Πώς βλέπετε τη διαδικασία συγκρότησης του νέου φορέα του ΣΥΡΙΖΑ με την Προοδευτική Συμμαχία, στην οποία συμμετέχετε;
Τα νερά είναι αχαρτογράφητα και το εγχείρημα είναι πολλαπλώς ενδιαφέρον για την κυβερνώσα αριστερά, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Επιχειρείται, με βάση τις σύγχρονες κοινωνικές και αναπτυξιακές ανάγκες, να ανταμώσουν σε προγραμματική και πολιτική ενότητα οι δυνάμεις που αναπροσδιορίζονται στον προοδευτικό χώρο, δηλαδή στο χώρο της αριστεράς του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της οικολογίας.
Το διακύβευμα είναι σαφές, αναφέρεται στη διαμόρφωση μιας σύγχρονης προοδευτικής κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας, που θα οδηγήσει σε κοινωνική και πολιτική ήττα το σημερινό μοντέλο διακυβέρνησης, που ήδη εφαρμόζει πολιτικές από τα έτοιμα, για να υπηρετεί τους λίγους και ημέτερους, αποδυναμώνοντας το ρόλο της χώρας στις γεωπολιτικές διεργασίες και αναταράξεις.
Το εγχείρημα αυτό απαιτεί και προϋποθέτει, κόντρα στην επικοινωνιακή μονομέρεια, ένα κόμμα διασυνδεδεμένο και αλληλοτροφοδοτούμενο με την προοδευτική παράταξη, με σύγχρονες δομές, κινηματικό, ικανό να διασυνδέεται με την κοινωνική διεργασία. Ένα κόμμα που θα παράγει πολιτικές και δράσεις, θα ανατρέπει το εξουσιοδοτισμό στους «φωτισμένους», διευρύνοντας τη δημοκρατία και αξιοποιώντας τις τεχνολογίες, δηλαδή να δίνει λόγο και ψήφο στα μέλη και ευρύτερα σε φίλους για ειδικά θέματα.
Σε τι βαθμό έχει προχωρήσει η πολιτική και οργανωτική σας συνύπαρξη με τον «παλιό» ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του;
Θα απαντήσω στο ερώτημά σας ανατρέχοντας στην πλούσια ιστορία του προοδευτικού χώρου. Στα χρόνια της η ΕΔΑ έγινε κορμός της μεγάλης προοδευτικής παράταξης, όταν το πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο που διαμόρφωσε έδινε διέξοδο δημοκρατικής πολιτικής ενότητας στις δυνάμεις της πληθυντικής αριστεράς, για να αντιπαρατεθούν στις διχαστικές πολιτικές τής τότε δεξιάς.
Το ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα Παπανδρέου στην περίοδο της μεταπολίτευσης εξέφρασε τον κοινωνικό ριζοσπαστισμό σε πολιτική και προγραμματική πλειοψηφία, γιατί συμπορεύτηκε σε πολλαπλά βήματα διαλόγου και δράσεων με τα ιδεολογικά και πολιτικά ρεύματα το προοδευτικού χώρου. Σήμερα υπάρχουν πολλοί λόγοι που όχι μόνο συνηγορούν αλλά και επιβάλλουν στον ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία να αναλάβουν την ευθύνη συγκρότησης της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας με προγραμματική και πολιτική ενότητα. Το εγχείρημα έχει και τις αντιφάσεις του. Υπάρχουν ερωτήματα για το αν υπάρχει ο κίνδυνος, για παράδειγμα, να μετεξελιχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ σε ένα δεξιό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.
Η απάντηση όμως έχει δοθεί στην πράξη, καθώς η δεξιά σοσιαλδημοκρατία ηττήθηκε κοινωνικά και πολιτικά σε όλη την Ευρώπη, γιατί έγινε παρακολούθημα του νεοφιλελευθερισμού. Το μεγαλύτερο κομμάτι του δημοκρατικού σοσιαλισμού και του προοδευτικού ριζοσπαστικού χώρου πλέον μετακινείται ξανά προς τη φυσική του κοίτη, αριστερά, όπως στην Αγγλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Άρα, δεν υπάρχει κίνδυνος για δεξιά διολίσθηση, υπάρχει όμως επιτακτική ανάγκη να ανταμώσουμε ξανά με την κοινωνική διεργασία και παραγωγική ανάγκη για το αύριο. Διατυπώνεται επίσης και ο κίνδυνος να υπάρξει άγονη περιχαράκωση στα εσωκομματικά σύνορα.
Ο κίνδυνος δηλαδή στο όνομα της «ιδεολογικής καθαρότητας» και της εξουσιοδότησης στους «φωτισμένους» να αρκεστούμε στο κοινωνικά αδιάφορο μοντέλο της «αριστεράς της διαμαρτυρίας». Αυτό το μοντέλο της μικρής αριστεράς θα ήταν ευχάριστος πονοκέφαλος στο νεοφιλελευθερισμό καθώς σχετίζεται με τη μετάλλαξη σε συμπλήρωμα διακυβέρνησης του νεοφιλελευθερισμού με μία δεξιά σοσιαλδημοκρατία και επίσης η μικρή αριστερά δεν διεκδικεί να κυβερνήσει, αλλά εξαντλείται να αρέσκεται μόνο στη διαμαρτυρία. Όμως η πρόσφατη λαϊκή εντολή έχει απαντήσει κατηγορηματικά σε αυτά τα σενάρια, δείχνοντας το δρόμο του μετασχηματισμού σε κυβερνώσα αριστερά.
Θεωρείτε ότι υπάρχουν στον ΣΥΡΙΖΑ στελέχη που εκπροσωπούν αυτήν την «αριστερά της διαμαρτυρίας»;
Είναι σε εξέλιξη ένας πολύπλευρος διάλογος και οι προτάσεις ενισχύουν τη μία ή την άλλη άποψη. Στα μεγάλα κόμματα υπάρχουν απόψεις και αυτού του είδους, που στο όνομα της ιδεολογικής καθαρότητας υποτιμούν την ανάγκη να υπάρξει ένα εναλλακτικό πρόγραμμα, που θα εκφράζει μια σύγχρονη κοινωνική και παραγωγική πλειοψηφία. Αυτές οι απόψεις όμως είναι μειοψηφικές. Η πολιτική αυτονομία και οργανωτική αυτοτέλεια θέλει το οξυγόνο της συμμετοχής, της πρότασης και της δράσης. Άλλωστε οι εξελίξεις σε περιβαλλοντικό, τεχνολογικό και παραγωγικό επίπεδο δεν επιτρέπουν στην κυβερνώσα αριστερά να είναι αδιάφορη. Η πληθυντική αριστερά, με τη δική της πρόταση σε όλα αυτά, πρέπει να απαντά με διασφάλιση του δικαιώματος της εργασίας, με συλλογικές συμβάσεις, αλλά και με μοντέλο ανάπτυξης που θα συμβολίζει τη δίκαιη αναγνώριση όλων των συντελεστών σε αυτήν τη διαδικασία.
Πώς σχολιάζετε τον απολογισμό της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ;
Είναι τολμηρή η προσέγγιση του κειμένου, γιατί έχει το αυτοκριτικό στοιχείο, είναι σημαντικό μεταξύ των άλλων ότι αναγνωρίζει πως δεν είχε τότε ολοκληρωμένες επεξεργασίες για τις κυρίαρχες επιδιώξεις των δυνάμεων που συγκροτούν τη λεγόμενη «Γερμανική Ευρώπη», προκειμένου να επιδιώξει έγκαιρα συμμαχίες «ανάσας» στη μέγγενη των μνημονίων και των μονομερών δημοσιονομικών πολιτικών. Αξίζει όμως να υπογραμμίσουμε ότι στα κρίσιμα διλήμματα αποφάσεων δεν κρύφτηκε η κυβέρνηση από την κοινωνία, αλλά προσέφυγε σε αυτή σεβόμενη την κρίση της.
Η κυβέρνηση με τον Αλέξη Τσίπρα άνοιξε το δρόμο να ανακτήσουν οι πολίτες άρα και οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας το δικαίωμα σχεδιασμού προγραμμάτων ανάπτυξης, δημοκρατίας και κοινωνικής αλληλεγγύης, κάτι που σήμερα όχι μόνο ξεχνάει να αναγνωρίσει η ΝΔ, αλλά μεροληπτικά το διαχειρίζεται για τους λίγους και ημέτερους. Τα κόμματα όμως δεν υπάρχουν μόνο για να απολογούνται για το παρελθόν αλλά διδασκόμενα και ενεργά να διαμορφώνουν το μέλλον. Θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι στην επόμενη περίοδο θα εγκριθεί το πλαίσιο της προγραμματικής διακήρυξης, καθώς μαζί με τον απολογισμό και το καινούργιο πρόγραμμα θα αποτελέσουν τη βάση διαλόγου με την κοινωνία, για να διαμορφώσουμε μία νέα προοδευτική κοινωνική πλειοψηφία.
Έχει υπάρξει συζήτηση για την αλλαγή ονόματος στον ΣΥΡΙΖΑ, τι πιστεύετε πως πρέπει να προστεθεί, Προοδευτική ή Πράσινη Συμμαχία;
Ως Προοδευτική Συμμαχία έχουμε συμπορευθεί σε κρίσιμες πολιτικές και κοινωνικές αναμετρήσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ και η ώσμωση και ο διάλογος για την πολιτική ενότητα προχωρά. Δεν συγκροτούμε μια απλή εκλογική συνεργασία καθώς η συμπόρευση είναι πλέον εξόχως πολιτική. Παράλληλα, πρέπει να αναγνωρίσουμε το θετικό, ότι η εξέλιξη αυτή γονιμοποιείται με τον ΣΥΡΙΖΑ και το brand name ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει και θα υπάρχει στον τίτλο.
Το επιτυχές εγχείρημα της συνάντησης της πληθυντικής αριστεράς, σε μια σύγχρονη ενότητα, θα αποτυπωθεί με ένα δεύτερο συνθετικό. Και αυτό θα συμβολίζει το μετασχηματισμό του μεγάλου πολιτικού φορέα της κυβερνώσας αριστεράς. Προσωπικά πιστεύω πως πρέπει να σεβαστούμε ότι σε αυτό το εγχείρημα δεν ανταμώνουν μόνο σοσιαλιστές-πράσινοι, αλλά και αριστεροί κομμουνιστογενείς, οικολόγοι και προοδευτικοί πολίτες. Υπ’ αυτήν την έννοια νομίζω ότι θα ήταν καλύτερα να αναζητήσουμε τίτλους που συμβολίζουν την «Προοδευτική Ενότητα», την «Προοδευτική Συμμαχία» ή κάτι αντίστοιχο που τονίζει την πολιτική ενότητα και υπερβαίνει μια χαλαρή παραταξιακή συνάντηση. Σε κάθε περίπτωση, η ΚΕΑ έχει το λόγο της συλλογικής και θέλω να πιστεύω ομόφωνης απόφασης.
Προέρχεστε από το χώρο του ΠΑΣΟΚ. Πώς σχολιάζετε την πρόσφατη συζήτηση για την αναγκαιότητα διαλόγου ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και το Κίνημα Αλλαγής;
Νομίζω ότι μια καλή εκδοχή της προσέγγισης στην απάντηση του ερωτήματος είναι να δανειστούμε από την εμπειρία αυτή της περιόδου του ριζοσπαστικού και αριστερού ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου τότε καλούσε την κοινωνία και το κόμμα να συνεργάζεται με τις άλλες δυνάμεις της αριστεράς, προκειμένου να διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις όχι μόνο υπεράσπισης των κοινωνικών κατακτήσεων αλλά και της διεκδίκησης ενός εναλλακτικού προοδευτικού προγράμματος.
Έλεγε τότε χαρακτηριστικά ότι ο αγώνας είναι μονομέτωπος ενάντια στις επιδιώξεις της δεξιάς. Ναι λοιπόν στο διάλογο με κάθε δύναμη που αυτοπροσδιορίζεται προοδευτικά, αλλά όχι μόνο διάλογος κορυφής, γιατί τότε θα είναι συναλλαγή αξιωματούχων. Στόχος για κάθε προοδευτική στρατηγική θα πρέπει να είναι η συγκρότηση της πλειοψηφίας με κοινωνικές, πολιτικές και προγραμματικές ρίζες. Αυτό που θα μας ενώνει όλες τις προοδευτικές δυνάμεις θα είναι η αξιόπιστη συμβολή σε δράσεις κοινωνικές και πολιτικές, γιατί πρέπει να υπερασπιστούμε όχι μόνο τις κοινωνικές κατακτήσεις και να αποδομήσουμε την ιδεολογική υπεροψία του νεοφιλελευθερισμού, αλλά να δείξουμε ότι η προοδευτική απάντηση προτείνει έναν άλλο αξιόπιστο δρόμο ανάπτυξης συνοχής και δημοκρατίας.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23 Φεβρουαρίου 2020