Σε μία καταρχήν συμφωνία για πολλά από τα επιμέρους ζητήματα που θέτει το σχέδιο νόμου για τον εκλογικό νόμο στην αυτοδιοίκηση, φαίνεται να καταλήγουν δήμαρχοι από όλη σχεδόν τη χώρα, ενώ θετικοί στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι και οι αιρετοί στην Κεντρική Μακεδονία, όπως τουλάχιστον αποτυπώθηκε στην τελευταία συνεδρίαση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (ΠΕΔΚΜ). Κοινή θέση είναι πως ο νέος νόμος οδηγεί σε «κυβερνησιμότητα», δεδομένου ότι με τον προηγούμενο από τους 332 δήμους της χώρας, σε 231 δεν υπήρξε πλειοψηφία της παράταξης που εξέλεξε το δήμαρχο. Στο δε δήμο της Ορεστιάδας, για παράδειγμα, ο δήμαρχος εξελέγη με το 50,26% δεν έχει την πλειοψηφία στο δημοτικό του συμβούλιο, ενώ πανελλαδικά μόλις 101 δήμοι εξέλεξαν δήμαρχο από την πρώτη Κυριακή. Στα πλέον θετικά οι αιρετοί συμπεριλαμβάνουν και το χρονικό διάστημα στο οποίο κατατίθεται το σχέδιο νόμου, προκειμένου να αποφευχθούν παρερμηνείες για πολιτικές σκοπιμότητες.
Χαρακτηριστική είναι επ’ αυτού η δήλωση του προέδρου της ΠΕΔΚΜ, δημάρχου Πυλαίας-Χορτιάτη, Ιγνάτιου Καϊτεζίδη κατά τη τελευταία συνεδρίαση του δ.σ. του οργάνου, όπου είπε πως «είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι ο νέος εκλογικός νόμος, έρχεται σε ανύποπτο χρονικό διάστημα και σκοπεύει να λύσει προβλήματα κυβερνησιμότητας των δήμων. Η δε αλλαγή ήταν αναγκαιότητα, λαμβάνοντας υπόψη αυτά που έζησε η αυτοδιοίκηση με τον προηγούμενο νόμο».
Απολύτως σωστή κρίνει την απόφαση της κυβέρνησης να φέρει το σχέδιο νόμου στον παρόντα χρόνο ο α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης, Λάζαρος Κυρίζογλου, σημειώνοντας πως είναι το σωστό χρονικό διάστημα και όχι η τελευταία στιγμή πριν από τις εκλογές, προκειμένου να γνωρίζουν όλοι στην τοπική αυτοδιοίκηση τι ισχύει και τι αλλάζει.
Τα «αγκάθια» στο σχέδιο νόμου
Ωστόσο μετά την πρώτη ανάγνωση του σχεδίου νόμου, που φιλοδοξεί να φέρει μία άλλη μέρα στην αυτοδιοίκηση, οι αιρετοί εκπρόσωποι της εντόπισαν τα πρώτα «αγκάθια» που θα πρέπει να βγουν σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών, στο οποίο άμεσα θα υποβάλλουν τις προτάσεις και τις παρατηρήσεις τους, πριν το νομοσχέδιο εισαχθεί στη βουλή για ψήφιση.
Πρόκειται για διαφωνίες, που διατυπώθηκαν ήδη στο πλαίσιο της διαβούλευσης που άρχισε με τα θεσμικά όργανα της αυτοδιοίκησης, και επικεντρώνονται κυρίως στα εξής σημεία:
- Στη μείωση του αριθμού των δημοτικών συμβούλων, καθώς το νομοσχέδιο προβλέπει μια μείωση που σε κάποιους δήμους θα φτάνει το 38%.
- Στην κατάργηση των Τοπικών Συμβουλίων με όριο 500 άτομα. Επί της ουσίας προβλέπεται η κατάργηση του ξεχωριστού ψηφοδελτίου (4η κάλπη).
- Η καταληκτική ημερομηνία για την κατάθεση των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που ορίζεται η 30η Ιουνίου του 2023, τέσσερις μήνες πριν από τις εκλογές.
Για το πρώτο θέμα ενστάσεις καταγράφηκαν αρχικά στο δ.σ. της ΚΕΔΕ, το οποίο κατά την πρώτη συζήτηση επί του σχεδίου νόμου, υποστήριξε ότι ο νέος εκλογικός νόμος επιφέρει δραστική μείωση του αριθμού των δημοτικών συμβούλων. Συγκεκριμένα, όπως έγινε γνωστό, με το νομοσχέδιο προβλέπεται μία μείωση των δημοτικών συμβούλων που σε κάποιους δήμους θα φτάνει το 38%. Ειδικότερα, όπως αναφέρει η ΚΕΔΕ στο 15% των δήμων η μείωση θα φτάνει το 23-38%, στο 50% των δήμων η μείωση θα κυμανθεί στο 20-22%, στο 31% των δήμων μεταξύ 15-19%, ενώ μόλις στο 4% των δήμων δεν θα υπάρχει καμία μείωση στο σώμα των δημοτικών συμβούλων.
«Στο όνομα της ευελιξίας στη λειτουργία των συμβουλίων, της ουσιαστικής συζήτησης και ανταλλαγής επιχειρημάτων θα μπορούσαμε να δεχτούμε ένα γενικό ποσοστό μείωσης των δημοτικών συμβούλων 10-15%» δήλωσε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Δημήτρης Παπαστεργίου, προσθέτοντας όμως ότι θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε στους μικρούς δήμους ο αριθμός των συμβούλων που θα εκλέγει ο πλειοψηφών συνδυασμός να έχει ικανό αριθμό συμβούλων προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες διοίκησης.
Ο μεγάλος αριθμός ευνοεί την Τ.Α. - Αρνητική επιλογή η μείωση
Αναφερόμενος στον αριθμό των δημοτικών συμβούλων ο κ. Κυρίζογλου υποστήριξε ότι ο μεγάλος αριθμός των υποψηφίων ευνοεί το θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης. «Η προσαύξηση των υποψηφίων μέχρι το 120% είναι αυτή που κινείται στη σωστή κατεύθυνση, αλλά θα πρέπει να εναρμονίζεται με την προσαύξηση και των υποψηφίων κοινοτικών συμβούλων» σημείωσε ο ίδιος, εκτιμώντας ότι το υπουργείο Εσωτερικών θα λάβει υπόψη τη θέση της πλειοψηφίας των αιρετών, και τελικώς θα «κλειδώσει» η μικρή μείωση των εκλεγμένων δημοτικών συμβούλων. Αρνητική επιλογή χαρακτηρίζει, τη μείωση του αριθμού των δημοτικών συμβουλίων, ο δήμαρχος Νεάπολης Συκεών, Σίμος Δανιηλίδης, επειδή, όπως λέει «περιορίζει αισθητά τη συμμετοχή και την εκπροσώπηση των πολιτών. Επιπλέον, δυσκολεύει πολύ την ανανέωση των δημοτικών συμβουλίων με την εκλογή νέων συμβούλων αφού οι παλιοί εκλεγμένοι δημοτικοί σύμβουλοι έχουν ένα αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα».
Εκτιμά ακόμη πως η μείωση του αριθμού των συμβούλων δυσχεραίνει τη λειτουργία των διοικήσεων και των συνδυασμών της αντιπολίτευσης, κυρίως σε ότι αφορά στη στελέχωση των διοικήσεων των Νομικών Προσώπων και των δεκάδων Επιτροπών που προβλέπονται στη νομοθεσία.
«Γρίφος» τα τοπικά συμβούλια των κοινοτήτων
Σε «πονοκέφαλο» για την ηγεσία της ΚΕΔΕ, των κατά τόπους ΠΕΔ και για το υπουργείο Εσωτερικών εξελίσσεται το ζήτημα της κατάργησης των Τοπικών Συμβουλίων σε Κοινότητες κάτω των 500 κατοίκων, που τίθεται στο σχέδιο νόμου, καθώς άρχισαν ήδη οι πρώτες μεγάλες αντιδράσεις τόσο από εκπροσώπους τους, όσο και από δημάρχους επαρχιακών δήμων.
Ο προβληματισμός είναι έντονος στις τάξεις των εκλεγμένων στα τοπικά συμβούλια κοινοτήτων των δήμων ανά την Ελλάδα, καθώς το νομοσχέδιο προβλέπει ρητά την κατάργηση ουσιαστικά των ανεξάρτητων ψηφοδελτίων στα τοπικά συμβούλια και την εναρμόνιση τους με αυτά των συνδυασμών των δημάρχων που θα κατέρχονται στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Σύμφωνα με την ΚΕΔΕ πολλοί δήμαρχοι στην επαρχία εκφράζουν το φόβο ότι η απογραφή του 2021 θα λειτουργήσει προς όφελος των αστικών κέντρων και σε βάρος των χωριών, ενώ ήδη πολλές δημοτικές κοινότητες είναι κάτω από το όριο των 500 κατοίκων. Για το λόγο αυτό προτείνεται η μείωση του ορίου σε 400 ή 300, όπως ήταν στον προηγούμενο νόμο, το όριο εκλογής συμβουλίων, αντί του εκπροσώπου.
«Δεν νομίζω ότι η κατάργηση των Δημοτικών Κοινοτήτων είναι θετική για το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι Δημοτικές Κοινότητες είναι φυτώριο, εμβρυουλκός στελεχών για την Αυτοδιοίκηση. Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει παντού παραταξιοκεντρική λογική και κατάρτιση ψηφοδελτίου (δήμαρχος, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι κοινοτήτων σε ενιαίο ψηφοδέλτιο). Η διάταξη του σχετικού άρθρου (18 παρ. 5) να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί, ώστε, στις κοινότητες μέχρι 500 κατοίκους, να μην υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής όλων των υποψηφίων εκπροσώπων της δημοτικής κοινότητας σε όλους τους δημοτικούς συνδυασμούς αλλά μόνο σε έναν συναδυασμό» επισήμανε ο δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λ. Κυρίζογλου.
Ο ψηφοφόρος, όπως λέει χαρακτηριστικά, πρέπει να γνωρίζει εξαρχής ποιον ψηφίζει για δήμαρχο, ποιον για δημοτικό σύμβουλο και ποιον για πρόεδρο κοινότητας, μέσα από ενιαίο ψηφοδέλτιο. «Δεν μπορεί δηλαδή ένας υποψήφιος πρόεδρος να είναι και με τον αστυφύλαξ και με το χωροφύλαξ και με τον λιμενοφύλαξ. Και αυτό καθώς δεν υπάρχουν πλέον ξεχωριστά νομικά πρόσωπα. Το νομικό πρόσωπο είναι ένα και είναι ο δήμος. Να υφίστανται φυσικά οι κοινότητες, αλλά στον κορμό των δήμων, δηλαδή ως δημοτικές κοινότητες» σχολίασε ο κ. Κυρίζογλου.
Όχι σε δήμους δύο ταχυτήτων
Στη δημιουργία δήμων δύο ταχυτήτων, αναστέλλοντας τις δυνατότητες συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, εκτιμά ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σ. Δανιηλίδης, ότι θα συμβάλλει η κατάργηση εκλογής συμβουλίων Δημοτικής Κοινότητας στις Κοινότητες-έδρες των δήμων, στους δήμους της Περιφέρειας Αττικής και του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης (Α’ Εκλογική Περιφέρεια).
«Σήμερα τα συμβούλια αυτά αποτελούν έναν χρήσιμο χώρο στον οποίο δοκιμάζουν τις δυνατότητες τους νέοι άνθρωποι με διάθεση προσφοράς. Αποτελούν ‘φυτώρια’ νέων δημοτικών συμβούλων. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της λειτουργίας τους, αναπτύσσονται εκατοντάδες κοινωνικές, περιβαλλοντικές, πολιτιστικές και άλλες δράσεις με απήχηση και κοινωνική αποδοχή. Εκτιμώ ότι τα συμβούλια Δημοτικών Κοινοτήτων πρέπει και μπορούν να έχουν ρόλο και αρμοδιότητες τοπικού χαρακτήρα στα δύο μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα της χώρα» επισημαίνει ο ίδιος.
Ενστάσεις και για την υποβολή των ψηφοδελτίων
Σοβαρή είναι η διαφωνία των αιρετών εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης και για το ζήτημα του χρόνου υποβολής των συνδυασμών, καθώς το σχέδιο νόμου προβλέπει την 30η Ιουνίου του 2023, τέσσερις μήνες πριν από τις εκλογές.
Στην ΚΕΔΕ πολλοί δήμαρχοι διατυπώνουν σκέψεις για την ημερομηνία αυτή, σημειώνοντας πως είναι σωστή η σκέψη του νομοθέτη για ξεκάθαρο τοπίο που θα μειώνει «συναλλαγές» της τελευταίας στιγμής.
Οι πλειοψηφία θεωρεί πως είναι ο Ιούνιος είναι νωρίς για τη διαδικασία, κρίνοντας πως έως τον Οκτώβριο δημιουργείται μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδος, η οποία δεν ωφελεί. Εκτιμούν ότι το ορθό είναι η καταληκτική ημερομηνία να «κλειδώσει» στις 31 Αυγούστου, δηλαδή 45 ημέρες πριν από τις εκλογές ή νωρίτερα στα τέλη Ιουλίου.
«Διαμορφώνει μία πολύ μεγάλη προεκλογική περίοδο, ουσιαστικά πέραν των 4-5 μηνών, γεγονός που δεν συνεισφέρει στην εύρυθμη λειτουργία των δήμων, αυξάνει τις οικονομικές υποχρεώσεις των συνδυασμών, δημιουργεί πολιτικές και κοινωνικές πολώσεις» υποστηρίζει ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών κ. Δανιηλίδης, προσθέτοντας πως από την άνοιξη κάθε εκλογικής χρονιάς το ενδιαφέρον θα είναι στραμμένο στις εκλογές και όχι στην λειτουργία του δήμου.
«Αναγκαίος ο νέος νόμος για να διοικηθούν οι δήμοι»
Θετικοί στο γενικό πλαίσιο που θέτει το σχέδιο νόμου για τις αυτοδιοικητικές εκλογές εμφανίστηκαν οι δήμαρχοι της Κεντρικής Μακεδονίας, που τοποθετήθηκαν σχετικά στην ειδική συνεδρίαση που συγκάλεσε η Περιφερειακή Ένωση Δήμων, υπό τον πρόεδρο του οργάνου, δήμαρχο Πυλαίας-Χορτιάτη Ιγνάτιο Καϊτεζίδη και τη συμμετοχή του δημάρχου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνου Ζέρβα.
Οι αιρετοί κατέθεσαν προτάσεις και παρατηρήσεις επί του περιεχομένου σχεδίου νόμου, ενώ έγιναν και παρεμβάσεις σε επιμέρους ζητήματα. Ωστόσο οι θέσεις των δημάρχων, με τις συγκλίσεις και τις διαφωνίες σε επιμέρους ζητήματα θα διατυπωθούν αναλυτικά από την ΠΕΔΚΜ και τις επόμενες μέρες θα σταλούν αρμοδίως. Οι αιρετοί της Κεντρικής Μακεδονίας πάντως συμφώνησαν επί της ουσίας στην αναγκαιότητα αλλαγής του νόμου για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, με την πλειοψηφία να τάσσεται υπέρ της εκλογής δημάρχου με ποσοστό 43%, ενώ υπήρξαν διαφοροποιήσεις κυρίως ως προς τη μείωση του αριθμού των Δημοτικών Συμβούλων και την κατάργηση των Δημοτικών Κοινοτήτων.
Ο πρόεδρος της ΠΕΔΚΜ, κ. Καϊτεζίδης, μιλώντας για το σχέδιο νόμου τόνισε ότι «είναι ένας νόμος που δεν οδηγεί σε ακυβερνησία, αλλά σε διοίκηση των δήμων» για να προσθέσει ότι η αλλαγή του ήταν αναγκαιότητα, λαμβάνοντας υπόψη αυτά που έζησε η αυτοδιοίκηση με τον προηγούμενο.
Για την εκλογή δημάρχου με ποσοστό 43% εξήγησε πως η συνταγματικότητα της ρύθμισης κρίθηκε σύννομη στο πρόσφατο παρελθόν, ενώ για τον αριθμό των εδρών στα δημοτικά συμβούλια, ο πρόεδρος της ΠΕΔΚΜ μετέφερε έναν ισχυρό προβληματισμό που υπάρχει στους κόλπους της Τ.Α. «Άποψη μου είναι να ενθαρρύνουμε ανθρώπους που θέλουν να συμμετάσχουν στα κοινά. Δεν πρέπει να μειώσουμε τον αριθμό, άλλωστε οι δημοτικοί σύμβουλοι δεν στοιχίζουν οικονομικά στο δήμο ενώ αντίθετα ευνοούν τον πλουραλισμό των ιδεών.
Αναφορικά με την ποσόστωση της συμμετοχής των γυναικών στα ψηφοδέλτια ο κ. Καϊτεζίδης ανέφερε ότι θα πρέπει να παραμείνει, αλλά να γίνει ουσιαστική συζήτηση για το αν θα πρέπει να κλειδώσει στο 33% ή το 40%.
Για την πενταετή θητεία, δήλωσε πως είναι σύμφωνος, καθώς αυτό, όπως είπε, θα δώσει τη δυνατότητα να ολοκληρώνεται ένα δημοτικό έργο στα πλαίσια μία θητείας.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 14 Φεβρουαρίου 2021