Μία και μοναδική λέξη μπορούσαν να ψελλίσουν οι συγγενείς των θυμάτων στη μαύρη επέτειο στο σημείο του δυστυχήματος: δικαίωση. Μέσα στον πόνο, τον θρήνο και τα δάκρυά τους για τον άδικο και βίαιο θάνατο των δικών τους ανθρώπων, γίνονταν έντονοι και συγκεκριμένοι όταν μιλούσαν περί απόδοσης δικαιοσύνης και ευθυνών. «Nα μπουν φυλακή, έτσι θα ησυχάσουμε», «να γίνει άρση της βουλευτικής ασυλίας», «να κατηγορηθούν και να δικαστούν πολιτικοί», ήταν οι εκφράσεις που ακούγονταν κατά τη διάρκεια του μνημόσυνου της Τετάρτης 28 Φεβρουαρίου. Την ώρα που ολοκληρώθηκε η τελετή, η οργή ξεχείλισε με κάποιους συγγενείς να βρίσκουν τη δύναμη και να ουρλιάζουν «φυλακή» και τα ονόματα συγκεκριμένων προσώπων.
Η ημέρα συμπλήρωσης ενός έτους από την εθνική τραγωδία στα Τέμπη, ίσως για πολλούς να ήταν χειρότερη και από την επόμενη ημέρα του δυστυχήματος. Οι συγγενείς όταν έφταναν στο «μαύρο» τόπο, δίπλα στις ράγες, ήταν σαν να μάθαιναν πρώτη φορά για το δυστύχημα, σαν τους πληροφορούσαν εκείνη τη στιγμή ότι το αγαπημένο τους πρόσωπο έφυγε από τη ζωή, σαν να συνειδητοποιούσαν τη δεδομένη στιγμή όσα έγιναν.
Το τραύμα ήταν νωπό σαν να μην πέρασε ούτε μια ημέρα. Ο πόνος 57 οικογενειών συσσωρεύτηκε μέσα σε μια στιγμή στο σημείο του δυστυχήματος. Το κλίμα ήταν βαρύ και οιμωγές κατέκλυζαν το χώρο που ακόμη η ενέργεια σε επηρεάζει αρνητικά.
Οι συγγενείς των θυμάτων τις περισσότερες ώρες στέκονταν σιωπηλοί, επικοινωνούσαν με τα μάτια και μέσα από τα δάκρυα τους ξεχείλιζε η οργή για τις απαντήσεις που δεν έλαβαν ακόμη.
Την Τετάρτη, πολλοί γονείς, σύζυγοι, παππούδες και συγγενείς πήγαν στον τόπο του δυστυχήματος για πρώτη φορά. Δεν άντεχαν να το πράξουν το προηγούμενο διάστημα, δεν έβρισκαν το κουράγιο να πατήσουν στα χώματα όπου κόπηκε το νήμα ζωής των ανθρώπων τους και έπειτα μπαζώθηκαν.
Γονάτιζαν μπροστά στις 57 ελιές που φυτεύτηκαν και η καθεμιά είχε το όνομα ενός θύματος. Φιλούσαν το ταμπελάκι με το όνομα, άφηναν λουλούδια και άναβαν κεριά. Οι 57 ελιές είναι πλέον ένα νέο μνημείο για κάθε θύμα, όπου οι συγγενείς νιώθουν να ενώνονται με εκείνους που δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους...
Στο σημείο επέστρεψαν για πρώτη φορά και επιβάτες που διασώθηκαν το μοιραίο βράδυ. «Ένιωσα να διαπερνάει όλο το σώμα μου ρίγος» λέει στη «ΜτΚ» ο Στέργιος Μιναέμης, επιβάτης στο βαγόνι πίσω από το κυλικείο που κάηκε. Η Ελίνα, επιζήσασα που επέβαινε στο τρίτο βαγόνι, επέστρεψε στο σημείο με τα ίδια ρούχα που φορούσε το μοιραίο βράδυ.
Πολλοί από αυτούς με το που πάτησαν ξανά στο ίδιο σημείο, θυμήθηκαν αμέσως όλες τις λεπτομέρειες και το κάθε δευτερόλεπτο που πάλευαν για να σωθούν. Ανάμεσά τους ο Γιώργος και ο Αναστάσης, που περιέγραψαν παραστατικά πως σώθηκαν. «Μέχρι να φύγω από την ζωή, θα τις κουβαλάω όλες αυτές τις στιγμές, ήταν τόσο έντονες» είπε ο Γιώργος. Όλοι ένιωθαν αμήχανα μπροστά στους γονείς των θυμάτων και δεν μπορούσε κανείς να βρει λέξεις παρηγοριάς, παρά μόνο να τους ζεστάνουν με μια αγκαλιά και με διηγήσεις της τελευταίας στιγμής πριν τη μετωπική σύγκρουση.
Ράγισαν καρδιές
Στις ομιλίες των συγγενών δεν έμεινε κανείς ασυγκίνητος. Ακόμα και οι επαγγελματίες του Τύπου, δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους όταν άκουγαν γονείς να θρηνούν για τα παιδιά τους. «Δεν ήθελα να γίνει περιστέρι τόσο μικρή. Ας ζούσε έως τα 80-90 όπως όλοι και μετά να γινόταν περιστέρι» έλεγε απαρηγόρητος ο πατέρας της Ελπίδας Χούπας, πριν αρχίσει το μνημόσυνο. Όταν ακούστηκε η φωνή της μητέρας της Φραντζέσκας Μπέζα στα μικρόφωνα, να ζητά συγγνώμη από την κόρη της που δεν μπόρεσε να την προστατέψει και να λέει πως «το νεκροταφείο έγινε το δεύτερο σπίτι τους και το σπίτι τους νεκροταφείο», οι λυγμοί και οι αναστεναγμοί δεν σταματούσαν από τους παρευρισκόμενους. Σε κάθε λέξη της, ακουγόταν και ένας σπαραγμός.
Πρώτη φορά βρέθηκαν όλοι οι συγγενείς των θυμάτων ταυτόχρονα στο σημείο του δυστυχήματος και ο πόνος τους έμοιαζε να ρίζωσε για πάντα στα ελαιόδεντρα των παιδιών τους. Η ελιά συμβολίζει την ειρήνη και την νίκη. Αυτή την ειρήνη αποζητούν οι συγγενείς για τις αδικοχαμένες ψυχές και την νίκη στον δικαστικό αγώνα ώστε να αποδοθεί η δικαιοσύνη στο έπακρο. Δεν θα ησυχάσουν εάν δεν δουν πολιτικούς να κάθονται στο σκαμνί και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν, όπως φωνάζουν.
Οι νέες δικαστικές εξελίξεις
Τον Ιούνιο σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του ΤΕΙ Λάρισας, ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει η πολύκροτη δίκη ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης. Ωστόσο οι νέες εξελίξεις, η συγχώνευση δικογραφιών και η επανεξέταση στοιχείων αναμένεται να καθυστερήσει την έναρξη της δικής τουλάχιστον για ένα μήνα.
Πλέον οι κατηγορούμενοι για την υπόθεση είναι 34, με τον τελευταίο να είναι ο πρώην περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Κώστας Αγοραστός, μετά την συγχώνευση της δικογραφίας για το μπάζωμα στο σημείο της σύγκρουσης με την κύρια δικογραφία για τα αίτια των δυστυχήματος. Μέχρι πρότινος ήταν μια ξεχωριστή δικογραφία με τον πρώην περιφερειάρχη να κατηγορείται για παράβαση καθήκοντος σχετικά με το μπάζωμα. Ωστόσο, μετά την συνένωση των δικογραφιών θα ερευνηθεί αν ο πρώην περιφερειάρχης ενέργησε αυτοβούλως ή με προτροπή άλλων σε ενέργειες που θα είχαν ως αποτέλεσμα την παρακώληση της έρευνας για τα αίτια του δυστυχήματος. Η ποινική δίωξη σε βάρος του κ. Αγοραστού επήλθε μετά από ενέργειες και πρωτοβουλίες των συγγενών των θυμάτων, καθώς από την πρώτη στιγμή θεωρούν ότι το «μπάζωμα» στο τόπο του δυστυχήματος μπορεί να αποτελεί μια κίνηση συγκάλυψης και απόκρυψης στοιχείων. Ένα από τα ενδεικτικά επιχειρήματά τους είναι ότι ακόμα και μετά από μήνες και ενώ είχε μπαζωθεί το σημείο, οι πραγματογνώμονες που όρισαν οι συγγενείς μπόρεσαν με τη βοήθεια εκπαιδευμένων σκυλιών να εντοπίσουν γενετικό υλικό κάτω και γύρω από το τσιμέντο, για αυτό πιστεύουν ότι αν δεν είχε μπαζωθεί το σημείο θα μπορούσαν να βρεθούν περισσότερα στοιχεία.
Ο κ. Αγοραστός με δήλωση του διέψευσε την πρόεδρο του Συλλόγου των Συγγενών των Θυμάτων Τεμπών, Μαρία Καρυστιανού, ότι της απάντησε με γραπτή δήλωση πως έλαβε σχετικές εντολές από τον νυν υφυπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Χρήστο Τριαντόπουλο. Με δήλωση του και ο κ. Τριαντόπουλος τόνισε πως ο ίδιος δεν έδωσε καμία εντολή για το μπάζωμα. Πηγές της κυβέρνησης, επιμένουν πως η διαμόρφωση του χώρου έγινε από το συντονιστικό όργανο μετά από αίτημα της Πυροσβεστικής υπηρεσίας που επιχειρούσε στο σημείο. Συγκεκριμένα, αναφέρουν πως χρειαζόταν σταθερό έδαφος για να επιχειρήσουν τα γερανοφόρα οχήματα, για αυτό τοποθετήθηκε μπετό στο σημείο.
Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση του «μπαζώματος» ερευνάται πλέον επισήμως και δεν αποκλείεται να προκύψουν και νέοι κατηγορούμενοι. Ταυτόχρονα, ορίστηκε νέος πραγματογνώμονας από τον ειδικό εφέτη ανακριτή για να εξετάσει την πολυσυζητημένη έκρηξη μετά τη σύγκρουση. Ο τρίτος πραγματογνώμονας θα προέρχεται από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και θα επιχειρήσει να δώσει οριστικές απαντήσεις για την έκρηξη. Ο πρώτος πραγματογνώμονας που είχε οριστεί από τον δικαστικό λειτουργό, είχε καταλήξει πως το έλαιο της σιλικόνης (που δικαιολογείται να υπάρχει στα βαγόνια) προκάλεσε την έκρηξή.
Ο τεχνικός σύμβουλος των συγγενών των θυμάτων, εντόπισε και άλλες ουσίες όμως όπως το ξυλόλιο. Σύμφωνα με δικηγορικούς κύκλους, η συγκεκριμένη ουσία έχει απασχολήσει ξανά τις αρχές, καθώς αποτελεί τον «διαλύτη» που χρησιμοποιούν οι λαθρέμποροι καυσίμων για να πολλαπλασιάζουν τη βενζίνη.
Χαρακτηριστικές για την έκρηξη είναι οι καταγγελίες πυροσβεστών, που μετά το δυστύχημα ανέφεραν ότι είχαν εσωτερικά εγκαύματα από την φωτιά, ενώ δεν είχαν καεί τα ρούχα τους. Το γεγονός αυτό απασχολεί πολλούς συγγενείς και ζητούν άμεσα απαντήσεις. «Υπέβαλλα αίτημα στον ειδικό εφέτη ανακριτή να διοριστεί ως ειδικός πραγματογνώμονας και ο Ανδριανός Κουρουμπάτης που είναι ε.α. αντιστράτηγος και υπαρχηγός της Πυροσβεστικής. Είναι ο πλέον αρμόδιος να εξετάσει και να μιλήσει για την έκρηξη, καθώς ήταν τεχνικός σύμβουλος στην υπόθεση της φωτιάς στο Μάτι, στις πλημμύρες στην Μάνδρα και στις πυρκαγιές στη Ρόδο» αναφέρει στη «ΜτΚ» , ο δικηγόρος της οικογένειας της Ιφιγένειας Μήτσκας, Στέλιος Σούρλας.
Η έρευνα σε όλα τα προαναφερόμενα, ίσως οδηγήσει σε νέες κλήσεις προσώπων προς απολογία και να διευρύνει τη λίστα των κατηγορουμένων για την υπόθεση.
Τι στέλνουν σε Καναδά και Αγγλία
Ο ειδικός εφέτης ανακριτής που χειρίζεται την υπόθεση φαίνεται αποφασισμένος να μην αφήσει καμία σκιά και εκκρεμότητα στα αιτήματα των συγγενών των θυμάτων. Μάλιστα, αυτό ζήτησε με επιστολή προς την Εισαγγελία Εφετών Λάρισας και η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Γεωργία Αδειλίνη.
Έτσι λοιπόν, μετά από αίτημα των συγγενών, ο ειδικός εφέτης ανακριτής εξετάζει να στείλει σε ειδικό εργαστήριο στην Καναδά βιολογικό υλικό ώστε να εντοπιστούν όλες οι ουσίες που ξεχύθηκαν στο σημείο του δυστυχήματος και να διευκρινιστεί ποια είναι αυτή που ευθύνεται για τη μεγάλη έκρηξη.
Σύμφωνα με τον τεχνικό σύμβολο των οικογενειών θυμάτων, στα περισσότερα θύματα υπήρχαν αδικαιολόγητα εγκαύματα. Επίσης, θεωρείται βέβαιο ότι πολλοί επιβάτες έχασαν την ζωή τους από αναθυμιάσεις και ελέγχεται πλέον αν ως αιτία θανάτου ήταν και η εισπνοή τοξικών ουσιών. Εν ολίγης, πρέπει να διαπιστωθεί τι οδήγησε στην έκρηξη, καθώς χωρίς αυτή υπολογίζεται ότι τα θύματα της τραγωδίας θα ήταν λιγότερα.
Το δεύτερο στοιχείο που αναμένεται να σταλεί στο εξωτερικό και συγκεκριμένα σε σύγχρονο εργαστήριο της Αγγλίας, είναι το οπτικοακουστικό υλικό από κάμερες ασφαλείας στον εμπορικό σταθμό του ΟΣΕ στη Θεσσαλονίκη. Στόχος είναι να ανακτηθούν τα βίντεο που δείχνουν την διαδικασία φόρτωσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας πριν ξεκινήσει από τη Θεσσαλονίκη, ώστε να δοθούν απαντήσεις για όσα περιείχαν τα βαγόνια. Το συγκεκριμένο υλικό σβήστηκε λόγω επανεγγραφής, αλλά φαίνεται πως υπάρχει πιθανότητα να ανακτηθεί.
«Είναι σίγουρο πως από τις νέες έρευνες και την επανεξέταση στοιχείων θα προκύψουν ευθύνες συγκατηγορουμένων. Με την αποστολή των βίντεο από τον εμπορικό σταθμό του ΟΣΕ, θα πρέπει να κληθούν και να καταθέσουν και οι υπεύθυνοι του σταθμού για όσα φόρτωσαν εκείνο το βράδυ στη συγκεκριμένη αμαξοστοιχία. Να πουν όσα έγιναν εκείνη την ημέρα, τι φορτίο είχε το τρένο και σε ποιον θα παραδινόταν. Επιβάλλεται να είχαν στοιχεία και πληροφορίες για όλα όσα φόρτωσαν, όπως και οι υπεύθυνοι στο σταθμό της Λάρισας, όπου θα κατέληγε η αμαξοστοιχία» τονίζει στη «ΜτΚ» η Μαίρη Χατζηκωνσταντίνου, δικηγόρος τραυματιών και συγγενών θυμάτων του δυστυχήματος.
Η δίκη σε αριθμούς
Η δίκη για το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, αναμένεται να είναι από τις μεγαλύτερες δίκες της Ελλάδος σχετικά με τους αριθμούς αλλά και το ενδιαφέρον του κόσμου. Ο χώρος που θα φιλοξενήσει τη δίκη ετοιμάζεται στο ΤΕΙ της Λάρισας ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις μεγάλες απαιτήσεις της.
Στη δίκη αναμένεται να καταθέσουν περισσότεροι από 400 μάρτυρες, να προβληθούν περισσότερα από 100 βίντεο, να παραστούν περισσότεροι από 150 δικηγόροι που θα εκπροσωπούν όλους τους εμπλεκόμενους, ενώ ήδη δικογραφία αριθμεί 1.000 σελίδες. Ανάμεσα στους μάρτυρες θα είναι όλοι οι επιβάτες που επέζησαν, οι συγγενείς των θυμάτων, οι εργαζόμενοι στον ΟΣΕ και στη Hellenic Train κ.α.
Είναι σίγουρο πως θα διαρκέσει μήνες η εκδίκαση, για αυτό και απορρίφθηκε η πρόταση να χρησιμοποιηθεί το Βελλίδειο στη Θεσσαλονίκη, καθώς υπάρχουν πολλές προγραμματισμένες εκδηλώσεις και συνεδριακό κέντρο στο συνεδριακό κέντρο. Ωστόσο ο χρόνος που θα διαρκέσει η δίκη προβληματίζει τους δικηγόρους για την λήξη του ορίου προφυλάκισης των κατηγορουμένων. «Ήδη έχουν προφυλακιστεί δυο άτομα μετά τις απολογίες τους, ο σταθμάρχης της μοιραίας βάρδιας στο σταθμό της Λάρισας και ο επιθεωρητής του. Πιστεύω πως θα λήξει το 18μηνο της προφυλάκισης τους μέχρι να ολοκληρωθεί η δίκη και υπάρχει περίπτωση να αφεθούν ελεύθεροι μέχρι να έχουμε απόφαση» αναφέρει στη «ΜτΚ» ο Όθωνας Παπαδόπουλος, που εκπροσωπεί επιβάτες και συγγενείς θυμάτων.
Οι κατηγορίες που βαραίνουν τους δυο προφυλακιστέους είναι οι ανθρωποκτονίες από αμέλεια κατά συρροή και σωματικές βλάβες αλλά και η διατάραξη της ασφάλειας συγκοινωνιών σε βάρος, αδίκημα που διώκεται, με βάση πρόσφατη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, ως κακούργημα και επισύρει ποινές από δέκα χρόνια κάθειρξη έως ισόβια.
Πώς μπορούν να αποδοθούν ποινικές ευθύνες σε πολιτικούς
Στις 8 Μαρτίου αναμενόταν να υποβάλουν πορίσματα τα κόμματα μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας της Εξεταστικής Επιτροπής. Ωστόσο, τελικά η επιτροπή έλαβε την δικογραφία της υπόθεσης από τον ειδικό εφέτη ανακριτή την Τετάρτη και από την Πέμπτη μπορούσαν να την μελετούν οι εκπρόσωποι των κομμάτων σε ειδικό χώρο. Για αυτό τον λόγο, αναμένεται να λάβει παράταση η προθεσμία της παράδοσης πορισμάτων.
Ότι η διαδικασία εξέταση μαρτύρων από την Επιτροπή ολοκληρώθηκε, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να ανατραπούν τα πάντα στην περίπτωση που προκύψουν νέα στοιχεία. Αν η Εξεταστική Επιτροπή, εντοπίσει νέα ευρήματα που οδηγούν σε ποινικές ευθύνες πολιτικών προσώπων, μπορεί να ανακοινώσει πως θα προχωρήσει σε συγκρότηση Προανακριτικής Επιτροπής, όπως στην υπόθεση Novartis. Εκτός Βουλής, όμως, μπορεί και ο ίδιος εφέτης ανακριτής να ζητήσει ενεργοποίηση του νόμου περί ευθυνών υπουργών.
«Θα έπρεπε να ζητηθεί από την Εξεταστική να έχουν την δικογραφία από την πρώτη στιγμή. Θα έπρεπε να έχουν γνώση της δικογραφίας όταν εξέταζαν μάρτυρες. Ωστόσο δεν σημαίνει κάτι αυτό, μπορούν και τώρα να αναθεωρήσουν και να συνεχίσουν την εξέταση, καλώντας τα ίδια πρόσωπα ή νέα να καταθέσουν» σημειώνει ο δικηγόρος συγγενών θυμάτων Στέλιος Σούρλας. «Δικαιοσύνη χωρίς να συμπεριληφθούν στο κατηγορητήριο πολιτικά πρόσωπα θεωρώ πως δεν μπορεί να υπάρξει» τονίζει.