Ο Δήμος Παύλου Μελά προκηρύσσει Ανοικτό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Προσχεδίων για τη Διαμόρφωση διακριτών ελεύθερων χώρων στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά. Συνολικά η περιοχή παρέμβασης, αφορά έκταση του πάρκου επιφάνειας 62.061 τ.μ. και εντοπίζονται γεωγραφικά ως ακολούθως:
Περιοχή 1 «Η Μνήμη», επισημαίνεται από την εμφατική παρουσία των δύο ιστορικών κτιρίων στρατωνισμού Α1 και Α2 του πρώην στρατοπέδου, η οποία πλαισιώνεται από αυτά, 43.061 τ.μ.
Περιοχή 2 «Τo Θέαμα», βόρειο τμήμα του πάρκου δίπλα στο αλσύλλιο, 7.500 τ.μ.
Περιοχή 3 «Η Περιπέτεια», νοτιοανατολικό άκρο του πάρκου κοντά στην οδό Δαβάκη, 11.500 τ.μ.
Ο Δήμαρχος Παύλου Μελά Δημήτρης Δεμουρτζίδης δηλώνει χαρακτηριστικά: «Το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά μετατρέπεται σε χώρο πρασίνου μητροπολιτικής εμβέλειας. Επιδιώκουμε να αναδείξουμε το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά, σε ένα απτό παράδειγμα αξιοποίησης εγκαταλελειμμένου στρατοπέδου και ανάπτυξής του μέσα στο αστικό περιβάλλον. Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για τη διαμόρφωση των διακριτών ελεύθερων περιοχών, είναι σε εναρμόνιση με όλους τους στόχους που έχουν τεθεί στο παρελθόν, καθώς και με τις ενέργειες που έχουν στηρίξει το μακρόπνοο σχέδιο υλοποίησης του ΜΠΠΜ. Ένα σχέδιο το οποίο αναμένεται να βελτιώσει τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δημόσια αγαθά που παρέχονται στους κατοίκους και τους επισκέπτες της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης. Με σεβασμό στο θεσμό των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, η αρμόδια υπηρεσία του Δήμου Παύλου Μελά δημοσιοποιεί την αναλυτική προκήρυξη, τα τεχνικά δεδομένα και όλα τα απαραίτητα στοιχεία και τις μελέτες, για να ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία. Καλή επιτυχία στο επιστημονικό προσωπικό που θα οραματιστεί και θα δημιουργήσει για μια μεγάλη αναπτυξιακή παρέμβαση στη σύγχρονη αστική ζωή της ευρύτερης Θεσσαλονίκης».
Διοργανώτρια Αρχή
Αγωνοθέτης και Αναθέτουσα Αρχή είναι ο δήμος Παύλου Μελά και αρμόδια υπηρεσία η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών – Τμήμα Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Μελετών Έργων.
Ως ημερομηνία λήξης της προθεσμίας υποβολής των προτάσεων ορίζεται η Πέμπτη 12 Αυγούστου 2021.
Στόχος του διαγωνισμού
Με τον παρόντα αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ο δήμος αποσκοπεί στην επιλογή των καλύτερων και πληρέστερων σχεδιαστικών προτάσεων από λειτουργικής, αισθητικής, τεχνικής, οικονομικής και κοινωνικής άποψης, για τη διαμόρφωση των συγκεκριμένων χώρων εντός του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά προκειμένου να προκύψει ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα υψηλής ποιοτικής στάθμης για τη βέλτιστη υλοποίηση των έργων ανάπλασης του μητροπολιτικού πάρκου.
Οι στόχοι που προβάλλονται στα τεύχη του εν λόγω διαγωνισμού αποτελούν μέρος της γενικότερης στρατηγικής που έχει χαράξει και υιοθετήσει ο Δήμος Παύλου Μελά προς την επίτευξη της αναπτυξιακής παρέμβασης για τη δημιουργία του έργου «Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά». Στο πλαίσιο αυτό ο δήμος έχει προβεί σε μια σειρά ενεργειών για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων σχεδιασμού όπως το στρατηγικό σχέδιο, οι ρυθμιστικές προβλέψεις (Ειδικό Χωρικό Σχέδιο ΜΠΠΜ), το επικοινωνιακό πλάνο και η μελέτη οικονομικής βιωσιμότητας του ΜΠΠΜ, η προώθηση των έργων υλοποίησης Α’ φάσης αξιοποίησης του χώρου κλπ, ενέργειες οι οποίες στο σύνολό τους συγκροτούν το πλαίσιο των δεσμευτικών δεδομένων του παρόντος διαγωνισμού. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα ο δήμος απευθύνεται στον κλάδο των επαγγελματιών του σχεδιασμού της χώρας προκειμένου ο πλούτος των ιδεών, η εμπειρία και οι γνώσεις τους να αποτελέσουν ένα πεδίο γόνιμου διαλόγου για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων, να εμπλουτίσουν, να ενδυναμώσουν τον χαρακτήρα των προγραμματιζόμενων παρεμβάσεων, καθώς και τις προσπάθειες συγκρότησης της ιδιαίτερης ταυτότητας του τόπου.
Ο εν λόγω αρχιτεκτονικός διαγωνισμός επιδιώκει να εστιάσει την αρχιτεκτονική σκέψη στη διασφάλιση της προστασίας και ανάδειξης της ιστορικής φυσιογνωμίας του πρώην στρατοπέδου καθώς και στην ενίσχυση της κοινωνικής μνήμης, τρόπους ανάδειξης της πολιτισμικής ταυτότητάς του, οργανικής ενσωμάτωσης και κοινωνικής ένταξης του νέου διαμορφωμένου τόπου στη γειτονιά και στην ευρύτερη σύγχρονη αστική ζωή της πόλης. Στο πλαίσιο των παραπάνω στόχων, βασική μέριμνα των συμμετεχόντων στο διαγωνισμό είναι οι προτεινόμενες χρήσεις να είναι προσβάσιμες και προσπελάσιμες από το σύνολο των κοινωνικών ομάδων, και να καλύπτουν τόσο την οικολογική, όσο και την προγραμματική, βιωματική και κοινωνική πολυμορφία που απαιτεί ένας ελκυστικός χώρος ενδιαφέροντος.
Λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω στόχους εξυγίανσης, προστασίας, ενίσχυσης, ανάδειξης, αξιοποίησης και ένταξης, προκύπτει ότι το αντικείμενο του διαγωνισμού για τη διαμόρφωση διακριτών ελεύθερων χώρων στο ΜΠΠΜ αποτελεί αναμφίβολα αξιόλογο τεχνικό έργο διαμόρφωσης ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, υπερτοπικού και ιστορικού χαρακτήρα, σημαντικής δημόσιας ωφέλειας, με ευρύτερη κοινωνική, αρχιτεκτονική, πολεοδομική, συμβολική και περιβαλλοντική σημασία, καθώς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έχουν επίδραση στο ευρύτερο δομημένο και φυσικό περιβάλλον.
ΠΕΡΙΟΧΗ 1 – Η Μνήμη
Ο συγκεκριμένος τόπος αποτελεί σήμερα ένα ζωντανό κομμάτι μίας ιστορίας γεμάτη πολέμους, συγκρούσεις, προσφυγιά, διωγμούς και εκτελέσεις, και η ανάδειξη και ερμηνεία αυτής της πλούσιας ιστορίας στη σχεδιαστική προσέγγιση των συμμετεχόντων είναι το βασικό ζητούμενο του διαγωνισμού. Η διακριτή περιοχή 1 επισημαίνεται από την εμφατική παρουσία των δύο ιστορικών κτιρίων στρατωνισμού Α2 και Α3 του πρώην στρατοπέδου. Σε αυτήν την περιοχή οι διαγωνιζόμενοι καλούνται να οραματιστούν μία πλατεία η οποία επιδιώκει να συγκεράσει τον σύγχρονο αστικό χαρακτήρα με την ισχυρή συμβολικότητα ενός ιδιαίτερου τόπου μνήμης, παραπέμποντας τους επισκέπτες της σε μια ιστορία 110 χρόνων ζωής του πρώην στρατοπέδου, από τις παλαιότερες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, την ιστορία του Γ’ Σώματος Στρατού, την Οθωμανική περίοδο, την περίοδο της Στρατιάς της Ανατολής, τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη ναζιστική κατοχή, την περίοδο του εμφυλίου και της δικτατορίας, έως και τις λιγότερο ταραγμένες περιόδους του.
Η αστική πλατεία της μνήμης αναμένεται να αποτελέσει έναν ζωντανό τόπο συνεύρεσης και κοινωνικής δραστηριότητας, με παρελθόν που δε βαρυπενθεί αλλά διδάσκει και οδηγεί με προοπτική στο μέλλον, εκκινώντας από τη συλλογική μνήμη και ενθαρρύνοντας τη σύγχρονη συλλογική φαντασία και δημιουργικότητα.
ΠΕΡΙΟΧΗ 2 – Το Θέαμα
Πρόκειται για ένα ξέφωτο στο βόρειο τμήμα του Πάρκου και τοποθετείται στο εσωτερικό του πλέον πυκνοφυτεμένου τμήματός του, μακριά από τις μεγάλες οδικές αρτηρίες. Στην παρούσα φάση είναι ένας μεγάλος αδιαμόρφωτος χώρος ο οποίος θα φυτευτεί με πυκνή δενδροφύτευση στο πλαίσιο της Α’ φάσης αξιοποίησης προκειμένου να αποτελέσει συνέχεια του υφιστάμενου αλσυλλίου.
Στο ιδιαίτερο ξέφωτο του αλσυλλίου ζητείται να σχεδιαστεί ένας διαφορετικός χώρος υπαίθριου κινηματογράφου και ζωντανών εκδηλώσεων μικρής κλίμακας. Οι διαγωνιζόμενοι θα πρέπει να επιδιώξουν εναλλακτικούς τρόπους καθισμάτων θέασης, στάσης, ανάπαυσης και συμμετοχής, προς τη σύνθεση μιας απελευθερωμένης υπαίθριας εμπειρίας θέασης. Στο σχεδιασμό του εν λόγω χώρου δύναται να συμπεριληφθούν διαμορφωμένοι σχηματισμοί του φυσικού εδάφους, αναστρέψιμες κατασκευές, και εφήμερες εγκαταστάσεις τεχνολογικής υποστήριξης. Για τις φυσικές διαμορφώσεις συνίσταται η χρήση αποκλειστικά υδατοπερατών υλικών ενώ για τις κατασκευές και οριοθετήσεις ζητείται η χρήση φυσικών υλικών καθώς και θα εκτιμηθεί η κατά το δυνατόν αποφυγή τοιχίων από οπλισμένο σκυρόδεμα και σχετικών σκληρών επιφανειών. Αναμένεται οι προτεινόμενες λύσεις να έχουν ως βασικό μέλημα να διαφυλάξουν και να ενισχύσουν το ιδιαίτερο ύφος και ακεραιότητα της υπάρχουσας φύτευσης καθώς και να λάβουν υπόψη τους την προτεινόμενη φύτευση της Α’ φάσης αξιοποίησης.
ΠΕΡΙΟΧΗ 3 – Η Περιπέτεια
Πρόκειται για μία περιοχή, η οποία βρίσκεται σε κομβικό σημείο, αναπτύσσεται στη νοτιοανατολική πλευρά του πρώην στρατοπέδου, με σχετικά έντονες υψομετρικές διαφορές και σε εγγύτητα με τρία κτίρια τα οποία πρόκειται να φιλοξενήσουν χρήσεις αναψυχής και δημιουργικής απασχόλησης καθώς και βοηθητικές χρήσεις εξυπηρέτησης κοινού. Από τους διαγωνιζόμενους ζητείται να οραματιστούν έναν τόπο δραστηριότητας που θα προκαλεί για συμμετοχή σε γεγονότα που ενεργοποιούν τη φαντασία, την εξερεύνηση και την ανακάλυψη, τόσο σε ατομικές όσο και σε ομαδικές δραστηριότητες επαφής με τη Φύση.
Τα θέματα της εκπαιδευτικής, οπτικής και ακουστικής εξερεύνησης, του εναλλακτικού παιχνιδιού της αναρρίχησης, του λαβύρινθου, των φυσικών σχηματισμών/κατασκευών με διακριτική και ορθολογική χρήση του υδάτινου στοιχείου, είναι ορισμένα από τα πολλά θέματα που άπτονται της έννοιας της περιπέτειας και καλούνται οι διαγωνιζόμενοι να διερευνήσουν. Σημειώνεται ότι για τον τόπο περιπέτειας δεν προτείνεται κάποιο συγκεκριμένο κτιριολογικό πρόγραμμα αλλά δίνεται η δυνατότητα σχεδιασμού υπαίθριων κατασκευών οι οποίες υλοποιούνται σε κοινόχρηστο χώρο πρασίνου, όπως είναι τα δενδρόσπιτα και κιόσκια, ελαφριές κατασκευές ‘εναέριων’ διαδρομών, εφελκυόμενες κατασκευές στέγασης, και ότι άλλο θεωρηθεί ότι αντικατοπτρίζει τον προτεινόμενο χαρακτήρα της περιοχής. Ο τόπος περιπέτειας απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους, με την επιδίωξη να αποτελέσει προορισμό για όλες τις οικογένειες και τις δραστήριες παρέες όλων των κοινωνικών ομάδων.
Χρηματικά βραβεία και έπαινοι
Στο Διαγωνισμό θα απονεμηθούν συνολικά 9 βραβεία και 3 ισότιμοι έπαινοι, με συνολικό χρηματικό ποσό βραβείων ίσο με 120.328,20 ευρώ και επαίνων ίσο με 11.160 ευρώ.
Η κατανομή υπολογίζεται ως εξής:
Περιοχή 1
Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π1: 28.118,95€ (45%)
Β’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π1: 20.620,57€ (33%)
Γ’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π1: 13.747,04€ (22%)
Περιοχή 2
Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π2: 6.413,61€ (45%)
Β’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π2: 4.703,32€ (33%)
Γ’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π2: 3.135,55€ (22%)
Περιοχή 3
Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π3: 9.134,92€ (45%)
Β’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π3: 6.698,94€ (33%)
Γ’ ΒΡΑΒΕΙΟ Π3: 4.465,96€ (22%)
Επιπλέον θα απονεμηθούν τρεις (3) ισότιμοι έπαινοι συνολικού χρηματικού ποσού: 3.000,00 x 3 = 9.000,00€ και ανέρχεται στο ποσό των 11.160,00€ με ΦΠΑ.
Το συνολικό χρηματικό ποσό βραβείων και επαίνων ανέρχεται στο ποσό των 131.488,20€ με ΦΠΑ.
Η Α’ Φάσης αξιοποίησης με τίτλο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και απόδοση σε κοινή χρήση του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά»
Η μελέτη Α’ Φάσης αξιοποίησης με τίτλο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και απόδοση σε κοινή χρήση του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά» υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 και περιλαμβάνει σε επίπεδο εφαρμογής τις μελέτες τοπογραφική, αρχιτεκτονική, στατική, Η/Μ, πρασίνου, γεωτρήσεων, καθώς και τεύχη δημοπράτησης.
Αποτελεί την πρώτη μεγάλη σχεδιαστική παρέμβαση στον ελεύθερο αδόμητο χώρο του πρώην στρατοπέδου με βάση την εκτός σχεδίου και εν ισχύ χρήση του ως “πράσινο”. Πρόκειται για πρόταση ήπιας παρέμβασης που διατηρεί τη φυσική τοπογραφία και αξιοποιεί την ήδη έντονη και με ιδιαίτερο χαρακτήρα βλάστηση.
Στην εν λόγω μελέτη και επακόλουθο έργο περιλαμβάνονται όλες οι βασικές εργασίες μετατροπής του περιβάλλοντος του πρώην στρατοπέδου σε μητροπολιτικό πάρκο και αφορούν:
α) βασικές υποδομές άρδευσης, ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτροφωτισμού,
β) εργασίες περιβαλλοντικής αναβάθμισης δηλαδή βελτίωση εδάφους, κοπή ξερών επικίνδυνων δέντρων, συντήρηση-καθαρισμός υφιστάμενου πρασίνου και νέες φυτεύσεις,
γ) κατεδαφίσεις κτισμάτων,
δ) οριοθέτηση του χώρου, προσβάσεις, είσοδοι – έξοδοι πεζών και χώρων στάθμευσης,
ε) προσωρινά μέτρα ασφαλείας διατηρητέων κτηρίων,
στ) χάραξη – προσδιορισμός βασικών διαδρομών
ζ) κατασκευή τριών αναψυκτηρίων παρασκευαστηρίων
η) εξοπλισμός πάρκου με καθιστικά, στέγαστρα, εξέδρες παιχνιδιού κ.α. και
διαμόρφωση χώρων αθλητικών δραστηριοτήτων, προς την απόδοση του υπαίθριου χώρου σε κοινή χρήση και την ενσωμάτωση του πάρκου στον αστικό ιστό και τη ζωή της πόλης.
Η περιοχή μελέτης της αρχιτεκτονικής πρότασης παρεμβάσεων Α’ Φάσης αξιοποίησης έχει έκταση 332 στρ., τα όρια της οποίας ταυτίζονται με το παραχωρημένο στο Δήμο Παύλου Μελά πρώην στρατόπεδο.