Φωτογραφίες: Λευκή Πανούσου
Τόνωση στο ηθικό και τα αισθήματα ικανοποίησης για τους αγώνες τους αποτέλεσε για τα μέλη της αρμενικής κοινότητας Θεσσαλονίκης η συντριπτική πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ, που ενέκρινε ψήφισμα υπέρ της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων του 1915 από τους Οθωμανούς. Ωστόσο, μία εβδομάδα αργότερα και λίγες ώρες μετά την επίσκεψη του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αμερική και τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ, ήρθε το πρώτο «μπλόκο» από τον Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκρέιαμ. Ο γερουσιαστής, που φημολογείται ότι ήταν παρών στη συνάντηση των δυο προέδρων, ισχυρίστηκε πως «οι γερουσιαστές δεν πρέπει να προσπαθούν να ξαναγράψουν την ιστορία». Στο ίδιο μήκος ήταν και οι δηλώσεις του τούρκου προέδρου, που δεν έκρυψε την ενόχλησή του για το ψήφισμα.
«Παίζονται πολλά πολιτικά παιχνίδια. Παρακολουθούμε με ψυχραιμία τις εξελίξεις και αναμένουμε τις σωστές πληροφορίες, για να τις αξιολογήσουμε, διότι οι διαδικασίες στη Γερουσία είναι περίεργες» δηλώνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της αρμενικής κοινότητας Θεσσαλονίκης Αρθούρος Αμπραχαμιάν, αναφερόμενος στους κανόνες της Γερουσίας, που επιτρέπει σε οποιονδήποτε γερουσιαστή να ζητήσει συγκατάθεση, για να περάσει ένα νομοσχέδιο ή ψήφισμα, αλλά και να το μπλοκάρει επίσης. «Όπως αποδεικνύεται, οι ισορροπίες είναι εύθραυστες και το τουρκικό λόμπι στην Αμερική ασκεί πιέσεις. Η αρμενική εθνική επιτροπή της Αμερικής προωθεί 30 χρόνια το θέμα και στο παρελθόν είχε φτάσει κοντά στην ψήφιση από τη Βουλή τους, όμως «κόπηκε» από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Τώρα, αν μια συντριπτική πλειοψηφία θα καμφθεί από τη φωνή ενός γερουσιαστή, θα περιμένουμε να το δούμε…» σημειώνει ο Ντικράν Μπλετζιάν, μέλος της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Ελλάδος.
O πρόεδρος της αρμενικής κοινότητας, Αρθούρος Αμπραχαμιάν
Ωστόσο, η απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων για τους Αρμένιους αποτελεί το πρώτο και σημαντικό βήμα για την αναγνώριση της γενοκτονίας και δικαιώνει τους κόπους της αρμενικής διασποράς. «Έγινε χαμός στα social media με δημοσιεύσεις και μηνύματα χαράς. Ήταν μεγάλο γεγονός για εμάς και είχαμε την αγωνία μέχρι την τελευταία στιγμή. Περιμέναμε ότι θα σταματήσει και αυτή η διαδικασία» λέει ο κ. Μπλετζιάν. Στην αρμενική κοινότητα Θεσσαλονίκης την είδηση της 29ης Οκτωβρίου την περίμεναν καιρό και το ευχαριστήθηκαν όταν ανακοινώθηκε. «Αυτές οι αναγνωρίσεις δίνουν νέα πνοή και τόνωση στο ηθικό μας, ιδιαίτερα στη νεολαία μας» αναφέρει ο πρόεδρος της κοινότητας. Υπάρχουν φωνές μέσα στις αρμενικές κοινότητες σε όλο τον κόσμο που υποστηρίζουν ότι η αναγνώριση της γενοκτονίας από τις ΗΠΑ αποτελεί ένα «διπλωματικό παιχνίδι» για τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας - Αμερικής. «Φυσικά βοήθησαν στην εξέλιξη τα τεκταινόμενα μεταξύ των δύο χωρών, αλλά εμείς κρατάμε το αποτέλεσμα, καθώς έτσι ο αγώνας πηγαίνει μπροστά» σημειώνει ο κ. Αμπραχαμιάν.
Ο αγώνας για διεθνή αναγνώριση ξεκίνησε το 1965, με την Ουρουγουάη να είναι η πρώτη χώρα που πέρασε σχετικό ψήφισμα. Μέσα σε αυτά τα χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση και 32 χώρες αναγνώρισαν τη γενοκτονία των Αρμενίων. «Ζητούμε αναγνώριση από την Τουρκία, διεκδικούμε περιουσίες που καταστραφήκαν και προσαρτήσεις εδαφών» τονίζει το μέλος της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Ελλάδος.
Στη Θεσσαλονίκη κάθε χρόνο στις 24 Απριλίου πραγματοποιείται επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των θυμάτων της γενοκτονίας των Αρμενίων στον ορθόδοξο ιερό αρμενικό ναό της Παναγίας και από το 1974 πραγματοποιούν πορεία μνήμης με κατάληξη στο τουρκικό προξενείο.
Χιλιάδες Αρμένιοι «κρύβονται» στην πόλη
Οι πρώτες οικογένειες Αρμενίων, σύμφωνα με τον πρόεδρο της κοινότητας, έφτασαν στη Θεσσαλονίκη από το 1770. Το 1923 η πόλη υποδέχθηκε το μεγάλος πλήθος προσφύγων, που μέρος αυτών έφυγε ξανά το 1947. «Για μεγάλο διάστημα είχαν μείνει μόνο 300 οικογένειες στην πόλη, αλλά η μεγάλη αύξηση Αρμενίων έγινε το 1991, με πολλούς να έρχονται ως οικονομικοί μετανάστες μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης» αναφέρει ο κ. Αμπραχαμιάν.
Σήμερα υπολογίζεται πως υπάρχουν 15.000 Αρμένιοι στο νομό Θεσσαλονίκης, ωστόσο στην κοινότητα είναι εγγεγραμμένοι 1.200 άτομα. «Βλέπουμε πολλούς που έρχονται στις εκδηλώσεις μας, αλλά δεν έχουν καταγραφεί όλοι στα αρχεία της κοινότητας. Προφανώς για δικούς τους λόγους ακόμα δεν τολμούν να δηλώσουν ποιοι είναι. Υπάρχουν κάποιοι που δεν έχουν ακόμα χαρτιά και άδειες παραμονής, είναι άλλοι που θέλουν να εμφανίζονται ως Έλληνες ή κάποιοι που έχουν πολλές δουλειές και δεν ευκαιρούν» εξηγεί ο κ. Αμπαχραμιάν. Το μεγάλο πρόβλημα είναι η απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας για πολλούς από αυτούς, που τη χρειάζονται και για να εγγραφούν στην κοινότητα. «Υπάρχουν παιδιά που γεννήθηκαν εδώ, πήγαν σχολείο, έφτασαν 25 ετών και ακόμα δεν έχουν πάρει ιθαγένεια» τονίζει ο Ντικράν Μπλετζιάν, δηλώνοντας πως έχουν εισηγηθεί σε όλους τους αρμοδίους για το ζήτημα και αναμένουν σύντομα κάποια εξέλιξη.
Η αρμενική εκκλησία
Από την πρώτη αρμενική οικογένεια που έφτασε στη Θεσσαλονίκη μέχρι σήμερα, η παροικία τους στην πόλη είναι σε ένα συγκεκριμένο σημείο, κοντά στην περιοχή της ΧΑΝΘ. Εκεί κτίστηκε το 1903 και η εκκλησία των Αρμενίων από τον Βιταλιάνο Ποζέλι, που φημολογείται ότι είχε θερμές σχέσεις με αρμενικές οικογένειες της πόλης. Η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο αποτέλεσε διαχρονικά την «καρδιά» της κοινότητας, καθώς δίπλα σε αυτήν βρίσκονται τα γραφεία της κοινότητας και το Αρμενικό Πολιτιστικό Κέντρο.
«Για τους Αρμένιους η εκκλησία έχει μεγάλη σημασία, και εκτός από θρησκευτικό έχει και εθνικό ρόλο» δηλώνει στη «ΜτΚ» ο αρχιμανδρίτης κ.κ. Στεπανός Πασαγιάν, ο οποίος ήρθε από τον Καναδά στη Θεσσαλονίκη πριν από δύο χρόνια. «Στο παρελθόν ήμουν σε κοινότητες άλλων χωρών, όπως της Περσίας και της Βενεζουέλας, αλλά στη Θεσσαλονίκη βρήκα μια πολύ θερμή… οικογένεια. Γενικότερα, η Ελλάδα είναι πιο κοντά στην Ανατολή και έχει πολλά κοινά με την κουλτούρα μας» αναφέρει ο αρχιμανδρίτης.
Ο αρχιμανδρίτης κ.κ. Στεπανός Πασαγιάν
«Η παροικία ήταν πάντα σε αυτήν την περιοχή, γιατί ο λαός μας μαζεύεται πάντα γύρω από την εκκλησία» σημειώνει ο κ. Αμπραχαμιάν, τονίζοντας πως αν και είναι ο ίδιος πρόεδρος της κοινότητας, την υψηλή εποπτεία έχει ο αρχιμανδρίτης κ.κ. Στεπανός Πασαγιάν.
Το σχολείο
Εκτός από τις εκδηλώσεις για τη γενοκτονία που διοργανώνει η νεολαία της αρμενικής κοινότητας, υπάρχει πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στην πόλη.
«Οι αρμενικές κοινότητες παγκοσμίως έχουν ως επίκεντρο τον πολιτισμό και διοργανώνουμε δράσεις για να κρατάμε ζωντανές τις παραδόσεις μας» λέει στη «ΜτΚ» ο Χοβίκ Κασαπιάν, εκπρόσωπος του πολιτιστικού συλλόγου της αρμενικής κοινότητας. Περήφανοι είναι επίσης για τον αθλητικό τους σύλλογο αλλά και το παράρτημα του Αρμένικου Σταυρού του Ελέους Μακεδονίας - Θράκης.
Ντικράν Μπλετζιάν, Αρθούρος Αμπραχαμιάν, Χοβίκ Κασαπιάν
Το σημαντικότερο από όλα όμως είναι το αρμενικό σχολείο, που λειτουργεί στο Αρμένικο Πολιτιστικό Κέντρο. Το σχολείο λειτουργεί από το 1956 κάθε Σάββατο και σήμερα πηγαίνουν σε αυτό 90 μαθητές νηπιαγωγείου και δημοτικού. «Κρατάει ζωντανό το κύτταρό μας» αναφέρει η διευθύντρια του σχολείου Ζαμπέλ Καλφαγιάν. Τα παιδιά μαθαίνουν την αρμενική γλώσσα, ιστορία, τον πολιτισμό τους και θρησκευτικά από επτά δασκάλες που εργάζονται εθελοντικά. «Χωρίς το σχολείο δεν μπορείς να κρατήσεις τον κόσμο κοντά στην κοινότητα, γιατί χωρίς να γνωρίζει κάποιος τη γλώσσα, δεν μπορεί να πει ότι είναι Αρμένιος» τονίζει ο πρόεδρος της κοινότητας.
Αρθούρος Αμπραχαμιάν, Ζαμπέλ Καλφαγιάν