Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σχετικά με τη λήψη μέτρων για την εφαρμογή του Κανονισμού 2022/2065 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος έγινε ευρύτερα γνωστός ως «Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες» ή «Digital Services Act», έχει τεθεί ήδη σε δημόσια διαβούλευση.
Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες είναι μια πρωτοβουλία της Ε.Ε., ώστε να εισάγει κανόνες άμεσης εφαρμογής σε όλα τα κράτη μέλη σχετικά με τις λεγόμενες ενδιάμεσες υπηρεσίες, όπως είναι οι μηχανές αναζήτησης, οι πάροχοι φιλοξενίας, τα online marketplaces και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι το ψηφιακό περιβάλλον σε όλη την ΕΕ είναι ασφαλές, προβλέψιμο και αξιόπιστο. Μεταξύ άλλων, οι κανόνες εστιάζουν στην πρόληψη και αντιμετώπιση παράνομων και επιβλαβών διαδικτυακών δραστηριοτήτων, την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και την προστασία των ανηλίκων.
Με τους νέους κανόνες αναβαθμίζεται το επίπεδο προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων των χρηστών και περιορίζεται η έκθεσή τους σε παράνομες δραστηριότητες στο διαδίκτυο, ενώ οι online πλατφόρμες υποχρεούνται να παρέχουν μεγαλύτερη διαφάνεια στις υπηρεσίες τους, να διαθέτουν διαδικασίες για τη διαχείριση καταγγελιών περιεχομένου και να αποφεύγουν ορισμένες πρακτικές, όπως η κατάρτιση προφίλ με βάση ευαίσθητες κατηγορίες δεδομένων (π.χ. δεδομένα υγείας).
Το σχέδιο νόμου έρχεται να διαμορφώσει τις κατάλληλες συνθήκες για την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της «Πράξης» και να θεσπίσει ένα νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση φαινομένων, όπως είναι η παραπλανητική διαφήμιση ή η παραπληροφόρηση. Μεταξύ άλλων ορίζεται η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) ως Συντονιστής Ψηφιακών Υπηρεσιών και των αρμόδιων αρχών, στις οποίες παρέχεται εξουσία επίβλεψης των παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών προς επιβολή της «Πράξης» και δημιουργείται Μητρώο των εγκατεστημένων στην Ελλάδα παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών, δηλαδή όλων εκείνων των εταιρειών του διαδικτύου που διαμεσολαβούν και συνδέουν τους χρήστες είτε με αγαθά, είτε με υπηρεσίες και πληροφορίες.
Υπάρχουν τρία είδη ενδιάμεσων υπηρεσιών:
1. Οι υπηρεσίες απλής μετάδοσης (mere conduit), όπως είναι οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου, προγράμματα περιήγησης, σημεία ασύρματης πρόσβασης, υπηρεσίες προστασίας από ιούς και καταχωρητές ονομάτων τομέα.
2. Οι υπηρεσίες προσωρινής αποθήκευσης (caching), όπως δίκτυα διανομής περιεχομένου.
3. Οι υπηρεσίες φιλοξενίας (hosting), όπως πάροχοι υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους, διαδικτυακές αγορές, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καταστήματα εφαρμογών (app stores), πλατφόρμες ταξιδιών και καταλυμάτων, τα φόρουμ συζήτησης, υπηρεσίες ανταλλαγής βίντεο, πλατφόρμες blogging, εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων και διαδικτυακοί χάρτες.
Οι πλατφόρμες που καλύπτονται από τους κανόνες, μεταξύ άλλων, παρέχουν στους χρήστες τη δυνατότητα να υποβάλλουν καταγγελίες εικαζόμενου παράνομου περιεχομένου.
Οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις με λίγους διαδικτυακούς χρήστες, εξαιρούνται από ορισμένους κανόνες και έχουν λιγότερες υποχρεώσεις, ενώ αντίθετα οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης (VLOPs και VLOSE) έχουν ειδικές και πρόσθετες υποχρεώσεις.
«Ισχυροποιούμε τα δικαιώματα των πολιτών»
«Πολλές ενέργειες, τις οποίες παλαιότερα κάναμε αναλογικά, έχουν περάσει στην ψηφιακή εποχή. Επικοινωνούμε, πραγματοποιούμε αγορές, ψυχαγωγούμαστε, χρησιμοποιώντας ψηφιακές πλατφόρμες και "καταναλώνοντας" ψηφιακές υπηρεσίες. Στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης λαμβάνουμε πρωτοβουλίες, ώστε η Ελλάδα να συμμετέχει στη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου και εξηγεί:
«Με την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, το Digital Services Act, η Ευρώπη διασφαλίζει ότι το ψηφιακό περιβάλλον θα είναι ασφαλές και αξιόπιστο. Σε εθνικό επίπεδο με την εφαρμογή της Πράξης, οι πολίτες θα μπορούν να προστατευθούν άμεσα, όταν θίγονται τα δικαιώματά τους. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνίων και Ταχυδρομείων, αναλαμβάνει μεταξύ άλλων να εποπτεύει τους παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών, δηλαδή εταιρειών που "συνδέουν" τους πολίτες με αγαθά, υπηρεσίες και πληροφορίες, καταρτίζοντας αυτή την ώρα ένα μητρώο για όλους όσοι έχουν ως έδρα τους την Ελλάδα».
Και ο κ. Παπαστεργίου καταλήγει: «Θεσπίζουμε ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο, το οποίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση φαινομένων, όπως η παραπληροφόρηση ή η διακίνηση παραπλανητικών διαφημίσεων και προϊόντων deep fake επεξεργασίας και ισχυροποιούμε τα δικαιώματα των πολιτών».
Άμεση επεξεργασία της αναφοράς και ενημέρωση των χρηστών
Τα κράτη μέλη από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμβάλουν στην παρακολούθηση της επιβολής της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρμόδια για την εποπτεία και την επιβολή των κανόνων για τις μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης (VLOPs και VLOSE). Από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν οριστεί μέχρι σήμερα 22 μεγάλες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης και πιο συγκεκριμένα οι: Alibaba Ali Express, Amazon Store, Apple AppStore, Pornhub, Booking.com, Google Search, Google Play, Google Maps, Google Shopping, Youtube, Instagram, Facebook, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, Stripchat, TikTok, X (πρώην Twitter), XVideos, Wikipedia, Zalando, Bing. Τα κράτη μέλη με τη σειρά τους γίνονται αρμόδια για τους πάροχους ενδιάμεσων υπηρεσιών και μηχανές αναζήτησης.
Η Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) στοχεύει στην προστασία του χρήστη από παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο. Για τον λόγο αυτό, απαιτεί από τις πλατφόρμες να διαθέτουν εύχρηστους μηχανισμούς επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, αλλά και ενημέρωσης των χρηστών.
Έτσι, όταν γίνει μια αναφορά για παράνομο περιεχόμενο, οι πλατφόρμες θα πρέπει να την επεξεργάζονται εγκαίρως, παρέχοντας πληροφορίες τόσο στον χρήστη που επισήμανε το παράνομο περιεχόμενο, όσο και στον χρήστη που δημοσίευσε αυτό το περιεχόμενο.
Ωστόσο, δεν μπορεί να ορίσει η ίδια η DSA τι είναι παράνομο στο διαδίκτυο. Το τι συνιστά παράνομο περιεχόμενο ορίζεται με άλλους νόμους, είτε σε επίπεδο Ε.Ε. είτε σε εθνικό επίπεδο, όπως για παράδειγμα, ένα περιεχόμενο για τρομοκρατία, υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, μια ρητορική μίσους κ.α.
Εθνικός Συντονιστής Ψηφιακών Υπηρεσιών η ΕΕΤΤ
Το Σχέδιο Νόμου αποτελεί αντικείμενο εκτενούς επεξεργασίας από ομάδα εργασίας, αποτελούμενη από στελέχη προερχόμενα από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ), την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), το Υπουργείο Ανάπτυξης, τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας και τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.
Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) είναι ο Εθνικός Συντονιστής Ψηφιακών Υπηρεσιών και υπεύθυνη για την εποπτεία και τον έλεγχο συμμόρφωσης με τους κανόνες της Πράξης Ψηφιακών Υπηρεσιών στην Ελλάδα. Έχουν οριστεί ακόμη ως αρμόδιες αρχές, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για ζητήματα που συνδέονται με τις αρμοδιότητές τους, όπως η διαφήμιση και η προστασία ανηλίκων.
Η ΕΕΤΤ είναι αυτή που θα δημιουργήσει Μητρώο των εγκατεστημένων στην Ελλάδα παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών, για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της Πράξης.