Τέσσερις οικισμοί του δήμου Θέρμης εμφανίζονται να έχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις αιωρούμενεων σωματιδίων ΡΜ2,5 στην Ελλάδα, στην ετήσια έκθεση της ελβετικής εταιρείας τεχνολογίας ποιότητας αέρα, IQAir για το 2022, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Ο δήμος Θέρμης, που έχει το πυκνότερο δίκτυο μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ελλάδα σε σχέση με τον πληθυσμό του δήμου, επισημαίνει ότι στη συντριπτική πλειονότητα των περιοχών η ποιότητα του αέρα κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου είναι από καλή (κλίμακα 0-10 μg/m³) έως ικανοποιητική (10-20 μg/m³).
Τι αναφέρει η έκθεση της IQAir
Η ετήσια έκθεση της εταιρείας IQAir συγκρίνει τις μετρήσεις των PM 2.5 σε 7.323 περιοχές σε όλον τον πλανήτη, αντλώντας δημοσιευμένα δεδομένα από 30.000 σταθμούς και αισθητήρες μέτρησης, παγκοσμίως.
Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα η Ελλάδα είναι η 7η πιο επιβαρυμένη χώρα στην Ευρώπη (όπου τα πρωτεία κατέχουν οι χώρες της Βαλκανικής) και 50ή σε σύνολο 131 χωρών. Σε επίπεδο χώρας τα «πρωτεία» κατέχει ο οικισμός των Βασιλικών (59η χειρότερη θέση στην Ευρώπη) με ετήσιο μέσο όρο συγκέντρωσης σωματιδίων PM2.5 στα 23,9 μg ανά κυβικό μέτρο αέρα, (από 23,2 μg/m³ το 2021). Οι δύο μήνες με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στην περιοχή, σύμφωνα με τις μετρήσεις της IQAir, είναι ο Ιανουάριος, ο Μάρτιος και ο Δεκέμβριος του 2022, όταν οι τιμές εκτοξεύτηκαν σε τουλάχιστον επταπλάσια (!) επίπεδα από αυτά που ο ΠΟΥ κρίνει ως αποδεκτά (5 µg/m3 ή λιγότερα).
Στην τρίτη θέση πανελλαδικά βρίσκεται το Πλαγιάρι, με μέση συγκέντρωση τα 22,9 μg/m³ (από 22,1 το 2021), στην 5η θέση η Καρδία, με μέσο όρο 22,6 μg/m³ (έναντι 22,1 μg/m³ το 2021), στην 8η χειρότερη θέση η Περαία (21,3 μg/m³) και στην 11η η Θέρμη (20,4 μg/m³).
Η πόλη της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στην 17η θέση στην Ελλάδα με μέση συγκέντρων PM2,5 στα 19,7 μg/m³ (119η πανευρωπαϊκά) και είναι 4,9 φορές υψηλότερη από τις κατευθυντήριες γραμμές αναφοράς που δίνει ο ΠΟΥ ως αποδεκτά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Με εξαίρεση τον Σεπτέμβριο του 2022, όλους τους υπόλοιπους μήνες οι συγκεντρώσεις των PM 2,5 ξεπερνούν τα αποδεκτά από τον Π.Ο.Υ. όρια επί τρεις έως πέντε μέρες τον μήνα, ενώ τον Μάρτιο και τον Δεκέμβριο του 2022 τα μικροσωματίδια PM2,5 ήταν στο «κόκκινο» για πέντε έως επτά μέρες το μήνα.
Η απάντηση του δήμου Θέρμης
Με αφορμή της δημοσιοποίηση έκθεσης ελβετικής εταιρείας ο δήμος Θέρμης γνωστοποιεί ότι με βάση τα στατιστικά στοιχεία όλων των μετρήσεων για το έτος 2022 τα συμπεράσματα για τις τέσσερις περιοχές που αναφέρονται στην έκθεση της ελβετικής εταιρείας ως πλέον επιβαρυμένες, τις περιοχές Βασιλικών, Πλαγιαρίου, Καρδίας και Θέρμης, είναι τα εξής:
1. Βασιλικά: Κατά τους τέσσερις χειμερινούς μήνες (Δεκέμβριος – Μάρτιος) η συγκέντρωση των ΡΜ2,5 σωματιδίων κυμάνθηκε σε επίπεδα της τάξης από 25–32 μg/m³. Όλους τους υπόλοιπους μήνες η συγκέντρωση ήταν κάτω των 10 μg/m³.
2. Πλαγιάρι: Κατά τους τέσσερις χειμερινούς μήνες (Δεκέμβριος – Μάρτιος) η συγκέντρωση των ΡΜ2,5 σωματιδίων κυμάνθηκε σε επίπεδα της τάξης από 22–25 μg/m³. Όλους τους υπόλοιπους μήνες η συγκέντρωση ήταν κάτω των 10 μg/m³.
3. Καρδία: Κατά τους τέσσερις χειμερινούς μήνες (Δεκέμβριος – Μάρτιος) η συγκέντρωση των ΡΜ2,5 σωματιδίων κυμάνθηκε σε επίπεδα της τάξης από 19–22 μg/m³. Όλους τους υπόλοιπους μήνες η συγκέντρωση ήταν γύρω στα 10 μg/m³ ή και κάτω απ’ αυτό.
4. Θέρμη: Στην Κοινότητα της Θέρμης υπάρχουν επτά σταθμοί μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Αναλόγως της θέσης στην οποία βρίσκεται ο καθένας, διαφοροποιούνται και τα αποτελέσματα των μετρήσεων. Τ
Το γενικό συμπέρασμα, ωστόσο, είναι παρόμοιο. Δηλαδή κατά τους χειμερινούς μήνες η συγκέντρωση των μικροσωματιδίων είναι αυξημένη σε κάποιες περιοχές (όχι σε όλες), ενώ τους υπόλοιπους μήνες είναι κάτω των 10 μg/m³.
Με βάση τις αναλυτικές μετρήσεις, ανά ημέρα και ώρα του 24ωρου, όλων των προηγούμενων ετών και την επεξεργασία των δεδομένων καθώς και από την επιτόπια παρατήρηση εκ μέρους του επιστημονικού δυναμικού του Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Τομέα Εφαρμοσμένης Φυσικής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών, υπό τον κ. Α. Καζαντζίδη, συντάσσονται εκθέσεις στις οποίες περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια οι ατμοσφαιρικές συνθήκες ανά περιοχή. Επίσης υπάρχει αιτιολόγηση αυτών των αποτελεσμάτων ως προς τις πηγές των ατμοσφαιρικών ρύπων.
Κοινή συνισταμένη είναι ότι οι αυξημένες συγκεντρώσεις των ΡΜ2,5 σωματιδίων κατά τους χειμερινούς μήνες οφείλονται κατά κύριο λόγο στην καύση του ξύλου, εξ αιτίας της λειτουργίας των τζακιών. Αναλόγως, δε, των τοπικών κλιματολογικών συνθηκών (μικροκλίμα της κάθε περιοχής, υγρασία, αερισμός κ.λπ.) οι συγκεντρώσεις παρουσιάζουν διακυμάνσεις.
Το γενικό συμπέρασμα, πάντως, είναι ότι η ποιότητα του αέρα, με βάση τη συγκέντρωση των μικροσωματιδίων ΡΜ2,5, στη συντριπτική πλειονότητα των περιοχών του δήμου Θέρμης, κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου είναι από καλή (κλίμακα 0-10 μg/m³) έως ικανοποιητική (10-20 μg/m³).
Ακόμη και στη χειμερινή περίοδο, οι συνθήκες ποιότητας αέρα παραμένουν καλές ή ικανοποιητικές κατά τις πρωινές και μεσημεριανές ώρες, ενώ, όταν δεν ευνοούν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες, σε κάποιες περιοχές, η ποιότητα της ατμόσφαιρας επιβαρύνεται κατά τις ώρες 18:00-23:00.
Το πυκνότερο δίκτυο σταθμών μέτρησης
Ο δήμος Θέρμης έχει σχεδιάσει, και υλοποιεί σταδιακά, ολοκληρωμένη περιβαλλοντική πολιτική, που περιλαμβάνει μελέτες, δράσεις και έργα σε όλους τους τομείς που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το περιβάλλον, και στοχεύει στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και την ανάδειξη του φυσικού τοπίου της περιοχής.
Στο πλαίσιο αυτό, πέρα από τις υπόλοιπες δράσεις που υλοποιεί, ο δήμος Θέρμης, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Τομέα Εφαρμοσμένης Φυσικής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών, και τον υπεύθυνο καθηγητή, διευθυντή του Εργαστηρίου, κ. Ανδρέα Καζαντζίδη, συμμετέχει σε ερευνητικό πρόγραμμα με αντικείμενο τη διερεύνηση των χωρικών και χρονικών μεταβολών των συγκεντρώσεων των αιωρούμενων σωματιδίων στην περιοχή του δήμου, με ιδιαίτερη έμφαση στις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών.
Για την υλοποίηση του προγράμματος έχουν εγκατασταθεί 28 μετρητές της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων σε επιλεγμένες θέσεις, σε όλους σχεδόν τους οικισμούς του δήμου. Με τις συσκευές αυτές γίνονται μετρήσεις της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, και τα δεδομένα αποστέλλονται στον κεντρικό υπολογιστή του Πανεπιστημίου, μέσω wifi, σε πραγματικό χρόνο, όπου γίνεται η επεξεργασία τους. Επιπλέον, γίνονται μετρήσεις σε τακτά διαστήματα με κινητή μονάδα του Πανεπιστημίου Πατρών, στο οδικό δίκτυο, για να καλυφθεί μεγαλύτερη έκταση από αυτή που καλύπτουν οι σταθεροί μετρητές.
Όλες οι μετρήσεις προβάλλονται σε πραγματικό χρόνο και στην ιστοσελίδα του δήμου www.thermiair.gr με στόχο την ενημέρωση του κοινού σχετικά με την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα ανά πάσα στιγμή. Υπάρχουν επίσης και τα αποτελέσματα των μετρήσεων και τα συμπεράσματα για τη χρονική και χωρική διακύμανση της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων.
Το δίκτυο μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης του δήμου Θέρμης είναι το δεύτερο δίκτυο που έγινε στην Ελλάδα, έπειτα από εκείνο της Πάτρας και το πιο πυκνό αν λάβει κανείς τον αριθμό των σταθμών σε σχέση με τον πληθυσμό του δήμου. Μετράει όχι μόνο τα PM2.5 αλλά και τα PM1 που είναι ακόμη πιο σημαντικά. Είναι επίσης το πρώτο με τη δυνατότητα να φαίνονται οι μετρήσεις σε πραγματικό χρόνο, στατιστικά για τους σταθμούς, χάρτες και εφαρμογή για κινητά.
Οι σταθμοί του δήμου Θέρμης είναι από τους πρώτους που έχουν ενταχθεί στην ΠΑΝΑΚΕΙΑ (https://panacea-ri.gr/, Πανελλαδική υποδομή για τη μελέτη της ατμοσφαιρικής σύστασης και κλιματικής Αλλαγής). Στο πλαίσιο αυτό, οι διαδικασίες βαθμονόμησης και ελέγχου των μετρήσεων είναι πολύ προσεκτικές. Έτσι, πέρα των τιμών που παρουσιάζονται σε «πραγματικό χρόνο», ακολουθείται περαιτέρω επεξεργασία για τα τελικά νούμερα και συμπεράσματα.