ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο λαϊκίστικος λόγος επιμένει ότι τις πολιτικές αποφάσεις στην Ελλάδα υπαγορεύουν τα μεγάλα συμφέροντα των λίγων. Πιθανώς και αυτό συμβαίνει. Πολύ περισσότερο, όμως, τις υπαγορεύουν τα μικρά συμφέροντα των πολλών. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση συμπαιγνίας σύσσωμου του πολιτικού συστήματος αφενός και του «λαού» αφετέρου είναι η αυθαίρετη δόμηση. Αυτή που τώρα υπόσχεται να πατάξει η κυβέρνηση.

Οι παλαιότεροι θα το θυμούνται μειδιώντας: Την ίδια φιλοδοξία είχε και ο Αντώνης Τρίτσης, οραματιστής και έντιμος πολιτικός, πολεοδόμος με σημαντικές σπουδές, υπουργός στην πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Ο νόμος 1337/83 προέβλεπε σημαντικές καινοτομίες για την ρυμοτομία και την επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων και παρεμπιπτόντως επιχείρησε να δώσει μία μορφή πολεοδομικής αμνηστίας για ό,τι είχε ήδη συμβεί. Τα έως τότε αυθαίρετα -μικρά, μεγάλα, αστικά, παραθεριστικά, με εξαίρεση όσα είχαν χτιστεί σε δασικές εκτάσεις οι οποίες, όμως, δεν ήταν και σαφώς οριοθετημένες- μπορούσαν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση με μία διαδικασία που δεν μπορούσε να γίνει απλούστερη. Υπέγραφες μία υπεύθυνη δήλωση δέκα γραμμών, την κατέθετες στην πολεοδομία χωρίς να πληρώσεις δραχμή και αυτομάτως επερχόταν άφεση των πολεοδομικών αμαρτιών. Η έκφραση «αν το δηλώσεις, μπορείς να το σώσεις» που επιβίωσε ως σήμερα ήταν το ευρηματικό σύνθημα της τηλεοπτικής καμπάνιας με την οποία το ΥΠΕΧΩΔΕ προσπαθούσε να πείσει τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων να μπουν στον κόπο. Γιατί ήταν τόσο διαδεδομένη η βεβαιότητα ότι κανείς ποτέ δεν πρόκειται να ενοχλήσει τον αυθαίρετο οικιστή, ώστε ακόμη και αυτό τού φαινόταν βαρύ κι ασήκωτο. Αντίθετα με την άποψη που εμμονικώς διακινείται, ότι η κολακεία του «Λαού» άρχισε το 1981, η αλήθεια είναι ότι το καφενείο βρισκόταν σε πλήρη λειτουργία ήδη προ πολλού.

Όταν ο Τρίτσης έστειλε μπουλντόζες να γκρεμίσουν κραυγαλέα παραθεριστικά αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά την ισχύ του νόμου, διαδραματίστηκαν σκηνές απείρου κάλλους. Γιαγιάδες έπεφταν μπροστά στις ρόδες, οι εφημερίδες έγραφαν ότι καταστρέφονται οι κόποι μίας ζωής, τα κόμματα της Αριστεράς -μανούλες στο να ιδεολογικοποιούν την παρανομία- έλεγαν να αρχίσουν οι κατεδαφίσεις από το μεγάλο κεφάλαιο. Αηδία, και χωρίς να υπάρχει ακόμη ιδιωτική τηλεόραση. Εντέλει δεν κατεδαφίστηκε τίποτε. Λίγους μήνες μετά, τον Ιούνιο του 1984, είχαμε Ευρωεκλογές. Στην Αττική το ΠΑΣΟΚ που στις Ευρωεκλογές του ’81 είχε πάρει 42,09%, έπεσε στο 30,5% ενώ η Νέα Δημοκρατία από το 30,5% ανέβηκε στο 41,4%. Η ανάλυση που έκαναν στο ΠΑΣΟΚ συμπέρανε ότι ο φόβος για τα αυθαίρετα (ως γνωστόν, κάθε καθωσπρέπει Έλληνας έχει τουλάχιστον ένα αυθαίρετο) υπήρξε το βασικό κίνητρο της εκλογικής συμπεριφοράς. Δύο μήνες αργότερα, ο Τρίτσης απομακρύνθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Επέστρεψε στην κυβέρνηση δύο χρόνια αργότερα, στο υπουργείο Παιδείας. Από το οποίο εξαναγκάσθηκε σε παραίτηση το 1988 επειδή έκανε πάλι το λάθος να πιστέψει σοβαρά σε αυτά που έλεγε το ΠΑΣΟΚ και επέμεινε στον χωρισμό Εκκλησίας - Κράτους. Από εκείνη την περιπέτεια, προέκυψε το ανδρεοπαπανδρεϊκό «Αντώνη, έγραψες ιστορία».

Εντέλει, αυτό που το πολιτικό σύστημα απέφυγε με διάφορα παπατζιλίκια να κάνει, το έκανε η Τρόικα. Ο ν. 4014/2011 επέβαλε κάθε μεταβίβαση ακινήτου να συνοδεύεται από βεβαίωση μηχανικού ότι δεν υπάρχουν πολεοδομικές αυθαιρεσίες. Δεν κόπηκε μαχαίρι η αυθαίρετη δόμηση αλλά με τόσα τεχνολογικά μέσα διαθέσιμα (δορυφόροι, drones, τεχνητή νοημοσύνη) δύσκολα πλέον θα βρεθεί μηχανικός που θα υπογράψει κάτω από ψέματα. Στην πραγματικότητα, το φαινόμενο έχει ήδη τιθασευθεί και η δουλειά του Σκυλακάκη είναι παιχνιδάκι μπροστά σε εκείνη που έπρεπε να διεκπεραιώσει ο Τρίτσης. Και η εξαγγελία ότι η αρμοδιότητα των κατεδαφίσεων φεύγει από τις Περιφέρειες και πηγαίνει στο ΥΠΕΧΩΔΕ είναι σωστό βήμα. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι πιο ευάλωτη από το κεντρικό κράτος στο φόβο του πολιτικού κόστους και στον παρεϊσμό. Γενικώς, δεν κάνει για δύσκολα πράγματα. Αλλά επειδή τα μάτια μας έχουν δει πολλά, και με αυτή την κυβέρνηση, καλύτερα να μην πάρουμε τις εξαγγελίες τοις μετρητοίς.