Σε στενό κλοιό βρίσκονται οι δήμοι της χώρας, οι οποίοι μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου θα κληθούν να λάβουν αποφάσεις για τα δημοτικά τέλη του 2024, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να προβούν σε γενναίες αυξήσεις, προκειμένου να καλύψουν το μεγάλο κόστος για το Τέλος ταφής των απορριμμάτων για τα έτη 2022, 2023 και το πρώτο εξάμηνο 2024.
Η εκκίνηση της είσπραξης του Τέλους επιβαρύνει τους ΟΤΑ α’ βαθμού για κάθε τόνο απορριμμάτων που καταλήγει σε ταφή, με αποτέλεσμα οι μεγάλοι δήμοι να κληθούν να βάλουν βαθιά το χέρι στο δημοτικό ταμείο, ενώ συνολικά θα καταβάλλουν 240 εκατ. ευρώ.
Το ποσό αυτό για την αναδρομική καταβολή του Τέλους ταφής των απορριμμάτων θα καταβληθεί από το υπουργείο Εσωτερικών αλλά θα γίνει αυτόματη παρακράτηση εντός του έτους από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους των δήμων (τακτικά έσοδα), που σημαίνει ότι εξανεμίζεται η αύξηση κατά 200 εκατ. ευρώ για το 2024 στους ΚΑΠ των δήμων, ενώ το υπόλοιπο ποσό ύψους 30 εκατ. ευρώ θα κληθούν να το πληρώσουν οι δήμοι από τα ανταποδοτικά τους έσοδα.
Το κόστος ανά δήμο είναι σαφώς διαφορετικό, ωστόσο φαίνεται πως η μόνη επιλογή που έχουν οι περισσότεροι είναι να προχωρήσουν σε αυξήσεις που θα ξεπερνούν το 30%, φτάνοντας ως και το 40%, προκειμένου να ανταπεξέλθουν.
Οι δήμαρχοι πάντως βρίσκονται ήδη επί ποδός πολέμου και ζητούν μετ’ επιτάσεως τη λήψη αποφάσεων για την εφαρμογή κοινά αποδεκτών μέτρων που θα ενισχύσουν τα δημοτικά τους ταμεία, καθώς σε άλλη περίπτωση, όπως λένε, θα εκτροχιαστούν οι προϋπολογισμοί των ΟΤΑ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Λάδι στη φωτιά έριξε προ ημερών η αιφνιδιαστική εισαγωγή και άμεση ψήφιση από τη Βουλή, της τροπολογίας που κατατέθηκε ερήμην της αυτοδιοίκησης και προβλέπει τη συσσωρευμένη παρακράτηση από τους ΚΑΠ (τακτικά έσοδα των δήμων) για την καταβολή από τους δήμους του Τέλους ταφής απορριμμάτων για τα έτη 2022, 2023 και α’ εξάμηνο του 2024.
Ήδη το κλίμα μεταξύ κυβέρνησης και δημάρχων είναι πολεμικό, αναφορικά με το τέλος ταφής απορριμμάτων, καθώς τα κόστη που καλούνται να πληρώσουν οι δήμοι είναι τεράστια.
Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στην Κεντρική Μακεδονία το κόστος για τους 38 δήμους υπολογίζεται για τα δυόμιση χρόνια σε 34 εκατ. ευρώ, ενώ μόνο για το δήμο Θεσσαλονίκης θα αγγίξει τα 5,5 με 6 εκατ. ευρώ. Για το δήμο Θέρμης στα 750.00 ευρώ, για το δήμο Καλαμαριάς περίπου 2 εκατ. ευρώ, για το δήμο Λαγκαδά σε 500.000 ευρώ, ενώ για μικρούς δήμους όπως ο Εμμανουήλ Παππάς περίπου 300.000 ευρώ. Και αυτό επειδή με το νέο τρόπο κατανομής των τακτικών εσόδων (ΚΑΠ) οι μικρότεροι και μειονεκτικοί δήμοι, κυρίως ορεινοί και νησιωτικοί βγαίνουν ωφελημένοι.
Απαντούν με προσφυγές
Η ρύθμιση όμως για την καταβολή του Τέλους ταφής απορριμμάτων φέρνει δυσμενή ανατροπή στους προϋπολογισμούς των δήμων για το 2024, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι κανένας δήμος δεν έχει ψηφίσει ακόμη τον προϋπολογισμό της νέας χρονιάς.
Η αρνητική αυτή εξέλιξη μάλιστα προκαλεί ξεσηκωμό δημάρχων ανά τη χώρα, με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και την Περιφερειακή Ένωση των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας να έχουν ήδη αποφασίσει προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
«Δεν είναι δυνατόν να καλούνται οι δήμοι και οι δημότες να πληρώσουν την έλλειψη των απαραίτητων υποδομών για τη φιλική προς το περιβάλλον διαχείριση των απορριμμάτων, ο σχεδιασμός και υλοποίηση των οποίων αποτελεί ευθύνη του κεντρικού κράτους. Σε κάθε περίπτωση, η ΚΕΔΕ θα προχωρήσει στην εφαρμογή της ήδη ειλημμένης απόφασής της για δικαστική προσβολή του μέτρου», τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου.
Ωστόσο, το πιο σοβαρό από όλα τα ζητήματα, όπως είπε, τόσο για τις απερχόμενες, όσο και για τις νέες δημοτικές αρχές, είναι το πώς οι δήμοι θα μπορέσουν να καταρτίσουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμού λόγω του τέλους ταφής των απορριμμάτων που καλούνται να καταβάλουν.
«Αν οι δήμοι δεν έχουν ίδιους πόρους για τα καλύψουν το κενό, θα πρέπει ή να αυξήσουν τα δημοτικά τέλη, πράγμα το οποίο δεν αντέχεται από τους πολίτες των τοπικών κοινωνιών με τίποτε, ή θα πρέπει να δανειστεί ένας δήμος. Αυτό δε γίνεται. Πολύ περισσότερο που οι δήμοι δεν φέρουν καμία απολύτως ευθύνη για το γεγονός ότι καθυστερεί σε εθνικό επίπεδο το πρόγραμμα ανακύκλωσης».
Υπενθυμίζεται ότι η ΚΕΔΕ είχε προτείνει, μεταξύ άλλων:
*Τη δίκαιη και αναλογική επιβάρυνση του τέλους ταφής, όταν αρχίσει να εφαρμόζεται, στους υπόχρεους δήμους και ΦοΔΣΑ και όχι την οριζόντια.
*Την κατάλληλη τροποποίηση του σχετικού θεσμικού πλαισίου, με την καθιέρωση ισχυρών κινήτρων για τους Φορείς που επιτυγχάνουν αντίστοιχες μειώσεις στην ταφή αποβλήτων.
*Η διαχείριση των χρημάτων που θα προέρχονται από την επιβολή του «Τέλους ταφής» να περιέλθει και να ασκείται αποκλειστικά από την Αυτοδιοίκηση και για την Αυτοδιοίκηση, χωρίς την παρεμβολή άλλων οργάνων ή φορέων του κράτους.
Φόβοι για αύξηση των δημοτικών τελών
Την έντονη αντίθεσή της εκφράζει και η Περιφερειακή Ένωση των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔ-ΚΜ) με τους δημάρχους να επισημαίνουν ότι ότι επειδή το μέτρο είναι ανταποδοτικό θα υπάρξει υποχρεωτική μετακύλιση του κόστους στους δημότες.
«Το Τέλος ταφής των απορριμμάτων είναι μία βόμβα που θα τινάξει τα θεμέλια των δήμων και των προϋπολογισμών τους. Οι δήμοι δεν οφείλουν να καταβάλουν αυτά τα χρήματα. Η πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων είναι μία διαχρονική υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας και φτάνει σήμερα να καταλήγει στις πλάτες των δήμων και κυρίως σε βάρος των δημοτών μας που θα επωμιστούν τις ολιγωρίες του κράτους» υπογράμμισε ο πρόεδρος της ΠΕΔ-ΚΜ, δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης.
Εξάλλου, πριν από ένα χρόνο η Περιφερειακή Ένωση των Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔ-ΚΜ) επικύρωσε την απόφαση που είχε λάβει τον Ιανουάριο του 2022, ζητώντας την αναστολή, για δύο χρόνια, της επιβολής του Τέλους ταφής απορριμμάτων, δεδομένου ότι θα ανέτρεπε σημαντικά τους προϋπολογισμούς των δήμων στη δύσκολη περίοδο που διαμόρφωνε η «εκτόξευση» του ενεργειακού κόστους.
Την άποψη ότι οι δημοτικές αρχές βρίσκονται αντιμέτωπες με έναν Γολγοθά εξέφρασε ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, εξηγώντας ότι τα κόστη για τους δήμους είναι τεράστια, καθώς πρέπει να πληρώσουν το κόστος της ενέργειας, το Τέλος διαχείρισης απορριμμάτων στο ΦοΔΣΑ που και αυτό θα αυξηθεί σημαντικά και το Τέλος ταφής.
«Κάποια από αυτά θα αναγκαστούμε να τα πληρώσουμε και θα πρέπει να τα εντάξουμε στους προϋπολογισμούς μας, γιατί αλλιώς δεν θα εγκριθούν από το Παρατηρητήριο των ΟΤΑ» ανέφερε μιλώντας στην τελευταία συνεδρίαση της ΠΕΔ-ΚΜ ο κ. Παπαδόπουλος και πρόσθεσε πως οι αυξήσεις στα δημοτικά τέλη που αναμένεται να ξεπεράσουν το 30% σε αρκετούς δήμους, φαίνεται πως είναι μονόδρομος.
«Αντέχει όμως ο πολίτης σήμερα μία τέτοια αύξηση;» διερωτήθηκε ο δήμαρχος Θέρμης, ενώ πρότεινε να υπάρξει δυναμική αντίδραση από όλους τους αιρετούς. Πάντως για το δήμο του ο κ. Παπαδόπουλος εκτίμησε ότι το κόστος για το Τέλος ταφής ανέρχεται σε 500.000 για το 2023 και 250.000 για το πρώτο εξάμηνο του2024.
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο απερχόμενος αντιδήμαρχος Οικονομικών Καλαμαριάς Βαγγέλης Τσακμακίδης τόνισε ότι για το πρώτο μισό του 2024 έχουν προβλεφθεί στον προϋπολογισμό περί τα 740.000 ευρώ για το Τέλος ταφής, ωστόσο είπε, πως συνολικά το κόστος αναμένεται να ανέλθει στα 2 εκατ. ευρώ. «Δεν ξέρουμε να φτάσουν τα χρήματα, γιατί αφενός είναι 20 ευρώ ο τόνος μόνο για την πρώτη χρονιά, αφετέρου έχει ανέβει πολύ το κόστος για την ενέργεια συν τις αυξήσεις στην μισθοδοσία του προσωπικού» σημείωσε ο ίδιος.
Ξεκαθάρισε πάντως ότι η απερχόμενη δημοτική αρχή δεν θα αυξήσει τα δημοτικά τέλη, κρατώντας μηδενικές τις αυξήσεις όπως έκανε όλα αυτά τα τέσσερα χρόνια της θητείας της.
Στην επισήμανση ότι οι δήμοι θα αντιμετωπίσουν τραγικές καταστάσεις και πως θα πέσει ο «ουρανός στο κεφάλι» όλων των αιρετών, όταν το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας θα ακυρώνει τους προϋπολογισμούς, γιατί δεν θα είναι ισοσκελισμένοι αν δεν προβλέψουν το Τέλος ταφής απορριμμάτων, προχώρησε ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης.
«Αλλά για το προβλέψουμε στους προϋπολογισμούς, πρέπει να πάμε σε τεράστια αύξηση των δημοτικών τελών. Και δεν ξέρω αν υπάρχει δήμαρχος ή δημοτικό συμβούλιο που θα αποφασίσει αύξηση κατά 30% και 40% των ανταποδοτικών τελών» υπογράμμισε ο ίδιος στη συνεδρίαση της ΠΕΔ-ΚΜ. Χαρακτήρισε μάλιστα δυσβάσταχτο το Τέλος για τους δήμους, τονίζοντας πως ούτε με 30% ούτε με 40% αύξηση των δημοτικών τελών δεν μπορεί να καλυφθεί αυτό ποσό, ενώ θα τιναχθούν στον αέρα όλοι οι προϋπολογισμοί των δήμων.
«Για το λόγο αυτό πρέπει αν αντιδράσουμε δυναμικά και άμεσα, διαφορετικά οι δήμοι θα καταρρεύσουν και θα χρεωκοπήσουν, και όχι μόνο οι ανταποδοτικές υπηρεσίες. Φοβάμαι ότι ακόμη και υγιέστατοι δήμοι θα βρεθούν στο κόκκινο» είπε ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών, προσθέτοντας πως «τώρα είναι η ώρα των προσφυγών, και μπορούμε να προσφύγουμε στο ΣτΕ, προσβάλλοντας όχι το νόμο αλλά τη διοικητική απόφαση για τις παρακρατήσεις των τακτικών εσόδων των δήμων».
Το Τέλος σταθερό από το 2027
Το τέλος που (επανα)θεσπίστηκε κατά την προηγούμενη κυβερνητική θητεία, δεν έχει εισπραχθεί ακόμα παρόλο που η εφαρμογή του εκκίνησε το 2022. Έτσι, οι δήμοι αυτή τη στιγμή βρίσκονται με οφειλές δυόμιση ετών για το Τέλος ταφής απορριμμάτων, οι οποίες φτάνουν αθροιστικά περίπου τα 240 εκατ. ευρώ.
Να σημειωθεί ότι το τέλος ταφής επιβάλλεται στους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) ή στους δήμους, αλλά αναμένεται πρακτικά να μετακυλιστεί στους δημότες μέσω των δημοτικών τελών. Στόχο έχει τη μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, καθώς η Ελλάδα παραμένει ουραγός στην ανακύκλωση και υπολογίζεται ότι ποσοστό περίπου 80% των αποβλήτων εξακολουθεί να θάβεται.
Το τέλος ταφής υπολογίζεται ως εξής:
*20 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων από 01/01/2022 και:
*Αυξάνεται ετησίως κατά 5 ευρώ ανά τόνο και έως την τιμή των 35 ευρώ ανά τόνο έως το 2025.
*Από την 1η Ιανουαρίου 2026 το τέλος ταφής ορίζεται σε 45 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων.
*Αυξάνεται στην τιμή των 55 ευρώ ανά τόνο από την 1η Ιανουαρίου 2027, η οποία και παραμένει σταθερή για τα επόμενα έτη.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 03.12.2023