτή τη φάση το ΥΠΕΣ, που δηλώνει ότι ο Κώδικας βρίσκεται σε φάση μεγάλης ωρίμανσης, έχει δύο στόχους: ο ένας είναι να παρουσιαστεί στο συνέδριο της ΚΕΔΕ τον ερχόμενο Νοέμβριο στη Ρόδο ένα λειτουργικό κείμενο του και ο δεύτερος να ψηφιστεί αρχές του νέου έτους από τη Βουλή.
Για τη σύνταξη του νέου Κώδικα, που στην ουσία εκσυγχρονίζεται, καθώς από το 2006 που ψηφίστηκε ο προηγούμενος, σημειώθηκαν αλλαγές, ενώ μεσολάβησαν πολλοί νέοι νόμοι, όπως ο «Καλλικράτης» και ο «Κλεισθένης», θα δουλέψει εντατικά ομάδα εργασίας του υπουργείου Εσωτερικών και της ΚΕΔΕ, η οποία διεκδίκησε με την τεχνογνωσία που διαθέτει τον ρόλο του συνδιαμορφωτή της σημαντικής και αναγκαίας ολιστικής μεταρρύθμισης που θα επιχειρηθεί στους ΟΤΑ.
Για τη δημιουργία του επιμένει εδώ και χρόνια η ΚΕΔΕ, με τον πρόεδρό της Λάζαρο Κυρίζογλου να το θέτει ψηλά στην ατζέντα του, υποστηρίζοντας ότι θα συμβάλλει καθοριστικά στο ξεκαθάρισμα καταγεγραμμένων διατάξεων που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Για το λόγο αυτό η ΚΕΔΕ κατέγραψε αυτές τις διατάξεις (Νόμοι, ΚΥΑ κ.ά.) σχεδόν 500 στον αριθμό και τις απέστειλε στο υπουργείο Εσωτερικών αμέσως μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, οπότε ξεκίνησε η από κοινού συνεργασία.
Τους άξονες του νέου Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης παρουσίασε στην ΚΕΔΕ ο υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος, παρουσία του υφυπουργού Βασίλη Σπανάκη, τονίζοντας ότι αρχίζει ο διάλογος για τη σύνταξη του Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης και ότι από σήμερα μπαίνει το χρονοδιάγραμμα και το πλαίσιο συνεργασίας με τους δημάρχους και τους περιφερειάρχες για να ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες. «Εργαζόμαστε όλοι μαζί για μία αυτοδιοίκηση ισχυρή προς όφελος όλων των πολιτών. Στόχος είναι να φτιαχτεί ένας Κώδικας για την Αυτοδιοίκηση από την Αυτοδιοίκηση με βάση αυτά που θέλει και αυτά που μπορεί να κάνει με ξεκάθαρους ρόλους» σχολίασε ο κ. Λιβάνιος.
Έμπειροι αυτοδιοικητικοί ανέφεραν στη «ΜτΚ» ότι η διαμόρφωση του νέου Κώδικα, με τη συνεργασία της ΚΕΔΕ, αναμφίβολα αποτελεί κατάκτηση της Αυτοδιοίκησης. Σήμερα, όπως είπαν, με την πανσπερμία των διατάξεων που υπάρχουν σε ένα σωρό νόμους και αφορούν την αυτοδιοίκηση, είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο τόσο τα στελέχη των δήμων, όσο και οι αιρετοί να παρακολουθήσουν με ακρίβεια το τι κατά περίπτωση ισχύει ή ακόμη και τι έχει τροποποιηθεί.
Αποτέλεσμα είναι η πολυνομία να συμβάλει στην γραφειοκρατία και η γραφειοκρατία στη μείωση του παραγόμενου έργου από τους δήμους και τις Περιφέρειες.
Τα κεφάλαια του νέου Κώδικα
Ο υπουργός Εσωτερικών δεσμεύτηκε στους δημάρχους ότι στο συνέδριο της ΚΕΔΕ τον προσεχή Νοέμβριο στην Ρόδο, θα υπάρχει ένα πρώτο λειτουργικό κείμενο, ενώ στην ομάδα εργασίας που θα συσταθεί στο ΥΠΕΣ γι’ αυτόν τον σκοπό, θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ.
Παρουσιάζοντας τις βασικές επιδιώξεις του υπουργείου για τον νέο Κώδικα, ο κ. Λιβάνιος σημείωσε ότι η σύνταξή του θα πρέπει να προχωρήσει με γοργά βήματα, υπογραμμίζοντας ότι θα υπάρξουν προβλέψεις μεταξύ άλλων για:
* Το εκλογικό σύστημα ανάδειξης των Περιφερειακών και Δημοτικών αρχών.
* Για το πώς εννοείται η ενδοδημοτική αποκέντρωση.
* Πώς πρέπει να είναι τα Τοπικά Συμβούλια, οι Δημοτικές και οι Τοπικές Κοινότητες, πόσοι πρέπει να είναι οι υποψήφιοι.
* Για το σύστημα διακυβέρνησης των Περιφερειών και των δήμων, δηλαδή πως ορίζονται οι αρμοδιότητες, τι πρέπει να κάνει το δημοτικό συμβούλιο, η δημοτική επιτροπή, ποιος υπογράφει κ.ά.
*Για την καταστατική θέση των αιρετών, από τις αμοιβές τους, μέχρι τις άδειές τους,
*Για τις αρμοδιότητες με τον πλήρη διαχωρισμό τους, σχετικά με το τι κάνουν οι δήμοι, τι κάνουν οι Περιφέρειες, οι Αποκεντρωμένες διοικήσεις, καθώς και
* Για την εποπτεία των ΟΤΑ, καθώς η ηγεσία του ΥΠΕΣ εκτιμά ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν χρειάζεται περισσότερους από ένα ή δύο ελεγκτικούς μηχανισμούς.
«Στόχος μας είναι να έχουμε το επόμενο διάστημα ένα λειτουργικό κείμενο και να κάνουμε τις όποιες παρατηρήσεις με τα κεφάλαια που θα τεθούν να ξεκινούν από το πώς εκλέγονται οι δημοτικές αρχές, τι θέλουμε να κάνουμε και πως οραματιζόμαστε την ενδοδημοτική αποκέντρωση, πώς θέλουμε τα Τοπικά Συμβούλια, τις Τοπικές και Δημοτικές Ενότητες, μέχρι το πόσοι θέλουμε να είναι υποψήφιοι στα ψηφοδέλτια» επισήμανε ο υπουργός.
Με αφορμή μάλιστα το τελευταίο σχολίασε «πρέπει να δούμε αν θέλουμε να έχουμε αυτή την πληθώρα υποψηφίων που είχαμε στις τελευταίες εκλογές της ΤΑ, όπου σε κάποιους δήμους… ξηλώσαμε το μισό Αμαζόνιο για να τυπώσουμε ψηφοδέλτια στο μπόι μας».
Ο δεύτερος βασικός άξονας, όπως είπε, είναι το σύστημα διακυβέρνησης, το πώς δηλαδή ορίζονται οι αρμοδιότητες μεταξύ των οργάνων διοίκησης ενός δήμου, τι πρέπει να κάνει το δημοτικό συμβούλιο. «Υπάρχουν θέματα που δεν συζητώνται στο δημοτικό συμβούλιο και αυτό πρέπει να αλλάξει. Υπάρχουν πολλά παράλογα, όπως το να εγκρίνεται η παραχώρηση ή μη ενός τάφου, όπως και να τυπώνονται χαρτιά για μια 11μελή Οικονομική Επιτροπή που πληρώνει 40 ευρώ, για να αποφασίσει τη διαγραφή 1 ευρώ» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Λιβάνιος μίλησε και για τον ρόλο της δημοτικής αρχής, ποιες αρμοδιότητες έχει, τι δεν πρέπει να έχει, και να εξεταστεί για το αν ο δήμαρχος μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητες είτε σε αντιδημάρχους του με πλήρη τρόπο, είτε σε υπηρεσιακούς παράγοντες.
Ο ίδιος επέμεινε ιδιαίτερα στο κομμάτι του Κώδικα που αφορά στην εποπτεία των ΟΤΑ, λέγοντας πως θα πρέπει να είναι έλεγχος νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας. «Να είναι σύντομος και να βοηθά τις δημοτικές αρχές να τρέξουν το έργο τους, για το οποίο εκλέχθηκαν. Για το λόγο αυτό θα αρχίσει η επεξεργασία των ρυθμίσεων για την εποπτεία των ΟΤΑ, προκειμένου μία αυτοτελής υπηρεσία να ελέγχει τη νομιμότητα των πράξεων τους» ανέφερε.
Ξεκαθαρίζουν οι αρμοδιότητες
Ο υπουργός Εσωτερικών έθεσε ως ζήτημα άμεσης προτεραιότητας το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων, επισημαίνοντας ότι είναι αναγκαίο να υπάρξουν «καθαροί ρόλοι μεταξύ των επιπέδων διοίκησης και να γνωρίζουν όλοι τι επακριβώς κάνουν οι Περιφέρειες, τι οι δήμοι και τι το κράτος, είτε αυτό έχει να κάνει με την κυβέρνηση, είτε με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις».
«Δεν γίνεται», είπε, «για κάποιο θέμα να φταίνε όλοι και στο τέλος να μην φταίει κανένας και να χάνεται η αρμοδιότητα. Τον τελευταίο καιρό βλέπω e-mail για το ποιος έχει τον έλεγχο σε μια παραλία Natura. O ένας δείχνει τον άλλο, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το οδικό δίκτυο. Να δούμε δηλαδή ακριβώς τι πρέπει να μεταβιβαστεί στους δήμους που είναι σήμερα των Περιφερειών».
Η πρόθεση του ΥΠΕΣ πάντως κατά τον υπουργό είναι μόλις ψηφιστεί η διάταξη για τη σύνταξη του Κώδικα, που εκτίμησε ότι δεν θα αργήσει, να ξεκινήσει η δουλειά αμέσως, και να υπάρχουν οι κατευθυντήριες γραμμές, ώστε στις αρχές του νέου έτους να ψηφιστεί από τη Βουλή ο Νέος Ενιαίος Κώδικας Αυτοδιοίκησης. «Και επιμένω στο ενιαίος, γιατί έχουμε μία πολύ καλή ευκαιρία ιδίως κομμάτια, στα οποία συμπλέκονται οι δήμοι και οι Περιφέρειες να λυθούν μια και έξω, όπως το ζήτημα των αρμοδιοτήτων» ξεκαθάρισε ο κ. Λιβάνιος, επαναλαμβάνοντας ότι έχει γίνει ήδη πολύ καλή δουλειά προετοιμασίας και από την ΚΕΔΕ.
Στο «μικροσκόπιο» τα οικονομικά των δήμων
Μείζον ζήτημα στην ατζέντα της ΚΕΔΕ αποτελούν τα οικονομικά, καθώς οι περισσότεροι δήμοι χτυπούν «κόκκινο» συναγερμό, υπό το φόβο δημοσιονομικού εκτροχιασμού το φθινόπωρο, λόγω της μεγάλης οικονομικής στενότητας που προκαλούν η μείωση της τακτικής χρηματοδότησής τους και οι τεράστιες επιβαρύνσεις από το κόστος της ενέργειας, της μισθοδοσίας του προσωπικού και του Τέλους για τα σκουπίδια.
Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Λιβάνιος απάντησε στις ανησυχίες των αιρετών, χωρίς ωστόσο να δεσμεύεται για μεγάλο «καλάθι» παροχών.
Γνωστοποίησε όμως ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα οριστεί τριμερής συνάντηση, μεταξύ υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών και της ΚΕΔΕ, προκειμένου να γίνει ευρεία συζήτηση, με βάση, όπως είπε, τα πραγματικά νούμερα και τις πραγματικές ανάγκες των δήμων. «Ως ΥΠΕΣ κάνουμε ότι μπορούμε. Εκδόθηκε ήδη υπουργική απόφαση την προηγούμενη εβδομάδα για την επιχορήγηση των 80 εκατ. ευρώ για τις δικαστικές αποφάσεις, και για πρώτη φορά συμπεριελήφθησαν και διαταγές πληρωμής από παρόχους ενέργειας και προσπαθούμε να δούμε όλες τις στρεβλώσεις. Όπως και τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί με το νέο τρόπο κατανομής των ΚΑΠ που ισχύει από 1η Ιανουαρίου 2024, ο οποίος πριμοδότησε μεν τους μικρούς δήμους ανά την Ελλάδα, πλην όμως άφησε στα ίδια επίπεδα αρκετούς αστικούς δήμους και δήμους πρωτευουσών νομών» επισήμανε ο υπουργός.
Ο ίδιος μίλησε και για το προσωπικό στους δήμους, τονίζοντας ότι θα γίνει προσπάθεια οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου να ολοκληρώνονται πολύ γρήγορα, μέσω μίας ενιαίας πλατφόρμας του ΑΣΕΠ, ώστε να μην τρέχει ο κάθε δήμος μόνος του και κάνει τη γραφειοκρατική δουλειά άνευ νοήματος.
Επίσης, αναφέρθηκε και στο ζήτημα του Τέλους παρεπιδημούντων και του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων των καταστημάτων εστίασης, το οποίο μειώθηκε από 20%, σε 5% με βάση τροπολογία που κατέθεσε του ΥΠΕΣ. «Ετοιμάζουμε ρύθμιση και για το τέλος παρεπιδημούντων, ένα πάγιο αίτημα της ΚΕΔΕ εδώ και 16 χρόνια, όταν μειώθηκε από 2% στο 0,5% στερώντας έσοδα από τους δήμους, κυρίως τους τουριστικούς που δεν βγαίνουν με την επιβάρυνση που έχουν από τους επισκέπτες» είπε ο κ. ΛΙβάνιος.
Μάλιστα ανέφερε ότι το υπουργείο εξετάζει τη λύση, οι δήμοι να φτιάξουν Ζώνες για να επιβάλουν μόνοι τους το Τέλος περεπιδημούντων και ανάλογα να χρεώσουν από 0,5% και 0,1% έως 1,5% ή 5%. «Στόχος είναι να ορίσουν μόνοι τους τις Ζώνες αυτές και να μπορέσουν να τις κοστολογήσουν, γιατί είναι αλλιώς ένα καφέ σε παραθαλάσσια περιοχή και αλλιώς ένα καφενεδάκι στο Παγγαίο» σχολίασε ο ίδιος.
ΚΕΔΕ: Δήμοι προσφεύγουν στη λύση των προκαταβολών
Με μελανά χρώματα περιέγραψε την οικονομική κατάσταση των δήμων ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου, τονίζοντας ότι μπορεί να γίνεται λόγος πως οι δήμοι έχουν στη διάθεσή τους πολλούς πόρους από πάσης φύσεως προγράμματα για εκτέλεση έργων, ωστόσο είπε, είναι πολλοί οι δήμοι που προσφεύγουν στη λύση των προκαταβολών.
«Άλλοι έχουν ήδη ‘κοκκινίσει’ λόγω του οικονομικά δυσβάστακτου τέλους ταφής απορριμμάτων, του αυξημένου μισθολογικού κόστους των υπαλλήλων, μετά τις αυξήσεις που ορθά δόθηκαν, αλλά και εξαιτίας του ενεργειακού κόστους. Οι δήμοι δεν μπορούν πλέον να ανταπεξέλθουν στις λειτουργικές τους ανάγκες» επισήμανε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.
Αναφερόμενος στην επιβάρυνση των δήμων λόγω του ενεργειακού κόστους ο κ. Κυρίζογλου τόνισε ότι οι δήμοι έλαβαν 238 εκατ. ευρώ το 2022 για την κάλυψη του ενεργειακού κόστους, ενώ το 2023 και το 2024 δεν έλαβαν καμία επιπλέον επιχορήγηση, μολονότι δεν υπήρξε καμία αποκλιμάκωση στις τιμές σε ΔΕΗ, φυσικό αέριο, καύσιμα κ.λπ.
«Κάτι πρέπει να γίνει, τόνισε, και μάλιστα πολύ σύντομα. Πρέπει να δοθούν δύο επιπλέον δόσεις ΚΑΠ μέχρι το τέλος του έτους» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Επίσης ο κ. Κυρίζογλου τόνισε την ανάγκη να υπάρξει νέο αναπτυξιακό πρόγραμμα για την Αυτοδιοίκηση, σε συνέχεια του «Φιλόδημου» και του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», ύψους περί τα 5 δισ. ευρώ, το οποίο θα είναι πενταετούς διάρκειας και αποπληρωμής σε μία δεκαετία.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 07.07.2024