Η πανσέληνος Αυγούστου 2024 ονομάζεται και «φεγγάρι του Οξύρρυγχου». Όπως σε κάθε αυγουστιάτικη πανσέληνο, έτσι και στη φετινή, θα μπορέσουμε να απολαύσουμε μία σειρά από εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία.
Την πανσέληνο θα μπορούμε να την απολαύσουμε σήμερα, Δευτέρα 19 Αυγούστου. Στην Ελλάδα, το ηλιοβασίλεμα θα σημειωθεί στις 8:12 μ.μ., πράγμα που σημαίνει ότι λίγα λεπτά αργότερα θα απολαύσουμε το θέμα της ανατέλλουσας πανσελήνου.
Το κόκκινο φεγγάρι της πανσελήνου του Αυγούστου
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, και ιδίως κατά τη διάρκεια του Αυγούστου, η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη από ό,τι τους υπόλοιπους και συχνά παίρνει μια πιο βαθιά, σκούρα πορτοκαλί – κόκκινη απόχρωση.
Αυτό συμβαίνει διότι αυτή την περίοδο, η θέση της Σελήνης είναι χαμηλά στον ορίζοντας και έτσι το φως διαθλάται, με αποτέλεσμα να έχει μια σκούρα απόχρωση. Το φαινόμενο αυτό είναι ακόμα πιο έντονο κατά την ανατολή του φεγγαριού, η οποία συμβαίνει περίπου την ίδια στιγμή με τη Δύση του Ηλίου.
Υπερπανσέληνος το ολόγιομο φεγγάρι του Αυγούστου 2024
Το επερχόμενο φεγγάρι χαρακτηρίζεται ως «υπερπανσέληνος» και μάλιστα πρόκειται για την πρώτη από τις 4 διαδοχικές που θα σημειωθούν φέτος (Αύγουστος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος).
Ο όρος υπερπανσέληνος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον αστρολόγο Richard Nolle το 1979. Με βάση τα στοιχεία του οργανισμού «Earth Sky», ο όρος αναφέρεται στις πανσελήνους κατά τις οποίες το φεγγάρι βρίσκεται πιο κοντά στην τροχιά της Γης από ό,τι συνήθως (όχι απόσταση μεγαλύτερη του 10% από το κοντινότερο δυνατό σημείο στη Γη).
Κατά την υπερπανσέληνο, το φεγγάρι εμφανίζεται έως και 14% μεγαλύτερο και 30% φωτεινότερο, συγκριτικά με μια απλή πανσέληνο.
Γιατί, όμως, η πανσέληνος που θα απολαύσουμε στις 19 Αυγούστου ονομάζεται και «φεγγάρι του Οξύρρυγχου»; Η συγκεκριμένη πανσέληνος έχει πάρει το όνομά του από τους ιθαγενείς κατοίκους της Αμερικής, οι οποίοι προς τα τέλη του μήνα ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι, γνωστό και ως μουρούνα.
Τι είναι ο οξύρρυγχος
Οι οξυρρυγχίδες, κοινώς μουρούνες, είναι οικογένεια ψαριών με παγκόσμια γεωγραφική εξάπλωση που περιλαμβάνει κυρίως τους οξύρρυγχους, τους ούσους, τους σκαφίρρυγχους καθώς και τους ψευδοσκαφίρρυγχους που υπολογίζονται συνολικά σε 25 είδη. Κατά σύγχρονη ταξινόμηση οι δύο πρώτοι και οι επόμενοι δύο αποτελούν επιμέρους υπο-οικογένειες, των οξυρρυγχίνων και των σκαφιρρυγχίνων αντί για το νέο.
Πρόκειται για οικογένεια ψαριών από τα μεγαλύτερα του γλυκού νερού (1-2 μέτρα), φθάνοντας και τα 900 κιλά κατ' άτομο, ψάρια ανάδρομα, ωοτόκα, ιδιαίτερα μακρόβια, καλούμενα και «ψάρια μαθουσάλες», χαρακτηριζόμενα έτσι πρωτόγονα ψάρια που όμως δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν στον ανταγωνισμό της επιβίωσης. Πολλά είδη της οικογένειας αυτής βρίσκονται σήμερα στο στάδιο της εξαφάνισης. Ψάρια της οικογένειας αυτής απαντώνται στο Βόρειο Ημισφαίριο, στη Μαύρη Θάλασσα, σε εκβολές ποταμών της Ευρώπης, Ασίας και Βορείου Αμερικής καθώς και στη Μεσόγειο και το Β. Αιγαίο Πέλαγος (περιορισμένα), επιβιώνοντας σε γλυκά, υφάλμυρα και θαλάσσια ύδατα.
Μύθοι για την πανσέληνο του Αυγούστου
Η πανσέληνος του Αυγούστου μοιάζει μεγαλύτερη και λαμπερότερη. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών ο Ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό, ενώ αντίθετα η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα. Σε αυτή τη θέση η πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα. Με αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η πανσέληνος είναι μεγαλύτερη, ενώ επανειλημμένες μετρήσεις έχουν αποδείξει ότι το μέγεθος της δεν διαφέρει καθόλου από ώρα σε ώρα.
Από την άλλη, όντως υπάρχει διαφορά του μεγέθους της Σελήνης ανάλογα με το αν βρίσκεται στο περίγειό της (δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη) ή στο απόγειό της (στο πιο μακρινό σημείο), κάτι που συμβαίνει μια φορά κάθε μήνα. Το πλησιέστερο περίγειο της Σελήνης φέτος θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου (356.794 χιλιόμετρα), ενώ το μεγαλύτερο απόγειο ήταν στις 11 Μαΐου (406.512 χιλιόμετρα). Αυτό όμως δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται η Σελήνη, όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, κάτι που οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη.
Ο μύθος για το μεγαλύτερο αυγουστιάτικο φεγγάρι δεν είναι ο μοναδικός. Υπάρχουν και άλλοι μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί κατά καιρούς στους διάφορους λαούς, μεταξύ των οποίων η σύνδεση της έξαρσης της «τρέλας» τη μέρα της πανσελήνου, εξ ου και η λέξη «σεληνιασμός», αλλά και η σύνδεσή του φεγγαριού με την επιληψία. Στατιστικές μελέτες όμως που έγιναν επανειλημμένα και έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά (Annals of Emergency Medicine, Journal of Emergency Nursing, Journal of Toxicology and Psychological Report) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση ανάμεσα στη συμπεριφορά του ανθρώπου και στην πανσέληνο.
Μύθος είναι, επίσης, ότι τη μέρα της πανσελήνου γεννιούνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα, παρ' όλα αυτά οι μύθοι αυτοί δεν λένε να "πεθάνουν" έως σήμερα. Ένας άλλος μύθος αφορά τον χρωματισμό της πανσελήνου που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι «μπλε». Κάτω από ορισμένες σπάνιες συνθήκες πράγματι η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού γκρίζου), όταν π.χ. στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883.
Πανσέληνος Αυγούστου σε μνημεία, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους
..πλήρης μὲν ἐφαίνετ᾽ ἀ σελάννα...
...η Σελήνη άστραφτε ολόγεμη...
Σαπφώ
Το υπουργείο Πολιτισμού διοργανώνει και φέτος τις εκδηλώσεις της Αυγουστιάτικης Πανσελήνου, υπό τον συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προσφέροντας ελεύθερη είσοδο σε επιλεγμένους αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, ιστορικούς τόπους και μουσεία, τη νύχτα της Πανσελήνου, απόψε Δευτέρα 19 Αυγούστου 2024.
Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, περισσότεροι από εκατό αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, μουσεία και μνημεία, σε ολόκληρη τη χώρα, θα υποδεχθούν το κοινό κάτω από το φως του φεγγαριού.
Εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν σε πάνω από πενήντα αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, ενώ άλλοι τόσοι θα παραμείνουν ανοιχτοί για το κοινό με ελεύθερη είσοδο.
Η φετινή διοργάνωση πλαισιώνεται από εκδηλώσεις από τις 9 έως και τις 25 Αυγούστου, σύμφωνα με το αναρτημένο πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει θεατρομουσικές παραστάσεις, αστροπαρατήρηση, αφηγήσεις παραμυθιών και ξεναγήσεις, τις οποίες διοργανώνουν οι υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων, πολλές εκ των οποίων σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση και τοπικούς συλλόγους. Εκδηλώσεις στο πλαίσιο της διοργάνωσης θα πραγματοποιήσουν επίσης το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, αλλά και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Δύο μεγάλες μουσικές εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης καλεί τον κόσμο απόψε 19 Αυγούστου σε μια ιδιαίτερη περιήγηση στον εξωτερικό του χώρο, στην υπαίθρια έκθεση Μνήμη και... Λίθοι, συνοδεία soul μουσικής και κάτω από ένα εντελώς διαφορετικό φως. Μετά 20:00 κι έως τα μεσάνυχτα, η είσοδος στο μουσείο θα είναι ελεύθερη, ενώ στις 21:00, ο χώρος του Mouseio Café θα πλημμυρίσει με τις soul μελωδίες των Evita and Dry Breads, δηλαδή με την Εβίτα Ναλμπαντίδου στη φωνή, τη Στέλλα Καραγιώργου στο κοντραμπάσο, τη Στεφανία Δουλιάκα στο πιάνο και τη Λία Αμπρικίδου στα τύμπανα.
Ελεύθερη θα είναι σήμερα η είσοδος και στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, που όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος συμμετέχει στις εκδηλώσεις της Πανσελήνου του Αυγούστου που διοργανώνει το ΥΠΠΟ. Στις 20 Αυγούστου, προγραμματίζει κι αυτό μουσική εκδήλωση και συγκεκριμένα, στις 20:30, στο αίθριο του Μουσείου. Πρόκειται για ανατολική μουσική των Πάνου Σκουτέρη, (κλαρινέτο, καβάλ, φωνή) και Arash Badie (ιρανικό ταρ), σε μία εκδήλωση που βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό και συμπεριλαμβάνει ρεπερτοριακά λατρευτική αλλά και λαϊκή μουσική από την ελληνική-βυζαντινή, την περσική, οθωμανική και την αραβική παράδοση.
Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα εκδηλώσεων για την πανσέληνο Αυγούστου