Η δαπάνη για τα αναδρομικά από τις περικοπές στις συντάξεις και την κατάργηση των δώρων και επιδομάτων στους συνταξιούχους μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 10 δισ. ευρώ, ή και σε πολλαπλάσιο ποσό αν τα δικαστήρια αποφανθούν ότι οι συντάξεις που θα καταβάλλονται εφεξής, θα πρέπει να επιστρέψουν στα προ κρίσης επίπεδα.
Σχετική αναφορά καταγράφηκε και στην έκθεση της Κομισιόν με τις φθινοπωρινές εκτιμήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία, όπου σε σχέση με την Ελλάδα χαρακτηρίζει το θέμα των δικαστικών αποφάσεων ως το «μεγαλύτερο κίνδυνο» για τον κρατικό προϋπολογισμό.
Περικοπές συνταγματικές και αντισυνταγματικές
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε συνταγματικούς τους πρώτους μνημονιακούς νόμους που επέβαλλαν περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, για «λόγους υπέρτερου κοινωνικού συμφέροντος». Τον Ιούνιο του 2015 όμως το ΣτΕ εξέδωσε μία απόφαση «βόμβα», κρίνοντας ότι οι περικοπές συντάξεων ήταν συνταγματικές κατά τη διετία 2010 - 2011, αλλά αντισυνταγματικές όσες έγιναν από το 2012 και έπειτα. Ειδικότερα, οι σύμβουλοι Επικρατείας με μια σειρά αποφάσεων τους (2287- 2290/2015) της Ολομέλειας έκριναν ότι οι περικοπές των συντάξεων που έγιναν το 2012 προσκρούουν σε συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας, της ισότητας στα δημόσια βάρη και του δικαιώματος της κοινωνικής ασφάλισης, δηλαδή τη χορήγηση στο συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια. Στη συνέχεια, το 2016, ψηφίστηκε ο νέος ασφαλιστικός νόμος, που έμεινε να λέγεται «νόμος Κατρούγκαλου», ο οποίος είναι επίσης υπό την κρίση του ΣτΕ.
Η «λυπητερή»
Προς το παρόν, λοιπόν, υπάρχει ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο το ΣτΕ έκρινε ότι οι περικοπές που έγιναν ήταν αντισυνταγματικές και τα ποσά των περικοπών πρέπει να επιστραφούν. Αν οι περικοπές του νόμου Κατρούγκαλου κριθούν συνταγματικές, το «παράθυρο» κλείνει μόνο για το διάστημα 2012-2015, με ετήσιο κόστος στα 2,5 δισ. ευρώ, δηλαδή 10 δισ. ευρώ για την τετραετία. Βέβαια, το δημόσιο αναγνωρίζει αυτήν τη στιγμή αναδρομικά μόνο για το διάστημα από τον Ιούνιο του 2015, οπότε και δημοσιεύτηκε η κρίση του ΣτΕ έως και τον Μάιο του 2016, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει αναδρομική ισχύ από το 2011.
Ακόμη και έτσι όμως η επιστροφή αναδρομικών έστω και ενός έτους στους συνταξιούχους ισοδυναμεί με μια πρόσθετη δαπάνη της τάξης των 2,3 - 2,5 δισ. ευρώ. Αν όμως και οι περικοπές που έγιναν με το νόμο Κατρούγκαλου κριθούν αντισυνταγματικές, τα ποσά που πρέπει να επιστραφούν αναδρομικά αλλά και τα αυξημένα ποσά για συντάξεις που δεν θα περιλαμβάνουν εφεξής τις περικοπές αυξάνονται υπέρογκα.
Χιονοστιβάδα προσφυγών
Μετά την απόφαση του ΣτΕ, το 2015, ακολούθησαν εκατοντάδες προσφυγές στα δικαστήρια από συνταξιούχους και δημοσίους υπαλλήλους, που διεκδικούν την επιστροφή των αναδρομικών από τις περικοπές που έγιναν στις αποδοχές τους. Ήδη η πρώτη απόφαση έχει εκδοθεί σε α’ βαθμό από το πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας δεδικασμένο, ενώ η έφεση του δημοσίου θα εκδικαστεί τον Φεβρουάριο του 2019.
Αν τελεσιδικήσουν θετικά όλες οι υποθέσεις όσων προσέφυγαν στη δικαιοσύνη, σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο να κριθεί αντισυνταγματικός ο νόμος Κατρούγκαλου κατά την επικείμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο λογαριασμός για το δημόσιο εκτιμάται ότι μπορεί να φθάσει ακόμη και πάνω από τα 10 δισ. ευρώ για το σύνολο των 2,5 εκατομμυρίων συνταξιούχων.
Επομένως, η επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί να διαχειριστεί το πρόβλημα και να καλύψει τη «μαύρη τρύπα», είτε με ένα νέο ασφαλιστικό νόμο με επώδυνα μέτρα για συνταξιούχους είτε με αύξηση της φορολογίας. Είτε έτσι είτε αλλιώς, το λογαριασμό θα πληρώσουν οι νυν ασφαλισμένοι και φορολογούμενοι.
Τα βήματα για τη διεκδίκηση των αναδρομικών
Μόλις μια εβδομάδα έμεινε για χιλιάδες συνταξιούχους που θέλουν να διασφαλίσουν ότι θα εισπράξουν αναδρομικά τα ποσά που περικόπηκαν από τις συντάξεις τους το διάστημα 2012 - 2015. Ήδη οι αιτήσεις προς τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) προσεγγίζουν το 1,5 εκατομμύριο.
Λογιστές, δικηγόροι και ειδικοί σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης έχουν… δουλειές με φούντες αυτές τις ημέρες. Είτε οι ίδιοι οι συνταξιούχοι προσφεύγουν σε αυτούς αναζητώντας τη βοήθειά τους είτε οι ίδιοι τηλεφωνούν στους πελάτες τους, ενημερώνοντάς τους ότι αν δεν καταθέσουν τις σχετικές αιτήσεις προς τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ θα παραγραφούν τα ποσά που μπορούν να διεκδικήσουν αναδρομικά για το διάστημα 2012 - 2015. Πρόκειται για τις περικοπές επί των κύριων και επικουρικών συντάξεων, αλλά και τα επιδόματα Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας.
Αν και υπάρχουν αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) από τον Ιούνιο του 2015 (2287-2090/2015) που κρίνουν αντισυνταγματικούς τους νόμους για τις περικοπές, αυτοί δεν εφαρμόζονται αυτόματα. Ο κάθε συνταξιούχος ατομικά ή μέσω συλλόγων και σωματείων θα πρέπει να προσφύγει στη δικαιοσύνη με αγωγές, για να του επιδικαστούν τα ποσά που διεκδικεί. Αυτό έπραξε ένας συνταξιούχος από τη Θεσσαλονίκη που δικαιώθηκε από το μονομελές διοικητικό πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης με την απόφαση 3037/2018. Πάνω σε αυτήν την απόφαση θα «πατήσουν» χιλιάδες εργαζόμενοι, που θα διεκδικήσουν αναδρομικά τα ποσά που περικόπηκαν από τις συντάξεις τους.
Πρώτα όμως θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν θα παραγραφούν τα ποσά που διεκδικούν από τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ, λόγω συμπλήρωσης πενταετίας, καταθέτοντας τις σχετικές αιτήσεις. Φυσικά, οι συνταξιούχοι μπορούν να καταθέσουν τις σχετικές αιτήσεις και μόνοι τους. Μπαίνοντας κανείς στον ιστότοπο του ΕΦΚΑ efka.gov.gr, επιλέγει κάτω δεξιά της οθόνης το πεδίο «υπηρεσίες για συνταξιούχους» και στην επιλογή «ηλεκτρονική αίτηση συνταξιούχων στον ΕΦΚΑ για τις μειώσεις στις κύριες και επικουρικές συντάξεις». Κάνοντας κλικ στην επιλογή, μπορεί ο συνταξιούχος με τους κωδικούς του taxisnet να προχωρήσει σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες.
Αμέσως μετά ανοίγει η σελίδα με την ηλεκτρονική αίτηση που έχει καταχωρισμένα τα στοιχεία τους (ονοματεπώνυμο, ΑΦΜ, διεύθυνση κατοικίας, τηλέφωνο).
Στην ηλεκτρονική αίτηση υπάρχει προσυμπληρωμένο κείμενο (σημείο Α) που λέει «Παρακαλώ να μην εφαρμοστούν οι μειώσεις που έχουν καθοριστεί με τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 4051/2012 και του άρθρου πρώτου παρ. ΙΑ υποπαρ. ΙΑ.5 και υποπαρ. ΙΑ.6 του ν. 4093/2012 στην κύρια και την επικουρική σύνταξη που λαμβάνω». Στο αμέσως επόμενο πεδίο οι συνταξιούχοι θα επιλέξουν την περιφερειακή υπηρεσία του ΕΦΚΑ από την οποία συνταξιοδοτούνται.
-Όσοι έχουν σύνταξη ΙΚΑ θα επιλέξουν το υποκατάστημα Μισθωτών της περιοχής ή της πόλης που διαμένουν και από το οποίο λαμβάνουν τη σύνταξη (π.χ.. Β’ Υποκατάστημα Μισθωτών Κορινθίας με έδρα την Κόρινθο, ή Ε’ τοπικό Υποκατάστημα Μισθωτών Ανατολικής Αττικής κ.λπ.).
-Το ίδιο θα πράξουν όσοι είναι συνταξιούχοι του δημοσίου, της ΔΕΗ, του ΟΤΕ, των τραπεζών και του ΝΑΤ.
-Όσοι είναι συνταξιούχοι του ΟΑΕΕ, του ΤΣΜΕΔΕ, του ΤΣΑΥ, του Ταμείου Νομικών και του ΟΓΑ θα επιλέξουν στην ενότητα των «Μη Μισθωτών» το υποκατάστημα της περιοχής ή της πόλης που διαμένουν και παίρνουν τη σύνταξη.
-Οσοι παίρνουν και επικουρική, συμπληρώνουν το πεδίο (Α2) που αφορά την αίτηση για το ΕΤΕΑΕΠ, επιλέγοντας το Ταμείο από το οποίο παίρνουν σύνταξη.
Στο τέλος της αίτησης, στο πεδίο Β, μπορούν να προσθέσουν το δικό τους κείμενο, για ανάλυση των περικοπών από το 2013 ως το 2018, αναδρομική επιστροφή των μειώσεων από το 2013 και μετά, ή από την ημερομηνία που έκρινε το Συμβούλιο της Επικρατείας αντισυνταγματικές τις μειώσεις (10/6/2015) και ότι διατηρούν κάθε επιφύλαξη για την άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματός τους.
Οδηγίες συμπλήρωσης αίτησης
Όμως επειδή για τους περισσότερους ηλικιωμένους η διαδικασία μοιάζει βουνό, την αναθέτουν συνήθως στο λογιστή τους, ο οποίος θα τους ζητήσει για τη συμπλήρωση των στοιχείων και της αίτησης ένα ποσό της τάξης των 10 - 20 ευρώ. Αυτό όμως δεν αρκεί.
Στη συνέχεια, εντός εξαμήνου θα πρέπει να καταθέσουν και αγωγή, για να επιδικαστούν τα διεκδικούμενα ποσά. Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις κατατίθενται ομαδικές αγωγές, ώστε το κόστος να είναι μικρό- της τάξης των 30 - 60 ευρώ ανά άτομο, ανάλογα με το συνολικό αριθμό των εναγόντων- ενώ υπάρχει και μια πρόβλεψη για αμοιβή των δικηγόρων με ποσοστό 6% επί του ποσού που θα επιδικαστεί.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23 Δεκεμβρίου 2018