Αμαρό Μαγκιπέ στη Ρομανί γλώσσα σημαίνει υπερηφάνεια για το δικό μας έργο, επίτευγμα, απόκτημα. Αυτή η φράση έδωσε το όνομα σε μία δράση ενδυνάμωσης γυναικών και νέων Ρομά που ζουν στον Δενδροπόταμο και τον δήμο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, το Δροσερό Ξάνθης και τον οικισμό του Πέλεκα στην Κατερίνη.
Η δράση υλοποιείται από το SolidarityNow, σε συνεργασία με τον «Φάρο του Κόσμου» και τον Πολιτιστικό Μορφωτικό Σύλλογο Ρομά Γυναικών Δροσερού Ξάνθης «Η ΕΛΠΙΔΑ» και υποστηρίζεται από τα Κέντρα Κοινότητας Κατερίνης, δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης και δήμου Παύλου Μελά.
Από τον περασμένο Μάιο, η ομάδα ειδικών της Δράσης διοργανώνει συναντήσεις αρχικά για να διερευνήσει τις ανάγκες κάθε ομάδας και να συνδιαμορφώσουν μαζί το πρόγραμμα για τους επόμενους 12 μήνες. Για παράδειγμα, στις ομάδες γυναικών οι ειδικοί της δράσης μιλούν για την ισότητα των φύλων, την έμφυλη βία, τη σημασία της εκπαίδευσης στη ζωή των παιδιών και των νέων, τους πρόωρους γάμους και τη σχολική διαρροή, αλλά ακόμη και για θέματα περιγεννητικής φροντίδας των γυναικών.
Σε μητέρες με μωρά εξηγούν τη σημασία του θηλασμού, δίνουν συμβουλές για την παιδική διατροφή και συζητούν θέματα γονεϊκότητας. Μάλιστα στην περιοχή του Δροσερού Ξάνθης θα λειτουργεί και χώρος δημιουργικής απασχόλησης για νήπια. Η ομάδα νέων αποσκοπεί στην ανάδειξη μεντόρων που θα εργαστούν στις κοινότητές τους αναδεικνύοντας και επιλύοντας χρόνια προβλήματα που ταλανίζουν τους Ρομά. Για το λόγο αυτό οι νέοι του «Φάρου του Κόσμου» αναλαμβάνουν ρόλους συντονιστών και εκπαιδευτών σε εφήβους του Δενδροποτάμου και του Πέλεκα, ώστε να καταφέρουν αργότερα μόνοι τους να ηγηθούν και να συντονίσουν ομάδες και δράσεις.
Το κυριότερο πρόβλημα στην περιοχή του Πέλεκα ήταν η έλλειψη χώρου. Για το λόγο αυτό το SolidarityNow προχώρησε σε δωρεά δύο μεγάλων κοντέινερς στον δήμο Κατερίνης, με στόχο να υπάρχουν στον οικισμό προστατευμένοι χώροι για μαθήματα και δράσεις δημιουργικής απασχόλησης. Τα κοντέινερς πια έχουν μεταμορφωθεί σε ένα χώρο δημιουργικών συναντήσεων για την κοινότητα των Ρομά του Πέλεκα. Οι δύο οικίσκοι χρησιμοποιούνται για τις ενημερώσεις που πραγματοποιεί το Παράρτημα του SolidatiryNow, ως αίθουσες για τα μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας, και ως χώροι για τις δράσεις για την ενδυνάμωση γυναικών και νέων Ρομά.
Σύμπραξη για την ενδυνάμωση των Ρομά
«Το SolidarityNow άρχισε την συνεργασία του με το ‘Φάρο του Κόσμου’ πριν από αρκετά χρόνια, μέσα από ένα πρόγραμμα εκμάθησης φωτογραφίας για παιδιά που είχε ως στόχο την δημιουργία μίας έκθεσης. Κατά την διάρκεια της πανδημίας συνεχίστηκε με μαθήματα για την Ιστορία και την ταυτότητα των Ρομά, δημιουργική απασχόληση για παιδιά, καθώς και εργαστήριο ανάπτυξης δεξιοτήτων για νέους που θέλησαν να αναλάβουν ενεργό ρόλο και να δημιουργήσουν ομάδες και δικά τους project. Στην συνέχεια σε μηνιαία εθελοντική βάση δημιουργήθηκαν ομάδες γυναικών στον Πέλεκα Κατερίνης και στον δήμο Παύλου Μελά και ξεκίνησε η συνεργασία μας με τα κέντρα κοινότητας των δήμων. Αρχικά, η συνεργασία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των δράσεων του προγράμματος Mama με στοχευμένες δράσεις για την παιδική διατροφή, τη γυναικεία υγεία, τη γονεϊκότητα, τον μητρικό θηλασμό, την εγκυμοσύνη.
Από παλιά κρατάει και η καλή συνεργασία με τον σύλλογο «Ελπίδα» στο Δροσερό Ξάνθης. Το πρόγραμμα «Αμαρό Μαγκιπέ» είναι η επιστέγαση αυτής της συνεργασίας μιας και μας δίνει πλέον την δυνατότητα να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεργαστούμε όλοι μαζί σε στόχο την συστηματική ενδυνάμωση γυναικών και νέων Ρομά σε Θεσσαλονίκη, Κατερίνη και Ξάνθη, παράλληλα με την ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των συνεργαζόμενων, την ανάδειξη νέων μεντόρων που θα αποτελέσουν πρότυπα και πρεσβευτές στις κοινότητες τους πετυχαίνοντας μικρά βήματα προς την εκπλήρωση των στόχων τους» επισημαίνει στη «ΜτΚ» ο Γιώργος Τσιτιρίδης, υπεύθυνος προγραμμάτων για τους Ρομά στη Βόρεια Ελλάδα, του SolidarityNow.
Εκδηλώσεις για το Ολοκαύτωμα, την άρση των στερεοτύπων και τη συμπερίληψη
Η πρώτη μεγάλη δράση του «Αμαρό Μαγκιπέ» πραγματοποιήθηκε με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα Ρομά Ολοκαυτώματος διότι «αποτελούσε για χρόνια μια άγνωστη πτυχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ίδιοι οι τσιγγάνοι της Ελλάδος δεν γνώριζαν για το Ολοκαύτωμα το οποίο δεν μνημονευόταν ίσως και για το λόγο του ότι οι Έλληνες τσιγγάνοι είχαν την τύχη και δεν μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως οι Ρομά σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Μέσα από τις γιορτές αυτές θέλουμε να αναδείξουμε όχι μόνο την ιστορία του Ολοκαυτώματος αλλά και την συμβολή των Ελλήνων τσιγγάνων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και τα περιστατικά που φωτίζουν πτυχές εκείνης της περιόδου. Με αυτό τον τρόπο στοχεύουμε στην ενημέρωση του ευρύτερου πληθυσμού για το πρόγραμμα Αμαρό Μαγκιπέ και για όλες τις δράσεις μας» αναφέρει ο κ. Τσιτιρίδης.
Κατά τη διάρκεια του «Αμαρό Μαγκιπέ» θα πραγματοποιηθούν και άλλες εκδηλώσεις και συναντήσεις ενημέρωσης με φορείς, σχολεία, πανεπιστήμια, ΜΚΟ και μη Ρομά πληθυσμό, για την διάχυση των αποτελεσμάτων και την άρση των στερεοτύπων που θα βοηθήσουν στην επαφή και συνεργασία των πληθυσμών στις κοινότητες και στην ομαλή συμπερίληψη στον κοινωνικό ιστό.
Η Δράση με τίτλο «Αμαρό Μαγκιπέ: Δράσεις για την Ενδυνάμωση Γυναικών και Νέων Ρομά» που υλοποιείται στο πλαίσιο του έργου Μικρό Σχέδιο Επιχορήγησης 1 «Ενδυνάμωση των Γυναικών και των Νέων Ρομά» του Προγράμματος «Κοινωνική Ένταξη και Ενδυνάμωση των Ρομά» επωφελείται με επιχορήγηση από τα EEA Grants (Χρηματοδοτικός Μηχανισμός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου 2014-2021), που αντιπροσωπεύουν τη συμβολή της Ισλανδίας, του Λιχτενστάιν και της Νορβηγίας για μια πράσινη, ανταγωνιστική Ευρώπη, χωρίς αποκλεισμούς.
Χρυσούλα Μπαχάρη: «Έχω όνειρο ζωής να περάσω την πύλη του πανεπιστήμιου»
Η Χρυσούλα Μπαχάρη είναι 39 ετών και φέτος πανηγύρισε που πήρε το απολυτήριο γυμνασίου -είναι η μόνη από τις φιλενάδες της στο Δενδροπόταμο που τα κατάφερε. Εκτός τη φροντίδα του σπιτιού και τριών παιδιών στην εφηβεία, και φέτος είχε και τα μαθήματα στο νυχτερινό σχολείο. Οδηγεί αυτοκίνητο και κάθε μέρα στήνει πάγκο σε κάποια λαϊκή αγορά, πουλώντας ρούχα. Με δύο λόγια είναι μία δυναμική γυναίκα, μία ελεύθερη επαγγελματίας που ταυτόχρονα ανταποκρίνεται στους πολλαπλούς ρόλους της γυναίκας. Όμως η ίδια λέει για τον εαυτό της «εγώ δεν έχω πολλή αυτοπεποίθηση».
Κάθε Τετάρτη η Χρυσούλα συμμετέχει στις συναντήσεις για την ενδυνάμωση των Ρομά γυναικών που γίνονται στο πλαίσιο του «Αμαρό Μαγκιπέ», στο 3ο δημοτικό σχολείο Δενδροποτάμου. «Κάθε φορά που πάω εκεί φεύγω πιο δυνατή. Ανακαλύπτω κάποιες πτυχές του εαυτού μου. Θέλεις μία επιβεβαίωση, θέλεις να το ακούς ότι ‘ναι, μπορείς, είσαι δυνατή’. Είσαι η Χρυσούλα, δεν είσαι μόνο η κόρη του Γιάννη, η σύζυγος του Σπύρου, κι εσύ έχεις δικαιώματα αξίες’. Εμείς μεγαλώσαμε με άλλη κουλτούρα, να μας φροντίζει ο μπαμπάς και μετά πάμε στον άνδρα» μου λέει, κάνοντας μία αναφορά στην έννοια της πατριαρχίας. Τη ρωτώ πώς φαίνονται όλα αυτά στον σύζυγό της. «Δεν έχει πρόβλημα ο σύζυγος, δεν είναι παλαιών αρχών, κι ας τελείωσε μόνο το δημοτικό» μου απαντά.
Σε αυτές τις συναντήσεις η μία φέρνει την άλλη και έτσι ο κύκλος γυναικών μεγαλώνει κάθε φορά.«Ήρθαν γυναίκες και από άλλες περιοχές, δεν είναι όλες τσιγγάνες, αλλά έχουν τις ίδιες ανησυχίες μαζί μας. Άλλοτε είμαστε επτά, άλλοτε δέκα κι άλλοτε δώδεκα γυναίκες» μου εξηγεί. «Είναι σαν ομαδική θεραπεία. Μας βοηθά πάρα πολύ, μαθαίνουμε νέα πράγματα για τον εαυτό μας και για τον κόσμο μας. Στηρίζουμε η μία την άλλη, χωρίς να υπονομεύουμε τους άνδρες. Μιλάμε για το ρόλο της γυναίκας, ότι είναι μάνα, αδερφή, σύζυγος, σύντροφος, εργαζόμενη… Έχει πολλούς ρόλους και κρύβει πολύ μεγάλη δύναμη μέσα της, δεν είναι τόσο αδύναμη όσο παλιά πίστευαν οι άλλοι» μου λέει.
Τι περιμένει η ίδια να πάρει μέσα από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα; «Εγώ δεν έχω πολλή αυτοπεποίθηση και περιμένω μία επιβεβαίωση, μία ενδυνάμωση. Μου λένε ‘ναι, έχεις τη δυνατότητα, μη λες θα ήθελα να το κάνω, κάνε το τώρα, μην το αφήσεις για μετά’. Έκανα αίτηση για να γραφτώ στο λύκειο. Το έχω όνειρο ζωής να περάσω την πύλη του πανεπιστήμιου».
Σταύρος Γιουβάννης: «Ένας μέντορας από τον Δενδροπόταμο»
Η πορεία του Σταύρου Γιουβάννη από τον Δενδροπόταμο μέχρι το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας είναι από μόνη της μία δυνατή ιστορία που μπορεί να εμπνεύσει και άλλα παιδιά και να τους πείσει ότι μπορούν να τα καταφέρουν.
«Πήρα την απόφαση να σπάσω το γκέτο του Δενδροποτάμου όταν έδωσα εξετάσεις και πήγα σε σχολείο με υψηλές απαιτήσεις, το Καλλιτεχνικό Σχολείο Αμπελοκήπων» μου λέει. Ήδη από την Α’ Γυμνασίου ήταν το παράδειγμα για την γειτονιά του. «Οι γονείς μου με στήριξαν, αλλά θυμάμαι τους θείους μου που μου έλεγαν ‘τι θα γίνεις, επιστήμονας και μια ζωή θα σπουδάζεις; Πότε θα βγάλεις τα δικά σου λεφτά;’. Εγώ όμως δούλευα από μικρή ηλικία και είχα τα δικά μου χρήματα».
Παράλληλα ο Σταύρος μετά το σχολείο στο Κέντρο Νεότητας «Φάρος του Κόσμου» και συμμετείχε στην πρώτη ομάδα ρομποτικής που αναδείχθηκε πρωταθλήτρια εκπαιδευτικής ρομποτικής και ταξίδεψε στις ΗΠΑ. «Εκεί έγινε το μεγάλο μπαμ. Μετά συμμετείχαμε σε προσομοιώσεις του ΟΗΕ, σε αγώνες ρητορικής λόγου, σε ένα πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα» λέει.
Σήμερα είναι εκπρόσωπος νεολαίας στο γραφείο της UNICEF στην Ελλάδα, σε θέματα ρατσισμού και κοινωνικού αποκλεισμού και δευτεροετής φοιτητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. «Η κοινωνία είναι φορτωμένη από στερεότυπα και προκαταλήψεις» απαντά όταν τον ρωτώ αν δέχτηκε ρατσιστικές συμπεριφορές από τους συμφοιτητές του. «Ποτέ δεν άφησα το περιθώριο να έχει κάποιος πάτημα για να πει κάτι για την καταγωγή μου, ‘δεν τους έπαιρνε’ όπως λέμε. Έδειχνα ότι έχω την ίδια αξία ή και περισσότερη στο επίπεδο του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά από τόσα εργαστήρια που παρακολουθήσαμε μία παρέα παιδιών από τον Δενδροπόταμο έχουμε μάθει να στεκόμαστε στα πόδια μας».
Ο ίδιος δεν ξεχνά τη δύναμη που πήρε από όλες αυτές τις δράσεις του «Φάρου» και πλέον συμμετέχει στο «Αμαρό Μαγκιπέ» ως εκπαιδευτής, με σκοπό να εμψυχώσει κι άλλους νέους, ώστε να γίνουν τα «καλά παραδείγματα» στην κοινότητά τους, στον Πέλεκα και τον Δενδροπόταμο. Στην πορεία οι δύο ομάδες θα ενωθούν, με στόχο κάποιοι από τους νέους αυτούς να γίνουν μέντορες και να κάνουν εργαστήρια καθοδήγησης σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε σχολεία, πανεπιστήμια, ΜΚΟ και οργανισμούς. Πώς ακούν οι άλλοι Ρομά έννοιες όπως το μέντορινγκ και η ενδυνάμωση; «Κάθε αρχή είναι δύσκολη, αλλά για μας θα είναι επιτυχία έστω και ένας να αποκομίσει κάτι θετικό».
Προς το παρόν τους μαθαίνει ποια είναι τα βασικά τους δικαιώματα. «Οι νέοι στον Πέλεκα δεν γνώριζαν ότι έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν την μετεγκατάστασή τους. Κάνουμε βιωματικά εργαστήρια, τους μαθαίνουμε να αναγνωρίζουν τι είναι η προκατάληψη, ο ρατσισμός, η ρητορική μίσους».
Είναι δυνατόν αυτός που υφίσταται μία ρατσιστική συμπεριφορά να μην την αντιληφθεί; «Ναι» απαντά χωρίς περιστροφές, μιλώντας για κανονικοποίηση τέτοιων συμπεριφορών ακόμα και από τους αποδέκτες. «Ρώτησα τα παιδιά της ομάδας ‘νιώσατε άσχημα για την καταγωγή σας;’ και μου απάντησαν ‘όχι’. Μου είπαν όμως ότι όταν περίμεναν στη στάση για το λεωφορείο οι κυρίες κρατούσαν την τσάντα σφιχτά, αλλά επειδή είναι κάτι που γίνεται συχνά δεν έδωσαν σημασία. Ήθελα να τους δώσω να καταλάβουν ότι αυτό είναι μία ρατσιστική συμπεριφορά, γιατί τους κρίνουν χωρίς να τους ξέρουν, μόνο από την εξωτερική τους εμφάνιση. Και εμείς οι ίδιοι έχουμε μέσα μας στερεότυπα που δεν τα αντιλαμβανόμαστε».