Οι προσπάθειες για τη λήξη της κατάληψης στο κτίριο Διοίκησης του ΑΠΘ και οι ενέργειες για εκτόνωση της κατάστασης δύο εβδομάδες μετά την ημέρα που οι φοιτητές κατέλαβαν την Πρυτανεία, φέρνουν στην επιφάνεια σημαντικά ζητήματα που θέτουν και οι δύο πλευρές και που δημιουργούν σοβαρά ερωτήματα για την επόμενη ημέρα. Τα ζητούμενα των καταλήψεων, της στοχοποίησης θεσμικών προσώπων, της εφαρμογής του νόμου που προβλέπει πανεπιστημιακή αστυνομία, αποτελούν ορισμένα από τα θέματα που τέθηκαν στον ανοικτό διάλογο του ΑΠΘ με τους εκπροσώπους των φοιτητών της κατάληψης, αλλά και τα ζητήματα που τέθηκαν στην ατζέντα της συζήτησης των Πρυτάνεων των ΑΕΙ της χώρας στην έκτακτη συνοδό τους που πραγματοποιήθηκε με αφορμή τα γεγονότα στο ΑΠΘ.
Οι Σύγκλητοι και ο ατελέσφορος διάλογος
Η Σύγκλητος του ΑΠΘ κάλεσε τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που συμμετέχουν στην κατάληψη σε ανοικτό διάλογο, ο οποίος και πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, χωρίς αποτέλεσμα ως προς την λήξη της κατάληψης, αλλά φέρνοντας στην επιφάνεια σημαντικά ζητήματα και από τις δύο πλευρές. Η Σύγκλητος καταδίκασε την αστυνομική βία και ζήτησε να διερευνηθούν «από τις αρμόδιες αρχές οι ευθύνες των αστυνομικών δυνάμεων για την ένταση της βίας που χρησιμοποιήθηκε στο ΑΠΘ κατά τα επεισόδια», όπως αναφέρει και η ανακοίνωση που εξέδωσε μετά τη διαδικτυακή συνάντηση. Το ΑΠΘ φαίνεται να παίρνει ακόμα μία φορά αποστάσεις από τα θλιβερά επεισόδια, τα οποία από την πρώτη στιγμή η Σύγκλητος έχει καταδικάσει, προχωρώντας αυτή τη φορά ένα ακόμα βήμα και ζητώντας να διερευνηθούν οι ευθύνες των αστυνομικών δυνάμεων. Παράλληλα, για πρώτη φορά η Σύγκλητος του πανεπιστημίου θέτει το θέμα της στοχοποίησης θεσμικών οργάνων του ΑΠΘ, που όπως τόνισε «δυσκολεύει εξαιρετικά την επίλυση του προβλήματος», κάνοντας λόγο για πιθανές αποφάσεις που θα παρθούν πάνω στο ζήτημα αυτό.
Από την άλλη πλευρά, οι φοιτητές που συμμετείχαν στον ανοικτό διάλογο με τα μέλη της Συγκλήτου έθεσαν στη συζήτηση ζητήματα επίκαιρα, αλλά και διεκδικήσεις για την επαναλειτουργία των ΑΕΙ. Ένα χρόνο μακριά από τα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια, οι φοιτητές ζήτησαν την επαναλειτουργία των πανεπιστημίων, με μέτρα ασφαλείας, με rapid tests και με χρηματοδότηση ως προς αυτή την κατεύθυνση. Μίλησαν για χαμένες ώρες εργαστηρίων και κλινικών ασκήσεων, αλλά και για το ζήτημα της πρακτικής άσκησης που παραμένει άλυτο, παρά τη σημαντικότητα του θέματος. Εξέφρασαν την αντίθεσή τους στα «κορονο-πτυχία» που όπως λένε φοβούνται ότι θα πάρουν χωρίς να έχουν διδαχθεί σημαντικά εργαστηριακά μαθήματα, ενώ αναφέρθηκαν και στην υποχρηματοδότηση των ΑΕΙ.
Στην πραγματικότητα που ζουν από την δική τους πλευρά οι φοιτητές όλους αυτούς τους μήνες, αλλά και τις απαντήσεις που αναζητούν σε ζητήματα των σπουδών τους, αναφέρθηκε ο πρόεδρος του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, Κώστας Παπαζάχος, που συμμετείχε στο διάλογο της Συγκλήτου του ΑΠΘ με τους φοιτητές. Με ανάρτησή του στην προσωπική του σελίδα του στο Facebook, σκιαγραφεί το κλίμα της συνάντησης, κάνοντας λόγο για μία «συγκλονιστική Σύγκλητο», μιλάει για τις διεκδικήσεις των φοιτητών, ενώ με διάθεση αυτοκριτικής καταλήγει στο κείμενό του λέγοντας πως «ένιωσα σχεδόν γελοίος, όταν οι φοιτητές μου κούνησαν το δάχτυλο για την υποβάθμιση των σπουδών τους, την έλλειψη γνώσης, την αδιαφορία του εκπαιδευτικού συστήματος, την ανάγκη τους να μην πάρουν ‘κορονο-πτυχία’, την επιθυμία τους να ξαναγίνουν φοιτητές».
Στοχοποίηση θεσμικών οργάνων
Η στοχοποίηση θεσμικών οργάνων και κυρίως του πρύτανη του ΑΠΘ αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα από την πλευρά του πανεπιστημίου. Η Σύγκλητος του ΑΠΘ με ανακοίνωσή της αναφέρθηκε στο ζήτημα, επισημαίνοντας τους κινδύνους που γεννά αυτή η τακτική στην επίλυση του προβλήματος, ενώ τόνισε πως «επιφυλάσσεται για τη λήψη αποφάσεων και ταυτόχρονα καταδικάζει την απαράδεκτη στοχοποίηση θεσμικών οργάνων του ΑΠΘ».
Οι αντιδράσεις και οι συκοφαντικές εκφράσεις προς τα θεσμικά πρόσωπα και συγκεκριμένα στον πρύτανη, στην περίπτωση του ΑΠΘ, αποτέλεσαν θέμα συζήτησης όχι μόνο στη Σύγκλητο, αλλά και στη Σύνοδο των Πρυτάνεων. «Τους τελευταίους μήνες, γίναμε μάρτυρες γενικευμένων επιθέσεων κατά των εκλεγμένων Πρυτανικών Αρχών και των Συγκλήτων των ΑΕΙ που αγγίζουν τα όρια της εξύβρισης και της συκοφαντικής δυσφήμισης, δημιουργούν μία τεχνητή πόλωση και τελικά αποβαίνουν εις βάρος κάθε προσπάθειας διασφάλισης της εκπαιδευτικής και ερευνητικής δραστηριότητας» αναφέρει στην ανακοίνωσή της η Σύνοδος των Πρυτάνεων.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα που υφίσταται και στην περίπτωση του ΑΠΘ, με τον πρύτανη του πανεπιστημίου, Νίκο Παπαϊωάννου να κάνει λόγο για «βαθιά αντιδημοκρατικές εκφράσεις» και πανεπιστημιακούς καθηγητές να υπογράφουν κείμενο υποστήριξής τους απέναντι στην «απόπειρα στοχοποίησής του». «Είμαστε δίπλα στον πρύτανη του ΑΠΘ και στεκόμαστε απέναντι στην απόπειρα στοχοποίησής του. Όσοι και όσες υπογράφουμε, πιστεύουμε ότι ο νόμος για την προάσπιση της δημοκρατικής λειτουργίας του Πανεπιστημίου πρέπει να εφαρμόζεται» αναφέρουν στο κείμενο που υπογράφουν οι 224 πανεπιστημιακοί. Ο πρύτανης του ΑΠΘ που έχει την ομόφωνη στήριξη της Συγκλήτου στο ζήτημα της κατάληψης η οποία και «καταδικάζει τη βίαιη κατάληψη κτιρίων του Πανεπιστημίου», λαμβάνει την υποστήριξη και του Συλλόγου των Αποφοίτων του ΑΠΘ, με ανακοίνωση συμπαράστασης που εξέδωσαν.
Διαφωνίες στη Σύνοδο των Πρυτάνεων
Μετά το ΑΠΘ, σε κατάληψη της Πρυτανείας προχώρησαν μέσα στην εβδομάδα που μας πέρασε και οι φοιτητές στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης και στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, που με ανακοίνωση της Συγκλήτου ξεκαθάρισε πως «η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι σε θέση να επιλύσει, και θα επιλύσει, τα προβλήματά της με τους δικούς της τρόπους. Κάθε άλλη ενέργεια θα δημιουργήσει επικίνδυνες εντάσεις και περαιτέρω προβλήματα».
Η Σύνοδος των Πρυτάνεων συζήτησε και το θέμα των καταλήψεων των πανεπιστημιακών χώρων. Το κλίμα της συζήτησης μεταξύ των Πρυτάνεων πάνω στα ζητήματα που τέθηκαν έφερε στην επιφάνεια τις διαφορετικές προσεγγίσεις σε σημαντικά ζητήματα και τελικά τη διαφοροποίηση των Πρυτάνεων του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, από το κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου των Πρυτάνεων. Στην ανακοίνωση της Συνόδου αναφέρεται μεταξύ άλλων πως «η κατάληψη πανεπιστημιακών χώρων δυσχεραίνει τη λειτουργία των ΑΕΙ σε μία περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη για την επόμενη μέρα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και είναι μια μη-αποδεκτή μορφή διαμαρτυρίας, αφού εντέλει συρρικνώνει το δημόσιο πανεπιστήμιο», ενώ αναφέρεται στα ζητήματα της επαναλειτουργίας των ΑΕΙ αλλά και της στοχοποίησης θεσμικών προσώπων.
Αρχικά, η Σύγκλητος του πανεπιστημίου των Ιωαννίνων αρνήθηκε να συναινέσει στη σύνταξη του τελικού κειμένου του ψηφίσματος της Συνόδου Πρυτάνεων επισημαίνοντας όπως αναφέρει στις «προηγούμενες αποφάσεις της Συγκλήτου όπου ευθυγραμμίζονται με τα συγκεκριμένα αιτήματα των φοιτητών που αναφέρονται α) στις αντιρρήσεις για την παρουσία ειδικού σώματος αστυνομίας στα πανεπιστήμια και την αλλαγή του τρόπου εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, β) την υποχρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης και την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα του πανεπιστημίου και γ) την άρτια ολοκλήρωση του εργαστηριακού και κλινικού εκπαιδευτικού έργου με τη λήψη των απαραίτητων υγειονομικών μέτρων».
Στη συνέχεια οι τρεις πρυτάνεις που διαφοροποίησαν τη θέση τους διατύπωσαν κοινή δήλωση, καλώντας «όσους ενδιαφέρονται πραγματικά για το παρόν και το μέλλον του δημόσιου πανεπιστημίου να αποφύγουν τις υπερβολές και την όξυνση της κατάστασης με λέξεις, ερμηνείες ή πράξεις που αντικειμενικά μεγεθύνουν τα προβλήματα». Οι τρεις πρυτάνεις αναφέρθηκαν και στην επίλυση των προβλημάτων από τα ίδια τα ιδρύματα, επισημαίνοντας πως «διαθέτουν θεσμικά και συλλογικά όργανα μέσα στα οποία μπορεί να γίνει συντεταγμένα ο διάλογος για όλα τα θέματα που μας απασχολούν».
Η διαφοροποίηση της θέσης τους έγινε ένα 24ώρο από τη Σύνοδο των Πρυτάνεων στην οποία συζητήθηκαν τα ζητήματα της επαναφοράς των πανεπιστημίων στην κανονικότητα. Οι πρυτάνεις στη Σύνοδο εξέφρασαν την «αγωνία τους για το γεγονός ότι η συνέχιση της διαδικτυακής διδασκαλίας υποβαθμίζει τις πανεπιστημιακές σπουδές και την αξία των πτυχίων των φοιτητών μας. Ζητώντας από την κυβέρνηση να ορίσει με προσοχή και σεβόμενη τις προτάσεις των επιμέρους Τμημάτων, τους όρους επαναφοράς των πανεπιστημίων στην κανονικότητα, διασφαλίζοντας όλες τις σχετικές υγειονομικές προϋποθέσεις και εξετάζοντας μεταξύ άλλων τον, κατά προτεραιότητα, εμβολιασμό των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας».
Η διαφωνία των Πρυτάνεων και η αδυναμία διατύπωσης μιας κοινής ανακοίνωσης γύρω από τα θέματα που συζητήθηκαν φέρνει στην επιφάνεια τις λεπτές ισορροπίες και τα δύσκολα σημεία που έχει να αντιμετωπίσει η τριτοβάθμια εκπαίδευση, ανταποκρινόμενη στο στοίχημα της επόμενης ημέρας και της ομαλοποίησης της κατάστασης. Τα ζητήματα που έχει μπροστά της η ακαδημαϊκή κοινότητα να επιλύσει είναι πολλά. Η εκτόνωση της κατάστασης στο ζήτημα των καταλήψεων, η εφαρμογή των θεσμικών ρυθμίσεων που επιφέρει ο νέος νόμος, αλλά και το στοίχημα της επιστροφής των φοιτητών στα πανεπιστήμια για την πραγματοποίηση των εργαστηριακών και κλινικών τους μαθημάτων αρχικά, με την διασφάλιση των όρων που απαιτεί μία τέτοια κατάσταση, αποτελούν τα πιο σημαντικά θέματα που καλείται να επιλύσει άμεσα.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 7 Μαρτίου 2021