Tης Ειρήνης Νοταρά
Τι κοινό μπορεί να έχει ένα θεατρικό εργαστήρι με ένα παντοπωλείο; Μια θεματική ξενάγηση με ένα καλαμάκι από σιτάρι; Αν και φαίνονται ασύνδετα μεταξύ τους έχουν έναν κοινό παράγοντα, τον κοινωνικό προσανατολισμό. Πρόκειται για κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις ή αλλιώς ΚοινΣΕπ, επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν από τη σύμπραξη τουλάχιστον 5 ατόμων με στόχο την προώθηση του κοινωνικού συμφέροντος.
Αλληλεγγύη: Ο τρίτος πυλώνας της οικονομίας
Σύμφωνα με τον κύριο Άγγελο Φίσκιλη, Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής Πανελλήνιας Ένωσης Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία είναι κάτι που υπήρχε από πάντα ως ο τρίτος πυλώνας του οικονομικού γίγνεσθαι, με το νόμο Ν.4019/2011 και αργότερα με τον Ν.4430/2016 ωστόσο απέκτησε συγκεκριμένη νομική έκφραση μέσα από τις ΚοινΣΕπ.
«Ήταν απόρροια της σύγχρονης κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας στα τέλη της δεκαετίας του 2000, όταν κατέρρευσε η αμερικάνικη τράπεζα επενδύσεων Lehman Brothers. Επηρεάστηκε όλος ο οικονομικός τομέας και το περιβάλλον σε όλο τον κόσμο, και ήρθε η Ευρώπη και λέει προκειμένου αυτοί οι επιχειρηματίες, οι επαγγελματίες που καταστράφηκαν να πάνε φυλακή, να αυτοκτονήσουν, να γίνουν κακοποιά στοιχεία δώσε τους μια ευκαιρία να μπουν σε μια καινούργια νομική οντότητα, τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (...) Είναι στην ουσία μια επαγγελματική κολυμπήθρα του Σιλωάμ η κοινωνική οικονομία για να μπορεί κάποιος να επανενταχθεί στην κοινωνία και στην οικονομία όταν για οποιουσδήποτε λόγους έχει αποτύχει στην πρότερη του ζωή».
Μέσα σε αυτό το νομικό πλαίσιο αποφάσισαν το 2013 η Βασιλική Καρτσιακλή και η Χριστίνα Βρακά να χαράξουν τον δικό τους δρόμο και να συνδυάσουν τον τουρισμό με τον πολιτισμό και την εκπαίδευση μέσα από την ΚοινΣΕπ «Dot2dot». Με τα λόγια του κύριου Φίσκιλη, μια ΚοινΣΕπ πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, να καλύπτει τα κενά που άφησαν ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας. Η ανάγκη που ανέλαβαν να καλύψουν τα μέλη του Dot2dot ήταν αυτή της βιωματικής εκπαίδευσης και του βιωματικού τουρισμού μέσα από θεματικές ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και εικαστικά εργαστήρια.
«Εμάς το στοίχημα μας ήταν να καταφέρουμε τον απλό κάτοικο, τον απλό local Θεσσαλονικιό να του πούμε “Έλα να σου δείξουμε την πόλη μέσα από τα δικά μας μάτια με έναν εναλλακτικό τρόπο”. Αυτό το στοίχημα το έχουμε κερδίσει. Για να μπορέσουμε να του δώσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα και πραγματικά να αποτελεί μια βιωματική εμπειρία όλο αυτό το οποίο πρόκειται να παρακολουθήσει, έπρεπε να είναι θεματικό» λέει στο makthes.gr η κυρία Βρακά.
Η αναγνώριση των ΚοινΣΕπ
Παρά το δύσκολο εγχείρημα που αναλαμβάνουν οι ΚοινΣΕπ, το μεγαλύτερο πρόβλημα τους δεν είναι άλλο παρά η άγνοια, η άγνοια των τραπεζών, του κόσμου ακόμη και του ίδιου του κράτους. «Στην αρχή δεν γνώριζαν τι ήταν οι ΚοινΣΕπ, δεν μας συμπεριέλαβαν σε πάρα πολλά χρηματοδοτικά εργαλεία και ακόμα απέχουμε από αρκετά» αναφέρει η κυρία Βρακά.
«Ακόμα και το ίδιο το κράτος δεν μας βλέπει πολλές φορές σαν επιχειρήσεις» δηλώνει αγανακτισμένος ο κύριος Φίσκιλης. «Δεν είμαστε αυτό που περισσεύει. Ερχόμαστε να προσθέσουμε μια έλλειψη στη μηχανή, η μηχανή έχει ανάγκη και αυτή τη μορφή της επιχείρησης και γιατί την έχει ανάγκη; Γιατί εμείς κοιτάμε πρώτα να λύσουμε τα προβλήματα των άλλων. Λεγόμαστε Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, κοινωνικές γιατί παράγουμε ένα προϊόν ή μια υπηρεσία που την έχει ανάγκη η τοπική κοινωνία, συνεταιριστικές γιατί χρειαζόμαστε κατ’ ελάχιστον 5 μέλη και επιχειρήσεις γιατί είμαστε επιχειρήσεις. Η ίδια η λέξη δίνει τον πλήρη ορισμό αυτού που είμαστε και ζητάμε από το κράτος να το καταλάβει, να το αποδεχτεί, να μας στηρίξει».
«Μια χρονιά παντελώς χαμένη»
Τα τελευταία χρόνια, καθώς η λειτουργία των ΚοινΣΕπ έχει αρχίσει να αποσαφηνίζεται και να αναδεικνύεται, και η κρατική υποστήριξη έχει αυξηθεί. Μέσα στην περίοδο της πανδημίας ωστόσο η έλλειψη εσόδων και κρατικών επιχορηγήσεων οδήγησε πολλές ΚοινΣΕπ ακόμα και στο οριστικό λουκέτο.
«Το 2020 η πτώση τζίρου μας ήταν στο 90%. Σκεφτείτε από τον Μάρτιο μέχρι και τον Ιούλιο ήμασταν κλειστά το 2020, αρχίσαμε να δουλεύουμε λίγο τον Σεπτέμβριο και μετά ξανακλείσαμε Νοέμβρη. Η σεζόν δηλαδή του καλοκαιριού σχεδόν χάθηκε γιατί δεν ήρθαν οι τουρίστες, τη σεζόν των Χριστουγέννων την χάσαμε γιατί δεν έγινε τίποτα, ήταν τα πάντα κλειστά. Ήταν μια χρονιά παντελώς χαμένη. Το ίδιο ισχύει και για το 2021 γιατί ήμασταν κλειστοί από το Νοέμβριο του 2020 και ανοίξαμε τον Ιούλιο του 2021» αναφέρει η κυρία Βρακά.
Για τον κύριο Φίσκιλη, αν και τα πράγματα είναι δύσκολα, οι ΚοινΣΕπ δεν έχουν χάσει ακόμη τη δυναμική τους. «Τον τελευταίο 1,5 χρόνο έχουν δημιουργηθεί πάρα πολλές κοινωνικές επιχειρήσεις σε διάφορους τομείς. Όταν βλέπουμε ότι συνέχεια δημιουργούνται 10-15 ΚοινΣΕπ τον μήνα σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι κάτι έχουν διακρίνει και λένε “Αξίζει να δοκιμάσουμε και αυτή τη μορφή της επιχείρησης. Δεν είναι κάτι που είναι στην άκρη και απλά σερνόμαστε. Έχει μια προοπτική και είναι μια ένδειξη ότι κάτι καλό πάει να γίνει».
Το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον
«Βλέπουμε ότι η κοινωνική οικονομία και αυτός ο τρόπος λειτουργίας ίσως να είναι και το κλειδί για τη μετά-κορονοϊό ανάπτυξη της οικονομίας στην Ελλάδα. Εμείς λέμε ότι μόνος κάποιος πηγαίνει γρήγορα, πολλοί μαζί πηγαίνουν μακρύτερα. Είναι η συνένωση δυνάμεων για την επίτευξη ενός κοινού στόχου» μας λέει ο κύριος Φίσκιλης.
Σύμφωνη με αυτό είναι και η κυρία Βρακά, δηλώνοντας πως οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να αποτελέσουν το μέλλον της επιχειρηματικότητας. «Πιστεύουμε πάρα πολύ εμείς σε αυτό γιατί μπορούμε μέσα από την κοινωνική επιχειρηματικότητα να διαχειριστούμε κρίσεις. Και στην οικονομική κρίση και σε αυτή την κρίση με την πανδημία, μέσω του συνεργατισμού και της αλληλεγγύης μπορείς να βγάλεις αποτελέσματα γιατί αυτό είναι η κοινωνική επιχειρηματικότητα».