Ο Χάρης Καστανίδης εισήλθε αισίως προ τετραμήνου περίπου στο 68ο έτος της ζωής του. Ηλικία ιδανική προς συνταξιοδότηση για οποιαδήποτε επαγγελματική καριέρα, πλην της πολιτικής.
Το γεγονός ότι γεννήθηκε το 1956 σε συνδυασμό με τη μακρά κοινοβουλευτική θητεία του, βάρυναν, σύμφωνα με τη Χαριλάου Τρικούπη στην απόφαση του Νίκου Ανδρουλάκη να κρατήσει την έδρα της Α' Θεσσαλονίκης, θέτοντας εκτός Βουλής τον πρώην υπουργό ο οποίος, εφόσον παρέμενε στα κοινοβουλευτικά έδρανα, θα ήταν ο μακροβιότερος εν ενεργεία βουλευτής.
Για αρκετούς στη Θεσσαλονίκη η επιλογή Ανδρουλάκη ήταν μη αναμενόμενη, παρά το γεγονός ότι το ίδιο είχε κάνει τον Μάιο, στη Βουλή της μιας ημέρας.
Όχι μόνο επειδή ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είχε πει τότε στον Καστανίδη, αλλά και σε ορισμένους δημοσιογράφους ότι την επόμενη φορά θα επιλέξει άλλη εκλογική περιφέρεια, αλλά και γιατί, μετά τη μη εκλογή του Θανάση Γλαβίνα στη Β' Θεσσαλονίκης εξ αιτίας των καπρίτσιων της ενισχυμένης αναλογικής, η δεύτερη μεγαλύτερη περιοχή της χώρας θα έμενε χωρίς βουλευτή του ΠΑΣΟΚ.
Τις αντιδράσεις και τα επικριτικά σχόλια πολλών τοπικών στελεχών καθώς και του ίδιου του Καστανίδη, το περιβάλλον του Ανδρουλάκη επιχείρησε να διασκεδάσει με όχι και τόσο πειστικά επιχειρήματα.
Δεν είναι εύκολο, άλλωστε, να εξηγήσεις για ποιο λόγο άφησες χωρίς τοπικό βουλευτή τη Θεσσαλονίκη, ενώ θα μπορούσες απλώς να κρατήσεις την έδρα του Ηρακλείου όπου το κόμμα εξέλεξε δύο βουλευτές.
Όμως, ως φαίνεται, η απόφαση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ ήταν προειλημμένη, από τη στιγμή που πρώτος σε σταυρούς στις εκλογές του Μαΐου ήταν ο Καστανίδης ο οποίος, υπενθυμίζεται, ήταν συνδιεκδικητής της αρχηγίας στις εκλογές του Δεκεμβρίου 2021.
Σε ηλικία 25 ετών
Στη μακρά πολιτική διαδρομή του οι σχέσεις του Καστανίδη με τους αρχηγούς του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν ανέφελες. Το 1981 σε ηλικία μόλις 25 ετών ο Χάρης πήρε το χρίσμα του υποψήφιου βουλευτή από τον ίδιο τον Ανδρέα σε επίσκεψη στο Καστρί.
Ο πατέρας του Καστανίδη, Γιώργος, βουλευτής Κοζάνης με την Ένωση Κέντρου ήταν από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές του Ανδρέα στη σύγκρουση του τελευταίου με τη συντηρητική πτέρυγα του κόμματος κατά την προδικτατορική περίοδο. Ο Παπανδρέου πρότεινε στον Χάρη να είναι υποψήφιος στην Κοζάνη, όμως εκείνος του είπε πως δεν ήταν έτοιμος για κάτι τέτοιο, καθώς μόλις είχε ολοκληρώσει τις σπουδές και τις στρατιωτικές υποχρεώσεις του κι έτσι προέκυψε η Θεσσαλονίκη.
Το ΠΑΣΟΚ αναζητούσε τότε υποψήφιο στη Θεσσαλονίκη από το χώρο της νεολαίας. Ο πρώτος της επετηρίδας Λευτέρης Τζιόλας είχε μόλις διαγραφεί από τον Ανδρέα, ενώ άλλοι δύο, οι Γιάννης Δατσέρης και Γιάννης Μαγκριώτης αρνήθηκαν.
Κάπως έτσι ο Χάρης έγινε ο νεαρότερος σε ηλικία βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου, ενώ τα πρώτα του κυβερνητικά ένσημα τα κόλλησε την περίοδο 1985–1989 ως υφυπουργός Εσωτερικών και Παιδείας.
Οι πρώτες σκιές στις σχέσεις του με τον Ανδρέα εμφανίστηκαν με το σκάνδαλο Κοσκωτά όταν ο Καστανίδης τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της “κάθαρσης” με συνεχείς δηλώσεις στα όρια της διαγραφής. Όταν επανήλθε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1993 ο Χάρης πήγε ξανά στο Εσωτερικών αλλά και πάλι ως υφυπουργός.
Οι σχέσεις του με το Παπανδρεϊκό μπλογκ είχαν ουσιαστικά διαρραγεί και δια μέσου των “Γεννηματικών” προσχώρησε στο στρατόπεδο των εκσυγχρονιστών.
Η σύγκρουση με τον Σημίτη
Υπουργός έγινε για πρώτη φορά επί πρωθυπουργίας Σημίτη. Τον Ιανουάριο του 1996 τοποθετήθηκε στο υπουργείο Μεταφορών την περίοδο της προετοιμασίας των μεγάλων έργων υποδομής και των τεράστιων προμηθειών σε ΟΣΕ και ΟΤΕ.
Ως υπουργός ανέλαβε να εκπονήσει νομοσχέδιο για την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τις δημόσιες προμήθειες και τα δημόσια έργα καθώς στις 31 Δεκεμβρίου 1997 εξέπνεε η προθεσμία που είχε θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τις απ’ ευθείας αναθέσεις έργων ή προμηθειών του δημοσίου. Από την 1η Ιανουαρίου 1998 όλα θα γίνονταν κατόπιν διαγωνισμών.
Η κυβέρνηση Σημίτη τελικώς υπαναχώρησε από την ψήφιση αυτού του νόμου, ο Καστανίδης υπέβαλε την παραίτησή του η οποία έγινε δεκτή τον Σεπτέμβριο του 1997. Αντικαταστάτης του ορίστηκε ο Τάσος Μαντέλης ο οποίος ως το τέλος του 1997, όταν επιτρεπόταν ακόμη το ανεξέλεγκτο πάρτι των απευθείας αναθέσεων και προμηθειών έδωσε με απ’ ευθείας ανάθεση στη Siemens και στην Intracom 850 εκατ. ευρώ που αφορούσαν προμήθειες του ΟΤΕ και άλλα 300 εκατ. ευρώ που δόθηκαν στη Siemens και αφορούσαν αγορά τροχαίου υλικού για ΟΣΕ και ΗΣΑΠ.
Λίγους μήνες αργότερα, στις αρχές του 1998, σε λογαριασμό του κ. Μαντέλη κατατίθενται οι γνωστές «προεκλογικές χορηγίες».
Ο Καστανίδης επανήλθε στην κυβέρνηση αρκετά χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 2003, προς το τέλος της πρωθυπουργίας Σημίτη, ως υπουργός Μακεδονίας Θράκης.
Η κόντρα με τον Βενιζέλο
Στα χρόνια που ακολούθησαν με το ΠΑΣΟΚ στην αντιπολίτευση, ο Καστανίδης βρέθηκε στο πλευρό του Γιώργου Παπανδρέου. Ρόλο σε αυτό έπαιξε η διαχρονική αντιπαλότητά του -για την πρωτοκαθεδρία στη Θεσσαλονίκη και όχι μόνον- με τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Έτσι, στη σκληρή σύγκρουση για την αρχηγία το 2007 ο Χάρης ήταν στο πλευρό του ΓΑΠ.
Όταν το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές του 2009 και βρέθηκε με την καυτή πατάτα της χρεοκοπίας ανά χείρας, ο Καστανίδης, όντας υπουργός Δικαιοσύνης, πρότεινε στον ΓΑΠ να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο του 2010, μαζί με τις αυτοδιοικητικές γιατί, όπως έλεγε, “εμείς με άλλο πρόγραμμα πήραμε τις εκλογές, άλλο εφαρμόζουμε”.
Παράλληλα προέβλεψε ότι “εάν εφαρμόσουμε όλα αυτά χωρίς την έγκριση του λαού τότε το ΠΑΣΟΚ αλλά και γενικότερα η δημοκρατική παράταξη θα σβήσει από το χάρτη για πολλά χρόνια”. Οι εξελίξεις δεν τον διέψευσαν.
Η –κατά πολλούς ορθή- πρόταση του Καστανίδη απερρίφθη τότε από τον ΓΑΠ ο οποίος, ενάμιση χρόνο μετά υιοθέτησε την πρόταση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος η οποία όμως απέβη μοιραία.
Σύμφωνα, μάλιστα, με μαρτυρίες, ο Καστανίδης προσπάθησε δύο φορές να αποτρέψει τον Παπανδρέου από το να παραδώσει την πρωθυπουργία. Η πρώτη ήταν το καλοκαίρι του 2011 όταν μαζί με τον Δημήτρη Ρέππα κατόρθωσαν την τελευταία στιγμή να τον πείσουν να μην παραδώσει στον Σαμαρά.
Τη δεύτερη φορά όμως το εγχείρημα του δημοψηφίσματος αποσταθεροποίησε πλήρως τον Παπανδρέου καθιστώντας τον αδύναμο να διατηρήσει, όχι μόνο το αξίωμα του πρωθυπουργού αλλά ακόμη και αυτό του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ο Καστανίδης θεώρησε ότι το παρέδωσε άνευ όρων στον Βενιζέλο.
Οι περιπλανήσεις εκτός ΠΑΣΟΚ
Τον Φεβρουάριο του 2012, 31 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ διαγράφονται από το κόμμα επειδή καταψήφισαν ή απείχαν από την ψηφοφορία για την έγκριση του δεύτερου μνημονίου. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Καστανίδης.
Από τη στιγμή εκείνη και για τα επόμενα σχεδόν πέντε χρόνια ο Χάρης περιπλανήθηκε σε διάφορα πολιτικά σχήματα. Κατ' αρχάς ίδρυσε μαζί με τη Λούκα Κατσέλη την “Κοινωνική Συμφωνία” η οποία όμως στις εκλογές του Μαΐου 2012 πήρε μόλις 0,96%. Αμέσως μετά τα “έσπασε” με την Κατσέλη η οποία επιχειρούσε εν κρυπτώ προσέγγιση με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Τη διετία 2013-2014 βρέθηκε κοντά στη ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη με τον οποίο όμως επίσης τα “έσπασε” όταν ο τελευταίος προσέγγισε τον ΣΥΡΙΖΑ, στη διάρκεια των ζυμώσεων για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας.
Το 2015 ο Καστανίδης εντάσσεται στο Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών του Γιώργου Παπανδρέου το οποίο στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 έλαβε 2,47% μένοντας εκτός Βουλής. Από εκεί και έπειτα ο Χάρης παρέμεινε αμέτοχος, παρακολουθώντας απλώς τις πολιτικές εξελίξεις. Το 2017, επανέκαμψε στον φυσικό κομματικό χώρο του, έστω και ως ΚΙΝ.ΑΛ. και το 2019 επανεξελέγη βουλευτής.
Στις εκλογές του Μαΐου 2023 βγήκε πρώτος σε σταυρούς, αλλά η απόφαση του Ανδρουλάκη να κρατήσει την έδρα της Α' Θεσσαλονίκης τον έθεσε εκτός Κοινοβουλίου.
Η σχέση με τη Θεσσαλονίκη
Όπως κάθε πολιτικός, έτσι και ο Καστανίδης, έχει πιστούς φίλους, έχει και εχθρούς. Ωστόσο, ακόμη και οι πολιτικοί αντίπαλοί του αναγνωρίζουν την ακεραιότητα και την εντιμότητά του. Διάγει λιτή ζωή, χωρίς κοσμικές εμφανίσεις, όπως άλλωστε και τα υπόλοιπα μέλη της οικογενείας του.
Κυκλοφορεί μόνος, χωρίς αστυνομική προστασία, κάνοντας συνήθως τη διαδρομή λιμάνι (όπου παρκάρει το αυτοκίνητό του) – Ερμού (όπου βρίσκεται το γραφείο του). Είναι ιδιαίτερα σφιχτός στα οικονομικά του. Ως βουλευτής, επί σειρά ετών διέμενε στην Αθήνα σε συγγενικό σπίτι.
Σπούδασε Νομική στη Θεσσαλονίκη, την ίδια περίοδο με τον Βενιζέλο. Εκεί γνώρισε τη σύζυγό του Έλλη Συμεωνίδου, καθηγήτρια Νομικής, με την οποία απέκτησαν δύο κόρες οι οποίες σπούδασαν νομικές και πολιτικές επιστήμες. Ζουν στο Πανόραμα, σε μια λιτή μονοκατοικία την οποία έχτισαν σε οικόπεδο του πεθερού του, στο ν. 751.
Οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον επικρίνουν λέγοντας πως παρότι διετέλεσε για σχεδόν 35 χρόνια βουλευτής Θεσσαλονίκης, δεν άφησε τη σφραγίδα του στην πόλη. “Το μόνο που έκανε ήταν οι μπόλικοι διορισμοί στο δημόσιο, κατά την πρώτη κυβερνητική περίοδο του ΠΑΣΟΚ, όταν είχαν γίνει άλλωστε δεκάδες χιλιάδες διορισμοί”, αναφέρει παλαιό στέλεχος του κόμματος.
Πάντως, ως υπουργός Μεταφορών της κυβέρνησης Σημίτη, είχε φροντίσει να εκπονηθεί το πρώτο master plan για την ανάπτυξη του αεροδρομίου “Μακεδονία” και είχε προλάβει μάλιστα, να δημοπρατήσει και το έργο της κατασκευής του νέου επιβατικού σταθμού, ασχέτως εάν αυτό έγινε τελικά έπειτα από δεκαετίες.