Υπό κατάληψη επί πέντε ημέρες, μέχρι και το πρωί της Παρασκευής, όπου γράφεται το ρεπορτάζ της «ΜτΚ» παραμένει το κτίριο διοίκησης του ΑΠΘ. Η κατάληψη του κτιρίου από μέλη φοιτητικών συλλόγων στην αρχή της εβδομάδας και η επέμβαση της αστυνομίας, με τα επεισόδια έξω από την Πρυτανεία, δημιούργησαν τεταμένη ατμόσφαιρας στο ΑΠΘ, με τη διαχείριση της κατάστασης να μοιάζει εξαιρετικά εύθραυστη.
Το «δικαίωμα στην ακαδημαϊκή ελευθερία καταπατείται από τις καταλήψεις», λένε ακαδημαϊκοί, τονίζοντας παράλληλα πως είναι «θλιβερή και δυσάρεστη» η εικόνα των επεισοδίων έξω από το ΑΠΘ. Οι αντιδράσεις των φοιτητών που θέλησαν να συμπαρασταθούν τους συλληφθέντες της κατάληψης, φαίνεται πως πήραν μορφή μαζικού κινήματος, εκφράζοντας παράλληλα την αντίθεσή τους στη δημιουργία πανεπιστημιακής αστυνομίας, που θα υπάγεται στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, όπως προβλέπεται στο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή.
Η Σύγκλητος του ΑΠΘ, καταδίκασε την «υπέρμετρη αστυνομική βία στα θλιβερά επεισόδια στον πανεπιστημιακό χώρο», με το ανώτατο διοικητικό όργανο του πανεπιστημίου να καταδικάζει παράλληλα «τη βίαιη κατάληψη κτιρίων του Πανεπιστημίου, την παρεμπόδιση του δικαιώματος της εργασίας και της διοικητικής λειτουργίας, την πρόκληση φθοράς στη δημόσια περιουσία, καθώς και την άσκηση πίεσης και τον εκφοβισμό σε βάρος καθηγητών, υπαλλήλων και φοιτητών, θεωρώντας αυτονόητες τις ενέργειες των Πρυτανικών Αρχών να ενημερώνουν την Εισαγγελία», όπως αναφέρει το ομόφωνο ψήφισμα που εξέδωσε.
Ν. Παπαϊωάννου: «Δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι»
Ο πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου, ρωτήθηκε από τη «ΜτΚ» για τα δύο ζητήματα που τίθενται στην ανακοίνωση της Συγκλήτου, τις καταλήψεις και την παρεμπόδιση του δικαιώματος της εργασίας και της λειτουργίας του πανεπιστημίου, καθώς και τη θλιβερή εικόνα των επεισοδίων έξω από το κτίριο διοίκησης. Όπως είπε «η δημοκρατική έκφραση και η δημοκρατική διαμαρτυρία είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας και είναι αποδεκτή από οποιονδήποτε, ιδιαίτερα δε μέσα στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, όπου η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι η πεμπτουσία της ακαδημαϊκότητας. Από εκεί και πέρα, όμως, ενέργειες οι οποίες δεν σχετίζονται με τη νομιμότητα, συνεδριάσεις οργάνων, ελεύθερη διδασκαλία ή έρευνα δεν με βρίσκουν σύμφωνο».
Ερωτηθείς για τον προβληματισμό που ενδεχομένως δημιουργείται και αφορά στο γιατί καταγράφεται αυτή η ένταση στο ΑΠΘ και κατ’ επέκταση στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ο ίδιος όπως αναφέρει δεν έχει την απάντηση, εκφράζοντας την επιθυμία και την αναγκαιότητα επιστροφής στην ομαλότητα. «Δεν γνωρίζω για ποιο λόγο συμβαίνει στο ΑΠΘ, δεν μπορώ να φανταστώ. Εκείνο που με ενδιαφέρει είναι να επανέλθουν οι φοιτητές, να ξανανοίξει το πανεπιστήμιο, να γίνει ζωντανό κομμάτι της πόλης».
Ο κ. Παπαϊωάννου, όπως φαίνεται έχει μπροστά του μία δύσκολη περίοδο εφαρμογής του νομοσχεδίου Κεραμέως που αφορά τη φύλαξη του πανεπιστημίου και την πανεπιστημιακή αστυνομία. Ο ίδιος μιλώντας στο παρελθόν για την εφαρμογή του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας επεσήμανε πως υπάρχουν πολλά σημεία που πρέπει να συζητηθούν και να βελτιωθούν ως προς το σωστό σχεδιασμό υλοποίησής τους. Η ομόφωνη στήριξη της Συγκλήτου, παρά τις σημαντικές διαφωνίες που αναπτύχθηκαν από ορισμένα μέλη όλες τις προηγούμενες ημέρες, αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα ενότητας στο ΑΠΘ. «Το μήνυμα αυτό, η απόφαση αυτή της Συγκλήτου, δείχνει ότι το πανεπιστήμιο είναι ενωμένο. Πρωταρχικός στόχος όλων μας είναι η επαναλειτουργία του πανεπιστημίου. Δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Οι φοιτητές που διαμαρτύρονται, μπορούν να συνεχίσουν τη διαμαρτυρία τους μέσα στα δημοκρατικά πλαίσια και το πανεπιστήμιο θα βγει ακόμα πιο ενισχυμένο» τονίζει.
Αντ. Μανιτάκης: «Θλιβερές ιστορίες που ταλαιπωρούν το ελληνικό πανεπιστήμιο»
Ο Αντώνης Μανιτάκης, ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ, μιλώντας στη «ΜτΚ» για τα επεισόδια στο ΑΠΘ, αλλά και το ζήτημα των καταλήψεων και της επέμβασης της αστυνομίας, κάνει λόγο για πράξεις αυθαίρετες και έκνομες και επισημαίνει τις ευθύνες της πανεπιστημιακής κοινότητας των τελευταίων δεκαετιών.
«Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η κατάληψη πανεπιστημιακών χώρων, η αυθαίρετη διακοπή, η παρακώληση διενέργειας μαθημάτων, καθώς και η παρεμπόδιση της γενικής συνέλευσης της Συγκλήτου, είναι πράξεις αυθαίρετες, βίαιες, έκνομες, ηθικά και ακαδημαϊκά καταδικαστέες. Μία ομάδα φοιτητών ανώνυμων, αφού δεν επικαλέστηκαν το όνομα κάποιας πολιτικής οργάνωσης ή κόμματος, καταλαμβάνει το κτίριο καταπατώντας έτσι κατάφωρα το πανεπιστημιακό άσυλο. Δηλαδή, την ελεύθερη διδασκαλία, έρευνα, διάδοση και διάλογο ιδεών. Και όλα αυτά τα κάνουν στο όνομα του ασύλου. Τουλάχιστον αυτό είναι τραγελαφικό».
«Δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτό που μπορεί να δικαιολογήσει ή να νομιμοποιήσει τις ενέργειες τους και δεν κατανοώ ποιοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, εγκρίνουν, δέχονται ή παροτρύνουν τέτοιες βίαιες, παράνομες και αυθαίρετες πράξεις. Διερωτώμαι αν υπάρχει χώρα στην Ευρώπη ή στον κόσμο που να ζει τέτοιες τραγελαφικές σκηνές. Πάνω από 20 χρόνια τώρα η πανεπιστημιακή κοινότητα ανέχεται, σιωπά και έμμεσα ενθαρρύνει πράξεις κατάληψης, εκβιασμού, διασυρμού καθηγητών, διακοπή της πανεπιστημιακής διδασκαλίας πάνω από ένα μήνα. Όσο σκέφτομαι δεν μπορώ να φανταστώ τέτοια χώρα».
Όπως τονίζει ο κ. Μανιτάκης, είναι καιρός να σταματήσουν οι «θλιβερές ιστορίες», όπως αναφέρει που ταλαιπωρούν το ελληνικό πανεπιστήμιο. «Δικαίωμα τους να διαφωνούν με το νόμο, να διαμαρτύρονται γι’ αυτό, να διαδηλώνουν εναντίον του, να τον αντιμάχονται με κάθε νόμιμο μέσο. Σε καμία περίπτωση όμως δεν νομιμοποιείται στο όνομα της αντίθεσης σε ένα νόμο να κάνουν πράξεις βίαιες και παράνομες. Είναι καιρός να σταματήσει αυτή η θλιβερή ιστορία που ταλαιπωρεί το ελληνικό πανεπιστήμιο. Και καθηγητές και φοιτητές, να ασχοληθούν απερίσπαστα με την πρόοδο της επιστήμης και της έρευνας, την αναβάθμιση της ποιότητας των σπουδών, τη βελτίωση των μεθόδων διδασκαλίας και κυρίως να εξοπλιστούν οι φοιτητές με όλα τα εφόδια εκείνα που θα τους επιτρέψουν να θεραπεύσουν την επιστήμη με την οποία σπούδασαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο σε μια έντονα ανταγωνιστική κοινωνία και οικονομία, εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια».
Γ. Ζαρωτιάδης: «Καταδικαστέα η πρόσφατη παρέμβαση της αστυνομίας στο ΑΠΘ»
Ο Γρηγόρης Ζαρωτιάδης, κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, αναφέρεται στο ζήτημα των καταλήψεων κάνοντας λόγο για «μορφές πάλης που θα πρέπει να προφυλάσσουν και να υπερασπίζονται τη δημόσια περιουσία», τονίζοντας τη διαφωνία του στη «συνολική και άκριτη καταδίκη τους». Όπως ο ίδιος λέει στη «ΜτΚ», «στην εποχή των τεράτων, είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεικνύουμε συνεχώς ότι δεν είμαστε ελέφαντες. Ξεκαθαρίζω λοιπόν αρχικά ότι η κάθε μορφή κοινωνικής πάλης πρέπει να προφυλάσσει και να υπερασπίζεται τη δημόσια περιουσία και να αποφεύγει τη χρήση βίας σεβόμενη τον άνθρωπο και την κοινωνία του. Επίσης, οι μορφές πάλης, χωρίς να είναι απαραιτήτως νόμιμες, ‘νομιμοποιούνται’ ηθικά, κοινωνικά και ιστορικά αναλόγως του περιεχομένου και της στόχευσής τους και των συλλογικών διεργασιών από τις οποίες προέκυψαν. Το αυτό ισχύει και για τις καταλήψεις. Ως εκ τούτου θεωρώ τη συνολική και άκριτη καταδίκη τους λανθασμένα υπεραπλουστευτική έως και αντιδραστική άποψη».
Ο κ. Ζαρωτιάδης, μιλάει και για την επέμβαση της αστυνομίας και κάνει λόγο για «χρήση υπέρμετρης και ασύμμετρής βίας», αλλά και για «αντιδραστική εμμονή της κυβέρνησης» η οποία αποτυπώνεται στο τελευταίο νομοσχέδιο. «Ως προς το ζήτημα της αστυνομικής καταστολής της κοινωνικής πάλης, γενικά αλλά και ειδικότερα αν αυτή γίνεται στους χώρους της πανεπιστημιακής κοινότητας, είναι καταδικαστέα, παρά μόνο αν πρόκειται για αναπόφευκτη παρέμβαση προφύλαξης της δημόσιας περιουσίας και της ασφάλειας της ανθρώπινης ζωής. Ακόμη όμως και σε αυτήν την περίπτωση καταδικάζουμε τη χρήση υπέρμετρης και ασύμμετρης βίας από τις δυνάμεις καταστολής. Συνεπώς, απολύτως καταδικαστέα είναι η πρόσφατη παρέμβαση της αστυνομίας στο ΑΠΘ. Τέλος για την αντιδραστική εμμονή της Κυβέρνησης όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από το τελευταίο σχετικό νόμο, εκφράζω δύο εκκλήσεις: Πρώτον, στην ίδια, δεδομένων και των πρόσφατων γεγονότων στο ΑΠΘ, να τον ακυρώσει. Δεύτερον, στη μεγάλη πιθανότητα να μην εισακουστεί η πρώτη, η πανεπιστημιακή κοινότητα θα πρέπει να μην επιτρέψει στην πράξη την επιδιωκόμενη μόνιμη τοποθέτηση της αστυνομίας στα πανεπιστήμια».
Ιάκωβος Ποταμιάνος: «Χρειάζεται περισσότερη διαπραγματευτική ικανότητα»
Ο κοσμήτορας της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, Ιάκωβος Ποταμιάνος, που με επιστολή του προς τη Σύγκλητο μία μέρα μετά τα επεισόδια στο πανεπιστήμιο έκανε λόγο για «βίαιη πάταξη τέτοιων φαινομένων», τονίζοντας το ρόλο του πανεπιστημίου που «οφείλει να είναι μια όαση κριτικής σκέψης η οποία να στηρίζεται στον διάλογο», μιλάει στη «ΜτΚ» για την πολυπλοκότητα που εμπεριέχει η γεφύρωση διαφορετικών απόψεων, όπως αυτές διατυπώθηκαν στη Σύγκλητο, που εξέδωσε ομόφωνο ψήφισμα.
«Χρειάζεται να προσπαθούμε ώστε να μην προχωρούμε σε καθαρές λύσεις, όπως κάνουν άλλα καθεστώτα, πιο ολοκληρωτικά, στη μέθοδο που αντιμετωπίζουμε την παρανομία. Η εμπλοκή της αστυνομίας είναι μια καθαρή λύση, αλλά τα πράγματα ποτέ δεν είναι καθαρά, είναι πολύπλοκα. Χρειάζεται περισσότερη διαπραγματευτική ικανότητα. Έπειτα από πολύωρη συνεδρίαση της Συγκλήτου βγάλαμε μια απόφαση που είναι ομόφωνη, γιατί έγινε προσπάθεια να συγκεραστούν διαφορετικές απόψεις, καταδικάζοντας το γεγονός της κατάληψης που δεν είναι σύννομο, αλλά ταυτόχρονα της υπέρμετρης αστυνομικής βίας που οξύνει τα πράγματα».
Ο κ. Ποταμιάνος, αναφέρεται στην αστυνομική βία που αποτελεί «εμπόδιο στην ανάπτυξη της ψυχολογικής ελευθερίας, της ελευθερίας του λόγου και των ιδεών», αλλά και την ανάγκη έκφρασης των φοιτητών απέναντι στο νομοσχέδιο με κινητοποιήσεις που απαγορεύτηκαν λόγω της πανδημίας, ενώ εκτιμά πως ο νέος νόμος στα ΑΕΙ θα δημιουργήσει έντονες καταστάσεις. «Ο κ. Χρυσοχοΐδης και η κυβέρνηση πρέπει να δουν πιο εμπεριστατωμένα το νόμο που πέρασαν γιατί θα δημιουργήσει πολύ έντονες καταστάσεις στα πανεπιστήμια. Αυτό, όπως έχουν πει και πολλοί συνάδελφοι μου, είναι το πρώτο συμβάν που βλέπουμε. Δεν είναι εύκολο να μπει η αστυνομία στα πανεπιστήμια και δημιουργεί εικόνες που προέρχονται από ένα βαθύ παρελθόν το οποίο κανένας μας δεν θέλει να θυμάται. Το μέτρο είναι ο μόνος οδηγός για όλους μας. Χρειάζεται ηρεμία, συζήτηση και προσπάθεια σε μια περίοδο που οι συνθήκες της πανδημίας έχουν κουράσει τους φοιτητές και κυρίως τις τάξεις της κοινωνίας που πλήττονται περισσότερο».
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Φεβρουαρίου 2021