Στην τελική ευθεία της αναμέτρησης εισέρχονται Κάμαλα Χάρις και Ντόναλντ Τραμπ σε μία αμφίρροπη και κυρίως καθοριστική για το μέλλον των ΗΠΑ και του πλανήτη, μάχη.
Το BBC δημοσίευσε αναλυτικό οδηγό με τα βασικά που πρέπει να ξέρει κάθε ενδιαφερόμενος για τις αμερικανικές εκλογές, εξηγώντας αρκετά σημεία που παραμένουν άγνωστα ή χρήζουν διευκρίνισης.
Περίπου 250 εκατ. ψηφοφόροι στις ΗΠΑ αναμένεται να επιλέξουν τον επόμενο πρόεδρό τους το βρετανικό δίκτυο περιγράφει πώς διεξάγονται οι εκλογές, τι πρεσβεύουν οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι, τις ιδιαιτερότητες του εκλογικού συστήματος, ποιες είναι οι «swing states», πότε θα γίνει γνωστό ο νικητής των εκλογών, κ.α.
Αναλυτικότερα:
Πότε είναι οι εκλογές στις ΗΠΑ;
Οι εκλογές του 2024 διεξάγονται στις 5 Νοεμβρίου 2024. Ενόψει των εκλογών, δεκάδες εκατομμύρια ψηφοφόροι έχουν λάβει μέρος στην ψηφοφορία σε όλες τις ΗΠΑ.
Ο νικητής θα υπηρετήσει για τέσσερα χρόνια στον Λευκό Οίκο και η θητεία του ξεκινά τον Ιανουάριο του 2025.
Στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, ο Αμερικανός πρόεδρος εκπροσωπεί τη χώρα με μεγάλη ελευθερία.
Εντός των ΗΠΑ μπορεί να ψηφίζει μόνος του ορισμένους νόμους, αλλά ως επί το πλείστον πρέπει να συνεργάζεται με το Κογκρέσο για την έγκριση της νομοθεσίας.
Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πρόεδροι;
Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εκπροσωπεί το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, κερδίζοντας την υποστήριξη του κόμματος με τεράστιο προβάδισμα έναντι των αντιπάλων του. Ο Τραμπ επέλεξε τον γερουσιαστή του Οχάιο Τζέι Ντι Βανς ως υποψήφιο αντιπρόεδρο.
Η Καμάλα Χάρις, νυν αντιπρόεδρος, είναι η υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος. Συμμετείχε στην κούρσα μετά την αποχώρηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν και κανένας άλλος Δημοκρατικός δεν στάθηκε απέναντί της. Υποψήφιος για τη θέση του αντιπροέδρου είναι ο κυβερνήτης της Μινεσότα Τιμ Γουόλτς.
Υπάρχουν επίσης και κάποιοι ανεξάρτητοι υποψήφιοι που θέτουν υποψηφιότητα για την προεδρία. Ένας από τους πιο γνωστούς ήταν ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, αλλά ανέστειλε την εκστρατεία του τον Αύγουστο και υποστήριξε τον Τραμπ.
Τι πρεσβεύουν Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι;
Οι Δημοκρατικοί είναι το φιλελεύθερο πολιτικό κόμμα, γνωστό για την υποστήριξη των πολιτικών δικαιωμάτων, ενός δικτύου κοινωνικής ασφάλειας και μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Στις εκλογές του 2024, τα θέματα που ανέδειξε η Χάρις περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της κρίσης του κόστους ζωής και την υποστήριξη των δικαιωμάτων στην άμβλωση.
Οι Ρεπουμπλικάνοι είναι το συντηρητικό πολιτικό κόμμα. Έχουν ταχθεί υπέρ της μείωσης των φόρων, της συρρίκνωσης του μεγέθους της κυβέρνησης και των δικαιωμάτων στην οπλοκατοχή.
Τα θέματα για τα οποία έχει κάνει προεκλογική εκστρατεία ο Τραμπ περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και τον τερματισμό του πληθωρισμού για να «ξανακάνει την Αμερική προσιτή».
Πώς διεξάγονται οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ;
Νικητής δεν είναι το πρόσωπο που λαμβάνει συνολικά τις περισσότερες ψήφους. Αντίθετα, οι δύο υποψήφιοι αγωνίζονται να κερδίσουν τις εκλογικές μάχες που διεξάγονται στις 50 πολιτείες.
Οι πολίτες δεν ψηφίζουν άμεσα για πρόεδρο. Αυτό το κάνουν οι εκλέκτορες. Οι εκπρόσωποι κάθε Πολιτείας στο Εκλεκτορικό Κολέγιο είναι όσοι και οι εκπρόσωποι που έχει στο Κογκρέσο. Συνολικά, υπάρχουν 538 έδρες προς διεκδίκηση και νικητής είναι ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει 270 ή περισσότερους ψήφους.
Οι περισσότερες πολιτείες κλίνουν σε μεγάλο βαθμό προς το ένα ή το άλλο κόμμα, οπότε το ενδιαφέρον εστιάζεται στις επτά Πολιτείες όπου θα μπορούσε να κερδίσει οποιοσδήποτε από τους δύο. Αυτές είναι γνωστές ως «swing states» (Αριζόνα, Τζόρτζια, Μίσιγκαν, Νεβάδα, Βόρεια Καρολίνα, Πενσυλβάνια και Ουισκόνσιν).
Είναι δυνατόν ένας υποψήφιος να κερδίσει τις περισσότερες ψήφους σε εθνικό επίπεδο - όπως έκανε η Χίλαρι Κλίντον το 2016 - αλλά να ηττηθεί.
Ποιοι έχουν δικαίωμα ψήφου στις εκλογές;
Δικαίωμα ψήφου έχουν οι περισσότεροι πολίτες των ΗΠΑ ηλικίας 18 ετών και άνω. Κάθε πολιτεία έχει τη δική της διαδικασία εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους και τη δική της προθεσμία.
Οι πολίτες των ΗΠΑ που ζουν στο εξωτερικό μπορούν να εγγραφούν και να ζητήσουν επιστολική ψήφο.
Πότε κλείνουν οι κάλπες, τα exit polls και οι Πολιτείες-κλειδιά
Λίγο μετά το κλείσιμο της κάλπης, η δημοσίευση των exit polls θα δώσει μια πρώτη γεύση των αποτελεσμάτων. Οι Πολιτείες-κλειδιά, όπως η Αριζόνα, η Τζόρτζια, το Μίσιγκαν, η Νεβάδα, η Βόρεια Καρολίνα, η Πενσιλβάνια και το Ουισκόνσιν βρίσκονται στο επίκεντρο, αφού εκείνες αναμένεται να κρίνουν το αποτέλεσμα.
Στην Ελλάδα τα πρώτα exit polls θα γίνουν γνωστά λίγο μετά τα μεσάνυχτα.
18:00 ET / 01:00 (Ώρα Ελλάδας) – Οι κάλπες κλείνουν στο ανατολικό Κεντάκι και σε μεγάλο μέρος της Ιντιάνα.
19:00 ET / 02:00 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες σε έξι Πολιτείες, μεταξύ τους και στην Τζόρτζια.
Είναι μία από τις επτά κρίσιμες. Το 2020 ο Τζο Μπάιντεν κέρδισε με διαφορά μόλις 0,2%. Αν την κερδίσει η Κάμαλα Χάρις, θα έχει μια πρώτη καλή νίκη.
19:30 ET / 02:30 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες σε Βόρεια Καρολίνα, Οχάιο και Δυτική Βιρτζίνια.
20:00 ET / 03:00 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες σε 18 Πολιτείες, μεταξύ τους και στην Πενσιλβανία.
Ακόμη μία Πολιτεία που μπορεί να αποδειχτεί καθοριστική στο να σφραγίσει ένας από τους δύο τη νίκη στην εκλογική αναμέτρηση. Περίπου αυτή την ώρα μπορούμε να περιμένουμε ένα δεύτερο κύμα exit polls.
20:30 ET / 03:30 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες στο Άρκανσο.
21:00 ET / 04:00 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες σε 15 Πολιτείες, μεταξύ τους το Μίσιγκαν και το Ουισκόνσιν.
Κλείνουν επίσης και στη Νέα Υόρκη, μία σταθερά δημοκρατική πολιτεία.
22:00 ET / 05:00 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν στη Νεβάδα, στη Μοντάνα και τη Γιούτα.
Εδώ η Χάρις μπορεί να ελπίζει σε μια νίκη, ανατρέποντας τα γκάλοπ που αρχικά έφερναν τον Τραμπ στην πρώτη θέση.
23:00 ET / 06:00 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες σε τέσσερις Πολιτείες.
Η προεδρία θα έχει πλέον κριθεί, όταν θα βγουν τα αποτελέσματα από τη μεγαλύτερη Πολιτεία, που παραδοσιακά είναι υπέρ των Δημοκρατικών.
00:00 της Τετάρτης ET / 07:00 (Ώρα Ελλάδας) – Κλείνουν οι κάλπες στη Χαβάη και την Αλάσκα.
Ποιος άλλος εκλέγεται τον Νοέμβριο;
Όλη η προσοχή θα είναι στραμμένη στο ποιος θα κερδίσει την προεδρία, αλλά οι ψηφοφόροι θα επιλέξουν επίσης νέα μέλη του Κογκρέσου - όπου ψηφίζονται οι νόμοι - όταν συμπληρώσουν τα ψηφοδέλτιά τους.
Το Κογκρέσο αποτελείται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου και οι 435 έδρες είναι προς εκλογή, και τη Γερουσία, όπου διεκδικούν 34 έδρες.
Οι Ρεπουμπλικάνοι ελέγχουν επί του παρόντος τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία δρομολογεί τα σχέδια δαπανών. Οι Δημοκρατικοί είναι επικεφαλής της Γερουσίας, η οποία ψηφίζει για βασικούς διορισμούς στην κυβέρνηση.
Αυτά τα δύο σώματα ψηφίζουν νόμους και μπορούν να λειτουργήσουν ως έλεγχος στα σχέδια του Λευκού Οίκου, εάν το κόμμα που ελέγχει ένα από τα δύο σώματα διαφωνεί με τον πρόεδρο.
Πότε θα μάθουμε ποιος κέρδισε τις εκλογές;
Συνήθως ο νικητής ανακηρύσσεται τη νύχτα των εκλογών, αλλά το 2020 χρειάστηκαν μερικές ημέρες για να καταμετρηθούν όλες οι ψήφοι.
Η περίοδος μετά τις εκλογές είναι γνωστή ως μεταβατική περίοδος, εάν υπάρξει αλλαγή προέδρου. Αυτό δίνει χρόνο στη νέα κυβέρνηση να διορίσει υπουργούς και να κάνει σχέδια για τη νέα θητεία.
Ο πρόεδρος ορκίζεται επισήμως τον Ιανουάριο στην τελετή ορκωμοσίας, η οποία πραγματοποιείται στα σκαλιά του Καπιτωλίου στην Ουάσινγκτον.