Με δύο ισχυρά «όπλα» ετοιμάζεται η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την παράνομη κατάληψη του δημόσιου χώρου από καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, φαινόμενο που παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις τους περισσότερους μήνες του χρόνου. Στο εξής μπαίνει τέλος στη συνεχή ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων σε πλατείες και πεζοδρόμια, καθώς οι επιχειρηματίες θα βρίσκονται αντιμέτωποι με πρόστιμα «φωτιά», ενώ σε περίπτωση που δεν συμμορφώνονται, θα μπαίνουν «λουκέτα».
Παράλληλα, μέσω μίας πλατφόρμας που ετοιμάζει το υπουργείο, οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν την παράνομη κατάληψη δημόσιου χώρου, πεζοδρομίων κ.ά., όπως ακριβώς συνέβη το περασμένο καλοκαίρι και για τις παραλίες με την εφαρμογή MyCoast. Μάλιστα το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα φτιάξει και τα εργαλεία ώστε οι δήμοι να μπορέσουν να «περάσουν» στον χάρτη τους νόμιμους χώρους που έχουν παραχωρήσει.
Με λίγα λόγια, η αυστηροποίηση των ποινών, που είχαν χαλαρώσει κατά την περίοδο του COVID, προβλέπει πρόστιμα «φωτιά» και σφράγισμα καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (καφέ, μπαρ, εστιατόρια) που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τον νέο νόμο, να καταλαμβάνουν δηλαδή τα τετραγωνικά που τους έχουν παραχωρηθεί και όχι επιπλέον μέτρα.
Όσον αφορά τα πρόστιμα, αυτά τριπλασιάζονται για τους παραβάτες που δεν τηρούν τη νομοθεσία σχετικά με τη χρήση τραπεζοκαθισμάτων σε δημόσιους χώρους. Ειδικότερα, το τέλος που πληρώνουν οι επιχειρήσεις για χρήση τραπεζοκαθισμάτων σε δημόσιο χώρο μπορεί να είναι διαφορετικό σε κάθε δήμο, αλλά σε κάθε περίπτωση θα είναι τσουχτερό για τον παραβάτη επιχειρηματία.
Μπορεί, παραδείγματος χάρη, για την κατάληψη πεζοδρομίου 5 τ.μ. σε κεντρικό δρόμο της Θεσσαλονίκης στο κέντρο της πόλης, το σημερινό ετήσιο τέλος να είναι 1.200-1.500 ευρώ, στο εξής όμως το τέλος παραμένει το ίδιο αλλά τριπλασιάζεται το πρόστιμο -που είναι πλέον 4.500 ευρώ.
Ο παραβάτης ιδιοκτήτης έχει προθεσμία επτά ημερών να απελευθερώσει τον χώρο, αλλιώς θα υπάρξει απομάκρυνση των τραπεζοκαθισμάτων, εάν δε επαναλάβει την παράβαση, προβλέπεται αφαίρεση της άδειας χρήσης του χώρου για έξι μήνες και διπλασιασμός του πρόστιμου ή σφράγισμα της επιχείρησης από μία έως 10 ημέρες. Εάν πάλι ο ιδιοκτήτης παραβιάσει τη σφράγιση του χώρου, η επιχείρηση κλείνει οριστικά.
Χώρος για τους πεζούς, σεβασμός στον δημόσιο χώρο
Σύμφωνα με αιρετούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες, καλώς η κυβέρνηση πήρε αυτή την πρωτοβουλία, δεδομένου ότι η κατάσταση σε πολλές περιοχές έχει ξεφύγει και οι επαγγελματίες λειτουργούν κατά βούληση, επιδιώκοντας το μεγαλύτερο κέρδος για τις επιχειρήσεις τους. Αλλά και οι δήμαρχοι, όπως είπαν οι ίδιοι, θα πρέπει στο εξής, όταν λένε ότι δεν θα δείξουν ανοχή στην παράνομη κατάληψη πεζοδρομίων από τραπεζοκαθίσματα, να το εννοούν.
«Επί της ουσίας όλοι οι πολίτες βιώνουν καθημερινά τις παρανομίες, ειδικά των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, που καταλαμβάνουν μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που προβλέπεται στα πεζοδρόμια, τους πεζόδρομους και τις πλατείες, αδιαφορώντας εάν μένει ελάχιστος ελεύθερος χώρο για τους πεζούς» σημείωσαν παράγοντες της αυτοδιοίκησης.
Τον τριπλασιασμό των προστίμων για την αυθαίρετη χρήση κοινόχρηστων χώρων στους δήμους προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών με θέμα «Ρυθμίσεις για τους χερσαίους συνοριακούς σταθμούς, την ενίσχυση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και λοιπές διατάξεις», που κατέθεσε στη Βουλή ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος.
Με αυτό ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν τη βελτίωση της λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών της χώρας, την αναβάθμιση των χερσαίων συνοριακών σταθμών, αλλά και θέματα που διευκολύνουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών.
Μεταξύ άλλων οι διατάξεις περιλαμβάνουν τριπλασιασμό των προστίμων για την αυθαίρετη χρήση κοινόχρηστων χώρων και αυστηροποίηση των κυρώσεων για μη συμμόρφωση των παραβατών στην άρση της παράνομης κατάληψης, με σκοπό την απελευθέρωση του δημόσιου χώρου και την απρόσκοπτη διέλευση των πεζών.
Επιπλέον, σε περίπτωση που η αυθαίρετη χρήση αφορά οδεύσεις τυφλών ή ελεύθερη ζώνη σε πεζόδρομο, για τα οποία σήμερα προβλέπεται αυστηρότερο πρόστιμο, διπλασιάζεται και αυτό σε σχέση με το ισχύον.
Σε περίπτωση υποτροπής, αν επιβληθεί η σφράγιση του καταστήματος και παραβιαστεί, τότε αφαιρείται οριστικά η άδεια λειτουργίας του καταστήματος.
Επίσης, το σχέδιο νόμου προβλέπει διευκόλυνση της υλοποίησης έργων μείζονος σημασίας και πολιτικής προστασίας των Περιφερειών, με ταχείες διαδικασίες, για την αμεσότερη ολοκλήρωση κρίσιμων παρεμβάσεων που σχετίζονται με την αποκατάσταση καταστροφών ή την εξυπηρέτηση αναγκών υπερτοπικού χαρακτήρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών περιλαμβάνεται και η δυνατότητα ρύθμισης οφειλών προς τους δήμους και τα νομικά τους πρόσωπα, με αποπληρωμή σε έως 60 δόσεις και ειδική μέριμνα για τους ευάλωτους οφειλέτες, για τους οποίους θεσπίζεται επιπλέον απαλλαγή από τις προσαυξήσεις έως και 95%. Επίσης, παγιώνεται η δυνατότητα προσφυγής στον εξωδικαστικό συμβιβασμό, για οφειλές σε δήμους που υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ.
Επιπλέον, μετά από συνεργασία του υπουργείου Εσωτερικών με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, σχεδόν 200 εκατ. ευρώ θα διατεθούν στους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας εντός του 2024, για λειτουργικές δαπάνες και εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών, καλύπτοντας ένα σημαντικό τμήμα των αυξημένων απαιτήσεων. Από το 2025 δε, η χρηματοδότησή τους αυξάνεται κατά 53 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Εργαλείο ο νόμος, αλλά να λειτουργήσει με μηχανισμό
Μιλώντας στη «ΜτΚ», οι αντιδήμαρχοι δύο μεγάλων δήμων της Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς και Κορδελιού-Ευόσμου, επισημαίνουν ότι ο νόμος θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο και θα λύσει προβλήματα αλλά, όπως λένε, για να λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά για τους δήμους, θα πρέπει να έχει ελεγκτικό μηχανισμό.
«Η παραβίαση του δημόσιου χώρου από τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι μία μεγάλη πληγή για τους δήμους εδώ και πολλά χρόνια. Στην Καλαμαριά το αντιμετωπίζουμε έντονα, καθώς με την απουσία Δημοτικής Αστυνομίας το πρόβλημα είναι μεγάλο» τονίζει ο αντιδήμαρχος Οικονομικών Διοίκησης και Ψηφιακού Μετασχηματισμού Καλαμαριάς Ζαχαρίας Κώστας.
Εκτιμά ότι το σχέδιο νόμου φαίνεται ότι θα δώσει λύση στην απελευθέρωση δημόσιου χώρου και θα συμβάλει στο συμμάζεμα των καταστημάτων αλλά όπως λέει, «ως δήμο θα μας φέρει σε δύσκολη θέση, γιατί οι καταγγελίες θα πέφτουν βροχή στην υπηρεσία, η οποία δεν αντέχει να σηκώσει και αυτό το βάρος, εξαιτίας της μεγάλης υποστελέχωσής της».
Ο κ. Κώστας υποστηρίζει ότι οι δήμοι θέλουν τέτοια εργαλεία, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι παραβάτες κα να λειτουργήσουν καλύτερα οι υγιείς επιχειρήσεις, «αλλά φοβάμαι ότι το μέτρο θα λειτουργήσει τιμωρητικά και για όσους τηρούν τη νομοθεσία και από αμέλεια μπορεί να παραβιάσουν πεζοδρόμια και πλατείες με την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων».
Σε κάθε περίπτωση, εξηγεί ο αντιδήμαρχος Οικονομικών, το μέτρο που προωθεί η κυβέρνηση είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά αν δεν στελεχωθούν οι υπηρεσίες και δεν υπάρξει ελεγκτικός μηχανισμός για τον σκοπό αυτό, τότε οι δήμοι θα «πνιγούν» στις καταγγελίες και θα μπορούν να εντοπίσουν λίγες μόνο από τις πολλές παραβάσεις.
«Στην Καλαμαριά δραστηριοποιούνται περί τις 400 επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος. Όταν δεκάδες από αυτές παραβιάζουν τον κανονισμό το Σαββατοκύριακο, ποιος θα τις ελέγξει, εφόσον οι υπηρεσίες δεν λειτουργούν;» διερωτήθηκε ο κ. Ζαχαρίας.
Στον πολυπληθή δήμο Κορδελιού-Ευόσμου με τις εκατοντάδες επιχειρήσεις, τα μέτρα που προβλέπει το νομοσχέδιο έρχονται να θεραπεύσουν τα προβλήματα από την κατάληψη πεζοδρομίων, πλατειών κ.ά., ωστόσο όπως επισημαίνει η αντιδήμαρχος Οικονομικών Υπηρεσιών Μαρία Πουρσανίδου, θα πρέπει παράλληλα να συνοδεύονται από σωστή ενημέρωση και ελεγκτικούς μηχανισμούς.
«Η αύξηση των προστίμων για την αυθαίρετη κατάληψη του κοινοχρήστου χώρου με τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων φαίνεται να στοχεύει στην αποτροπή καταχρήσεων και στην προστασία του δημόσιου χώρου. Οι καταστηματάρχες συχνά επεκτείνονται πέρα από τα όρια που τους επιτρέπουν οι άδειες, περιορίζοντας τη χρήση των χώρων αυτών από το ευρύ κοινό και δημιουργώντας προβλήματα στη μετακίνηση των πεζών, σε γονείς με καρότσια και κυρίως στους συμπολίτες μας που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα» παραδέχεται η αντιδήμαρχος.
Από τη μία πλευρά, συνεχίζει η ίδια, η αυστηροποίηση των προστίμων θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά, να ενισχύσει την τάξη και να διασφαλίσει την προσβασιμότητα στους κοινόχρηστους χώρους.
«Από την άλλη όμως οι επιχειρηματίες, ειδικά σε τουριστικές περιοχές, μπορεί να θεωρήσουν τα πρόστιμα υπερβολικά, ειδικά αν ήδη βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Επομένως η εφαρμογή του νομοσχεδίου θα πρέπει να συνοδευτεί από σωστή ενημέρωση και ελεγκτικούς μηχανισμούς, ώστε να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της προστασίας του κοινού χώρου» εξηγεί η κ. Πουρσανίδου.
Παρόλα αυτά, προσθέτει, παραμένει άλυτο πρόβλημα η υποστελέχωση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα κληθούν να εποπτεύσουν την τήρηση των μέτρων, να επιβάλλουν και να εισπράξουν τα πρόστιμα που ενδεχομένως θα επιβληθούν.
Ποιος δήμος το έκανε πρώτος
Σε πανελλαδικό επίπεδο, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο δήμος Κεντρικής Κέρκυρας, ο οποίος δεν περίμενε το νομοσχέδιο για να βάλει τάξη στον δημόσιο χώρο. Κι αυτό καθώς το τελευταίο εξάμηνο επέβαλε πρόστιμα για παράνομη κατάληψη χώρων με τραπεζοκαθίσματα που ξεπερνούν τις 300.000 ευρώ.
Ειδικότερα, κλιμάκιο του δήμου από την 21η Μαρτίου 2024 και έως την 17η Σεπτεμβρίου 2024 διενήργησε ελέγχους σε 225 καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, κατά τους οποίους διαπιστώθηκε η αυθαίρετη κατάληψη κοινόχρηστου χώρου συνολικού εμβαδού 3.426,63 τ.μ., που αναλογεί σε τέλος χρήσης ύψους 280.686,27 ευρώ πλέον ισόποσου προστίμου, ενώ σχηματίσθηκαν και οι αντίστοιχες εντολές απομάκρυνσης για τις παράνομες αυτές καταλήψεις. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι σε εμπορικά-τουριστικά καταστήματα, σε 34 εξόδους του κλιμακίου, στους οποίους βεβαιώθηκε η αυθαίρετη κατάληψη κοινόχρηστου χώρου, συνολικού εμβαδού 189,62 τ.μ. (ποσό που αναλογεί ως τέλος χρήσης: 19.905,14 ευρώ πλέον ισόποσου προστίμου), ενώ σχηματίσθηκαν και οι αντίστοιχες εντολές απομάκρυνσης για τις παράνομες αυτές καταλήψεις.
«My street»: Η νέα εφαρμογή για την κατάληψη δημόσιου χώρου
Η νέα εφαρμογή σχετικά με την παράνομη κατάληψη δημόσιου χώρου, πεζοδρομίων κ.ά. την οποία ετοιμάζει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, θα «πατήσει» στα πρότυπα της εφαρμογής MyCoast, μέσω της οποίας οι πολίτες μπορούν να ελέγχουν αν στις παραλίες στις οποίες βρίσκονται, τηρείται η νομιμότητα των όρων παραχώρησης και να υποβάλλουν σχετική καταγγελία.
Σύμφωνα με τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου, μέσω της πλατφόρμας η οποία ετοιμάζεται σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών, οι πολίτες θα γνωρίζουν πότε είναι παράνομη η κατάληψη σε μια πλατεία, πεζοδρόμιο, κοινόχρηστο δρόμο. «Σε ένα εξάμηνο θα είμαστε έτοιμοι να βγει η εφαρμογή στον αέρα, ενώ παράλληλα θα φτιάξουμε και τα εργαλεία ώστε οι δήμοι να μπορέσουν να ‘περάσουν’ επάνω στον χάρτη τις νόμιμες εκτάσεις που έχουν παραχωρήσει».
Ειδικότερα, η καινοτόμος εφαρμογή δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να αναφέρουν αυθαιρεσίες, όπως παράνομα τραπεζοκαθίσματα, μέσω διαδραστικού χάρτη.
Οι χρήστες θα μπορούν να εντοπίζουν τις περιοχές με παράνομη κατάληψη μέσω διαδραστικού χάρτη ή σκανάροντας το QR code, που θα είναι υποχρεωτικά αναρτημένο σε κάθε κατάστημα. Επιπλέον, η εφαρμογή θα παρέχει στοιχεία για τις νόμιμες άδειες παραχώρησης χώρου και θα διευκολύνει την παρακολούθηση της χρήσης δημόσιων χώρων.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 06.10.2024