Αν θα μπορούσε να αποφευχθεί το μπάζωμα για την σταθεροποίηση των γερανών και τι κρύβεται πίσω από την ουσία του ξυλόλιου, είναι τα δύο βασικά ερωτήματα που απασχολούν την τελευταία εβδομάδα εμπειρογνώμονες και δικαστικές αρχές για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη. Οι απαντήσεις αυτών των δύο ερωτημάτων θα φωτίσουν σκοτεινά σημεία για το μεγάλο ανεξήγητο μανιτάρι μετά την σύγκρουση, αλλά και θα δώσουν απαντήσεις στις καταγγελίες των συγγενών για την προσπάθεια συγκάλυψης στοιχείων.
Οι καταθέσεις που έδωσαν στα τέλη Ιανουαρίου 2024 στην πταισματοδίκη Λάρισας οι χειριστές σκαπτικών μηχανημάτων που διαχειρίστηκαν τον τόπο του δυστυχήματος και το μπάζωμα, δείχνουν ως εντολέα τους την Πυροσβεστική και την Αστυνομία. Ωστόσο, υπήρχε Συντονιστικό για την αντιμετώπιση του δυστυχήματος, που ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιος ήταν επικεφαλής και ποιος είχε τον τελικό λόγο.
Μέσα από τις καταθέσεις των χειριστών των σκαπτικών, προκύπτει ότι μεταφέρθηκε και χώμα από το σημείο του δυστυχήματος, χωρίς να έχει εξακριβωθεί εάν έχει καταγραφεί ο τόπος μεταφοράς όλης της ποσότητας και αν μόνο ένα μέρος αυτής μεταφέρθηκε στο Κουλούρι. Οι ιδιοκτήτες της εταιρείας που έφερε εις πέρας τις χωματουργικές εργασίες βεβαίωσαν στις καταθέσεις τους ότι και ενέργησαν σε συνεννόηση με την Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Απόψεις συγκρούονται συνεχώς για όσα θα έπρεπε να γίνουν τις επόμενες ώρες του δυστυχήματος. Από την πλευρά του Συντονιστικού και της κυβέρνησης, αναφέρουν ότι έπρεπε να εξασφαλίσουν ένα σταθερό έδαφος για τους γερανούς, ώστε να σηκώσουν τις λαμαρίνες και να ελέγξουν για διασωθείς κάτω από τα χαλάσματα. Από την άλλη, εμπειρογνώμονες μιλούν για αλλοίωση του χώρου και των στοιχείων που υπήρχαν στον τόπο του δυστυχήματος.
«Να ψάχνεις διασωθέντες τρεις ημέρες μετά, όταν ξεκίνησε το μπάζωμα, είναι αδιανόητο. Τραυματίες και διασωθείς αναζητούσαμε τις πρώτες ώρες έως τη μία τα ξημερώματα. Μετά δεν υπήρχε περίπτωση να βρεθεί κάποιος διασωθέντας. Έτσι, δεν υπήρχε θέμα βιασύνης. Θα μπορούσαν να συντηρήσουν τον φυσικό τόπο του δυστυχήματος με όλα τα στοιχεία ακόμα και για έναν μήνα, αφού από ένα σημείο και έπειτα αναζητούσαν μόνο νεκρούς» απαντά στους ισχυρισμούς για ανάγκη απομάκρυνση των βαγονιών ως επιχείρηση διάσωσης ο εμπειρογνώμονας και τεχνικός σύμβουλος των οικογενειών των θυμάτων, Κώστας Λακαφώσης.
«Μιλούν για σταθεροποίηση του εδάφους για τους γερανούς. Ωστόσο, στις φωτογραφίες στη 1 και 2 Μαρτίου, βλέπουμε να εκτελούνται έργα από γερανούς και σκαπτικά χωρίς να χρειαστεί να μπαζωθεί το σημείο. Στις 3 Μαρτίου ξαφνικά φαίνεται να μπαίνουν μπουλντόζες και να ρίχνουν χαλίκια. Αν το επιχείρημά τους είναι η βροχή, πρέπει να θυμούνται ότι είχε βρέξει νωρίτερα. Δεν ήταν αυτό το θέμα» τονίζει ο κ. Λακαφώσης.
Για αλλοίωση στοιχείων κάνει λόγο και ο πραγματογνώμονας τροχαίων σιδηροδρομικών ατυχημάτων Επαμεινώνδας Μπούρας. Ο μηχανολόγος μιλώντας στη «ΜτΚ», εξηγεί ποιο πρωτόκολλο υπάρχει για τις πρώτες ώρες διαχείρισης, τα λάθη και τα κενά που εντόπισε. «Σαφώς προέχει η ανθρώπινη ζωή, όταν ξέρουμε ότι υπάρχουν εγκλωβισμένοι άνθρωποι. Πέρα των αναγκαίων κινήσεων για τον απεγκλωβισμό ανθρώπων, δεν πρέπει να πειραχτεί τίποτα άλλο, δεν επιτρέπεται να αλλοιωθεί κανέναν στοιχείο. Στην περίπτωση των Τεμπών υπάρχει αλλοίωση στοιχείων» τονίζει ο κ. Μπούρας.
«Μιλάμε για το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην Ελλάδα. Μόνο η προανακριτική αρχή θα έπρεπε να δώσει εντολές για τις αλλαγές και τις μετακινήσεις. Πριν γίνει οτιδήποτε, έπρεπε να προχωρήσουν σε μετρήσεις και αναλύσεις όλων των στοιχείων» δηλώνει ο κ. Μπούρας, επισημαίνοντας πως δεν υπήρχε κανένας «οδηγός» διαχείρισης παρόμοιων περιστατικών μέχρι και το δυστύχημα των Τεμπών.
«Έψαξα και είδα ότι ΟΣΕ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, HELLENIC TRAIN και ΡΑΣ δεν έχουν κανένα πρωτόκολλο διαχείρισης για τέτοια περιστατικά. Καμία αρμόδια αρχή δεν είχε σχετικό πρωτόκολλο. Στην περίπτωση των Τεμπών, το σημείο ήταν κοντά στην Εθνική Οδό, αν ήταν σε κάποια γέφυρα ή ορεινό όγκο κανείς δεν ξέρει τι θα γινόταν με τον τρόπο διάσωσης των επιβατών» τονίζει ο εμπειρογνώμονας.
Επίσης, από την πλευρά του ο κ. Μπούρας θέτει αμφιλεγόμενα ερωτήματα για το Συντονιστικό της αντιμετώπισης του δυστυχήματος. «Ποιος είχε το γενικό πρόσταγμα στο συντονιστικό αυτό όργανο, ακόμα δεν ξέρουμε. Ποιες ήταν οι αρμοδιότητές του και μέχρι που μπορούσε να λάβει αυτοβούλως αποφάσεις; Συντονιστικά όργανα για πλημμύρες είχαν συστηθεί ξανά αλλά για ένα τέτοιο δυστύχημα υπήρχε πρόβλεψη και πρωτόκολλο;» αναρωτιέται.
«Υπήρχαν άλλες λύσεις για τους γερανούς…»
Υπάρχουν φωνές εμπειρογνωμόνων που αντιβαίνουν στους ισχυρισμούς ότι έπρεπε οπωσδήποτε να μπαζωθεί το σημείο του δυστυχήματος για να γίνει η ανύψωση των βαγονιών και των λαμαρινών. Μάλιστα, προτείνουν εναλλακτικές λύσεις που θα άφηναν ανέγγιχτο τον τόπο όπου έπεσαν τα βαγόνια αλλά και όπου έχασαν την ζωή τους 57 άνθρωποι.
«Ακόμα και να μπάζωναν για την σταθεροποίηση των γερανών, θα μπορούσαν να το κάνουν έξω το ‘τρίγωνο’ του δυστυχήματος. Θα μπορούσαν να το κάνουν από αριστερά ή δεξιά χωρίς να πειράξουν καθόλου τα σημείο όπου έπεσαν τα βαγόνια και τα συντρίμμια. Υπήρχαν λύσεις» υποστηρίζει ο Κώστας Λακαφώσης.
Ο τόπος και ο τρόπος του δυστυχήματος, επέτρεπε οι γερανοί να τοποθετηθούν σε άλλα σημεία χωρίς να χρειαστεί να στηθεί κανένα στο χώμα, λέει ο Επαμεινώνδας Μπούρας. «Καλύτερη πρόσβαση θα είχαν οι γερανοί στην παλιά Εθνική Οδό, καθώς το σημείο του δυστυχήματος και ο δρόμος είχαν σημείο επαφής στην περίφραξη της σιδηροδρομικής γραμμής. Εκεί υπήρχε σίγουρα πιο σταθερό έδαφος, δεν υπήρχε λόγος να πάνε να στηθούν στα χωράφια» τονίζει ο κ. Μπούρας.
«Το δεύτερο που θα μπορούσαν να κάνουν, είναι ρίξουν χώμα στην ελεύθερη γραμμή του σιδηρόδρομου και να στήσουν εκεί τους γερανούς. Τα δύο τρένα κινούνταν στην ίδια γραμμή, οπότε η δεύτερη ήταν ελεύθερη για να την εκμεταλλευτούν, χωρίς να καταστρέψουν κανένα πειστήριο» υποστηρίζει ο κ. Μπούρας, ενώ ισχυρίζεται πως ακόμα και στο λασπωμένο σημείο του δυστυχήματος θα μπορούσε να περιοριστεί το μπάζωμα.
«Κάθε γερανός και ανυψωτικό μηχάνημα είναι υποχρεωτικό να ανοίξει δύο ή τέσσερα πέλματα, ανάλογα το ανυψωμένο βάρος, για να σταθεροποιηθεί. Θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει το μπάζωμα και να τοποθετήσουν ξύλινα ειδικά μαδέρια κάτω από τις βάσεις τους για να μείνει σταθερό. Στο υγρό χώμα πάντως δεν ρίχνεις πάλι χώμα γιατί θα γίνει πάλι λάσπη. Επίσης αν λένε ότι βιάζονταν, αν έριξαν μπετό ήθελε σίγουρα 24 ώρες για να στεγνώσει» σημειώνει ο εμπειρογνώμονας.
Ωστόσο, ο πρόεδρος της Ένωσης Χείριστων και Βοηθών Ανυψωτικών Μηχανήματων Τεχνικού Έργου Ελλάδας Νίκος Ηλιούπολος, μιλώντας στη «ΜτΚ» απορρίπτει τη λύση με τα ξύλινα μαδέρια. «Το έδαφος πρέπει να είναι σταθερό για να στηθούν οι γερανοί. Δεν μπορεί να βουλιάζει ή να είναι κούφιο. Δεν θα μπορούσε να μπει ξύλο κάτω από τις βάσεις, δεν θα ήταν αξιόπιστο αν το έδαφος ήταν λασπωμένο» λέει ο κ. Ηλιούπολος.
«Όπως το βλέπουμε, έριξαν μπετό ή άσφαλτο μόνο και μόνο για να είναι αλφαδιασμένο. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να είναι μεγάλη η διάμετρος του σταθερού εδάφους» σχολιάζει για την εικόνα του σημείου του δυστυχήματος.
Το ξυλόλιο και το λαθραίο εμπόριο καυσίμων
Ακόμα και με μεγάλη καθυστέρηση, οι εμπειρογνώμονες που όρισαν οι οικογένειες των θυμάτων, κατάφεραν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη ξυλολίου σε 7 διαφορετικά σημεία, τόσο στο χώμα στην περιοχή της σύγκρουσης όσο και στις εξωτερικές επιφάνειες των μηχανών. Στον τόπο του δυστυχήματος εντοπίστηκε όπου δεν πλησίασαν οι μπουλντόζες και όπου δεν έγιναν επεμβάσεις.
Πίσω από αυτή την ύποπτη ουσία, οι ειδικοί ψάχνουν την απάντηση για το μεγάλο μανιτάρι φωτιάς που μέχρι στιγμής δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Σύμφωνα με κύκλους πρατηριούχων αλλά και δικηγόρων που εμπλέκονται στην υπόθεση των Τεμπών, το ξυλόλιο είναι ο πιο διαδεδομένος διαλύτης για τη νοθεία υγρών καυσίμων που συνήθως εισέρχεται στη χώρα από τη Βουλγαρία. «Ακόμα και ένα κυβικό να υπήρχε στην εμπορική αμαξοστοιχία με το ηλεκτρικό σπινθήρα από τη σύγκρουση σίγουρα θα γιγάντωνε την έκρηξη» λένε ειδικοί που θέλουν να κρατήσουν την ανωνυμία τους.
Μετά την ανίχνευση του ξυλόλιου, αναμένεται πλέον να απαντηθεί αν όντως υπήρχε ως φορτίο στην εμπορική αμαξοστοιχία και εάν ήταν δηλωμένη η μεταφορά της ουσίας.
Εξαφανίστηκαν τα χώματα;
Ο τεχνικός σύμβουλος των οικογενειών των θυμάτων, μιλώντας στη «ΜτΚ» αναφέρει πως τα 20 φορτηγά με χώμα που αναφέρουν οι ιδιοκτήτες των σκαπτικών μηχανημάτων στις καταθέσεις τους είναι διαφορετικά από τα 20 φορτηγά που κατέληξαν στο φυλαγμένο χώρο στο Κουλούρι. «Τα 20 φορτηγά με χώματα από τον τόπο του δυστυχήματος που λένε ότι απομάκρυναν για να καθαρίσουν το χώρο οι χειριστές και η Πυροσβεστική, είναι άλλα από τα χώματα που φυλάσσονται στο Κουλούρι. Η ποσότητα αυτή κάπου πετάχτηκε» λέει ο κ. Λακαφώσης.
Από την άλλη, ο κ. Μπούρας τονίζει ότι «όταν μεταφέρθηκε μέρος του εδάφους και τα υπολείμματα των βαγονιών, σίγουρα μεταφέρθηκαν ταυτόχρονα και ανθρώπινα μέλη. Υπάρχει βιβλίο δρομολογίων και η προανακριτική αρχή μπορεί να το ζητήσει για να διευκρινιστεί που κατέληξαν τα φορτία και πόσα κυβικά μπάζων υπήρχαν».
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10.03.2024