Τον δωδέκατο χρόνο της θητείας του ως περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας διανύει ο Απόστολος Τζιτζικώστας. Θητεία η οποία πρόκειται να ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες, προς το τέλος του 2024 καθώς από την περασμένη Πέμπτη ο κ. Τζιτζικώστας είναι και επισήμως η πρόταση της κυβέρνησης για τη θέση του έλληνα Επιτρόπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην επιλογή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για το πρόσωπο του Επιτρόπου στην Κομισιόν μέτρησαν πολλά. Κατ’ αρχάς η πολιτική διαδρομή του κ. Τζιτζικώστα ο οποίος υπήρξε βουλευτής και με μακρά θητεία στην αυτοδιοίκηση ως περιφερειάρχης, έχοντας εκλεγεί πάντα με πολύ υψηλά ποσοστά. Στις τελευταίες ευρωεκλογές ο περιφερειάρχης δραστηριοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό προκειμένου η ΝΔ να επιτύχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην Κεντρική Μακεδονία.
Επίσης, η επιλογή του ικανοποιεί μεγάλη μερίδα του κόμματος καθώς ο κ. Τζιτζικώστας είναι γέννημα θρέμμα της ΝΔ, διεκδικώντας μάλιστα και την αρχηγία του κόμματος στις εσωκομματικές εκλογές του 2016. Παράλληλα, έχει σημαντική επιρροή στην Κεντρική Μακεδονία, περιοχή όπου η ΝΔ καταγράφει χαμηλότερα ποσοστά σε σχέση με το πανελλαδικό.
Ρόλο στην επιλογή του έπαιξε βεβαίως και το γεγονός ότι ο κ. Τζιτζικώστας δεν είναι άγνωστος στις Βρυξέλλες καθώς υπήρξε επί δυόμιση χρόνια πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών (τώρα είναι πρώτος αντιπρόεδρος), με σημαντικό έργο, σε δύσκολες μάλιστα περιόδους, με την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο οδικός χάρτης
Η επιλογή του για το αξίωμα του Επιτρόπου άνοιξε, έστω και ατύπως, τις διαδικασίες για την εκλογή του/της διαδόχου του στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Διαδικασίες οι οποίες αναμένεται να τραβήξουν σε μάκρος καθώς συναρτώνται με την ολοκλήρωση των διαδικασιών έγκρισης της σύνθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, κάτι που αναμένεται να γίνει το Νοέμβριο.
Μιλώντας την Παρασκευή προς τους σαράντα περιφερειακούς συμβούλους της πλειοψηφίας ο κ. Τζιτζικώστας καθόρισε τον οδικό χάρτη έως την εκλογή του/της διαδόχου του στο αξίωμα του περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας. Συγκεκριμένα, τους ζήτησε να συνεχίσουν κανονικά το έργο τους, ο καθένας από τη θέση που κατέχει καθώς, όπως είπε, «η Περιφέρεια έχει συνέχεια και έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε». Τους διαβεβαίωσε ότι και μετά τη μετακίνησή του στις Βρυξέλλες θα συνεχίσει να είναι «παρών», να παρακολουθεί και να ενδιαφέρεται για όσα θα γίνονται στην Περιφέρεια και στη Θεσσαλονίκη. Ξεκαθάρισε ότι θα παραμείνει περιφερειάρχης ως τον Νοέμβριο και ζήτησε να σταματήσει κάθε συζήτηση για το ποιος/α θα τον διαδεχθεί. Τέλος, όσον αφορά το/τη διάδοχό του, είπε προς τα μέλη της ομάδας του ότι «θα σας δω όλους, έναν προς έναν, θα λάβω υπόψη μου τις απόψεις όλων σας ώστε να διαμορφωθεί μία υποψηφιότητα η οποία θα μας ενώσει όλους, θα σας πω την πρότασή μου, η οποία θα σας ζητήσω να γίνει σεβαστή».
Τα κριτήρια
Από τη στιγμή που το όνομα του κ. Τζιτζικώστα πρόβαλε ως πιθανού υποψηφίου για τη θέση του Επιτρόπου της Ε.Ε. ξεκίνησε, έστω ατύπως, η μάχη της διαδοχής του. Κατά ορισμένους, δε, η μάχη αυτή είχε ξεκινήσει πριν από τις περιφερειακές εκλογές του 2023 καθώς στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα υπήρχε η εκτίμηση ότι ο περιφερειάρχης δεν επρόκειτο να ολοκληρώσει τη νέα θητεία του. Αυτό ενέτεινε τη μάχη του σταυρού ώστε οι διάφοροι μνηστήρες να πλασαριστούν στις πρώτες θέσεις της σταυροδοσίας. Πάντως, παράγοντας κοντά στον περιφερειάρχη σημειώνει στην «ΜτΚ» ότι «η σταυροδοσία δεν θα είναι το κύριο κριτήριο για την επιλογή του διαδόχου. Η αξιολόγηση θα γίνει με άλλους όρους, πρωτίστως ποιος ή ποια μπορεί να κρατήσει ενωμένη την παράταξη και να εγγυηθεί την υλοποίηση των στόχων που έχουμε θέσει».
Βεβαίως, ρόλο και ίσως τον τελικό λόγο για τον/την διάδοχό του θα έχει ο ίδιος ο κ. Τζιτζικώστας, όπως το ξεκαθάρισε άλλωστε στην προχθεσινή ομιλία του. Ένα άλλο ζήτημα που συζητείται στα διάφορα πηγαδάκια είναι εάν θα συμφωνηθεί ο/η διάδοχος του κ. Τζιτζικώστα να μην είναι υποψήφιος/-α στις εκλογές του 2028. «Δεν νομίζω ότι μπορεί να τεθεί τέτοιο θέμα καθώς κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει από τώρα, τι θα συμβεί σε τέσσερα χρόνια», εκτιμά έμπειρο στέλεχος της παράταξης.
Οι μνηστήρες
Τα ονόματα τα οποία κυκλοφορούν στους κόλπους της πλειοψηφίας ως ενδιαφερόμενοι/-ες για τη θέση του περιφερειάρχη είναι προς το παρόν πέντε. Η πρώτη είναι η Βούλα Πατουλίδου η οποία είχε έρθει πρώτη σε σταυρούς το 2023 (29.054), ήταν αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης ως λίγο πριν από τις ευρωεκλογές όταν παραιτήθηκε προκειμένου να συμμετάσχει στο ευρωψηφοδέλτιο της ΝΔ.
Σύμφωνα με πληροφορίες οι σχέσεις της κ. Πατουλίδου με την ομάδα της «Αλληλεγγύης» δεν βρίσκονται στο καλύτερο επίπεδο καθώς η Ολυμπιονίκης θεωρεί ότι στη μάχη για την ευρωβουλή δεν υποστηρίχθηκε με θέρμη από την παράταξη.
Έτερος μνηστήρας είναι ο Κώστας Γιουτίκας, δεύτερος σε σταυρούς (23.390), πρώην αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και νυν Θεσσαλονίκης καθώς διαδέχθηκε την κ. Πατουλίδου μετά την παραίτησή της.
Ενδιαφέρον για το αξίωμα φαίνεται να υπάρχει και από τον αντιπεριφερειάρχη Υποδομών και Δικτύων Πάρι Μπίλλια ο οποίος μπορεί να μην τα πήγε πολύ καλά στη σταυροδοσία (16ος με 7.484 σταυρούς), αλλά έχει ένα από τα πιο σημαντικά χαρτοφυλάκια εδώ και αρκετά χρόνια.
Μεταξύ των μνηστήρων περιλαμβάνεται και η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μελίνα Δερμεντζοπούλου η οποία έχει να επιδείξει έργο στον τομέα της και στις εκλογές του 2023 είχε καλή επίδοση στη σταυροδοσία (9η με 9.092 σταυρούς).
Τέλος, τις τελευταίες εβδομάδες ακούγεται και το όνομα της Νανάς Αηδονά, αναπληρώτριας περιφερειάρχη στους τομείς Οικονομικών και Προγραμματισμού. Η κ. Αηδονά έχει ένα μειονέκτημα, το οποίο ταυτόχρονα είναι και το μεγάλο της πλεονέκτημα. Δεν τα πήγε καλά στις περιφερειακές εκλογές, ήταν πρώτη επιλαχούσα και μπήκε στο περιφερειακό συμβούλιο ύστερα από την παραίτηση του Ντίνου Κούη, ο οποίος επιλέχτηκε από τον Περιφερειάρχη για τη θέση του Συνηγόρου του Πολίτη. Το πλεονέκτημα της Νανάς Αηδονά είναι πως η ίδια δεν πρόκειται να διεκδικήσει να εκλεγεί περιφερειάρχης το 2028, άρα δεν θα έχει προσωπική ατζέντα, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στη ΝΔ και το Μαξίμου να ορίσουν το πρόσωπο που επιθυμούν να ηγηθεί στο γαλάζιο ψηφοδέλτιο της Κεντρικής Μακεδονίας.
Η διαδικασία της εκλογής διαδόχου
Αμέσως μετά την υποβολή της παραίτησης του κ. Τζιτζικώστα από το αξίωμα του περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, η πρώτη σε σταυρούς περιφερειακή σύμβουλος στην πολυπληθέστερη περιφερειακή ενότητα (εν προκειμένω η Βούλα Πατουλίδου) θα πρέπει μέσα σε διάστημα δεκαπέντε ημερών να συγκαλέσει σε ειδική συνεδρίαση την περιφερειακή ομάδα του συνδυασμού “Αλληλεγγύη Δυναμώνουμε τη Μακεδονία” καθώς τα μέλη της πλειοψηφίας είναι εκείνα που θα εκλέξουν τον/την επόμενο/-η περιφερειάρχη.
Υπενθυμίζεται ότι η παράταξη του κ. Τζιτζικώστα διαθέτει σαράντα περιφερειακούς συμβούλους. Υποψηφιότητα για το αξίωμα του περιφερειάρχη μπορούν να θέσουν όλα τα μέλη αυτού του ειδικού εκλεκτορικού σώματος. Η εκλογή γίνεται με μυστική ψηφοφορία και περιφερειάρχης εκλέγεται όποιος συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών, δηλαδή απαιτούνται τουλάχιστον 21 ψήφοι.
Εάν δεν επιτευχθεί αυτή η πλειοψηφία τότε η διαδικασία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή με τους ίδιους όρους και εφόσον και πάλι κανείς/-μια από τους υποψηφίους δεν συγκεντρώσει 21 ψήφους, συγκαλείται για τρίτη φορά μία εβδομάδα αργότερα το ειδικό εκλεκτορικό σώμα και αυτή τη φορά εκλέγεται περιφερειάρχης όποιος συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους. Σε περίπτωση, δε, ισοψηφίας, διενεργείται κλήρωση.
Πολιτική διαδρομή 17 ετών, από τη Βουλή ως τις Βρυξέλλες
Πολλοί λένε ότι ο Απόστολος Τζιτζικώστας έχει «άστρο», ότι στάθηκε τυχερός στην έως τώρα πολιτική διαδρομή του. Η αλήθεια είναι ότι κάποιες συγκυρίες ήταν πράγματι ευνοϊκές για εκείνον, όπως για παράδειγμα το ότι ήταν γιος του Γιώργου Τζιτζικώστα, βουλευτή και υπουργού με τη Νέα Δημοκρατία. Όμως, δεν είναι εύκολο να πετύχεις όσα πέτυχε ο Τζιτζικώστας στην πολιτική, όντας μόλις 46 ετών, στηριζόμενος μόνο στην τύχη.
Τα πρώτα μέτρα στον πολιτικό στίβο τα διένυσε σε ηλικία 29 ετών όταν εξελέγη βουλευτής Α' Θεσσαλονίκης με τη Νέα Δημοκρατία στις εκλογές του 2007. Ως βουλευτής, διετέλεσε Γραμματέας της Βουλής, μέλος της Μόνιμης Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων και της Μόνιμης Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων. Επιπλέον, μέλος της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Κοινοτικών Υποθέσεων καθώς και της Ειδικής Επιτροπής για τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Οκτώβριο του 2007 ανέλαβε αναπληρωτής τομεάρχης Εξωτερικών της Νέας Δημοκρατίας και τον Μάρτιο του 2010, αναπληρωτής γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού του κόμματος.
Το 2009, παρότι αύξησε τους σταυρούς του σε σχέση με το 2007, δεν κατάφερε να επανεκλεγεί, καθώς η ΝΔ είχε υποστεί οδυνηρή εκλογική ήττα. Το 2010, κατ’ απαίτηση του τότε αρχηγού του κόμματος Αντώνη Σαμαρά ο οποίος δεν έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια προς τον Παναγιώτη Ψωμιάδη, συμμετείχε ως υποψήφιος αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης στο «γαλάζιο» ψηφοδέλτιο για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τον Γενάρη του 2013, μετά την έκπτωση του Ψωμιάδη από το αξίωμα, εξαιτίας αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης, εξελέγη περιφερειάρχης από την περιφερειακή ομάδα της πλειοψηφίας με ψήφους 33 έναντι 17 του Διονύση Ψωμιάδη.
Στις εκλογές του 2014 ο Σαμαράς, όντας πρωθυπουργός πλέον, αποφάσισε να μην στηρίξει τον Τζιτζικώστα για περιφερειάρχη, δίνοντας το χρίσμα στον Γιάννη Ιωαννίδη. Ωστόσο, ο Τζιτζικώστας κατάφερε, κόντρα στη βούληση του Μεγάρου Μαξίμου να θριαμβεύσει λαμβάνοντας 71,01% στον δεύτερο γύρο. Επανεξελέγη άλλες δύο φορές, από την πρώτη Κυριακή, το 2019 με 62,03% και το 2023 με 60,28%.
Από το 2015 υπήρξε μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Τον Ιούλιο του 2017 εκλέχθηκε επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Τον Φεβρουάριο του 2020 εξελέγη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, θέση την οποία διατήρησε έως τον Ιούνιο του 2022, οπότε και εξελέγη πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής.
Τον Φεβρουάριο του 2024, επανεξελέγη πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας τον Φεβρουάριο του 2024.
Τον Ιανουάριο του 2016 έθεσε υποψηφιότητα για αρχηγός της ΝΔ λαμβάνοντας το 20,30% των ψήφων και κατετάγη τρίτος στον πρώτο γύρο των εσωκομματικών εκλογών.
Ο Απόστολος Τζιτζικώστας γεννήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου του 1978.
Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες, Εξωτερική Πολιτική και Διπλωματία, στο Πανεπιστήμιο Τζώρτζταουν της Ουάσιγκτον. Απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Ευρωπαϊκή Δημόσια Διοίκηση και τα Οικονομικά στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.
Εργάστηκε στο Γραφείο του Προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Το 2002 δημιούργησαν, με την οικογένειά του επιχείρηση στον τομέα της παραγωγής, επεξεργασίας και τυποποίησης γαλακτοκομικών προϊόντων με την επωνυμία ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΒΡΑΧΙΑΣ. Ομιλεί αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά. Το 2014 παντρεύτηκε την επιχειρηματία Ελεάνα Βλάχου με την οποία έχουν αποκτήσει έναν γιο (2017) και μια κόρη (2019).