Κατόπιν συνεργασίας του αρμόδιου Υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, κ. Σίμου Κεδίκογλου, του Γενικού Γραμματέα Ενωσιακών Πόρων & Υποδομών, κ. Δημήτριου Παπαγιαννίδη και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Πρόγραμμα Αλιείας, Υδατοκαλλιέργειας και Θάλασσας (ΠΑΛΥΘ) 2021-2027, το οποίο είχε υποβληθεί επίσημα την 1η Νοεμβρίου 2021 στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 519,64 εκ. € Δημόσια Δαπάνη, εκ των οποίων 363,75 εκ. € (70%) αφορούν Ενωσιακούς Πόρους, οι οποίοι προέρχονται από το Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) ενώ 155,9 εκ. € (30%) αφορούν σε Εθνικούς Πόρους.
Το νέο πρόγραμμα έχει ως όραμα τη «μετάβαση σε μια ανθεκτική, ανταγωνιστική και περιβαλλοντικά φιλική αλιεία και υδατοκαλλιέργεια, αρμονικά ενταγμένων στο πλαίσιο της κυκλικής και ενεργειακά αποδοτικής οικονομίας, με έμφαση στη γνώση, την καινοτομία και την αξιοποίηση της τεχνολογικής ανάπτυξης καθώς και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών ώστε να επωφελούνται από τις ευκαιρίες που προσφέρει η βιώσιμη γαλάζια οικονομία».
Το ΠΑΛΥΘ λαμβάνει υπόψη τις προτεραιότητες των Πολιτικών της ΕΕ που προβλέπονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στις Στρατηγικές «για τη Βιοποικιλότητα» και «από το Αγρόκτημα στο πιάτο» (Farmtofork), ενώ οι δράσεις του θα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής και της Θαλάσσιας Πολιτικής της Ένωσης, στην Πράσινη και Ψηφιακή μετάβαση, στην Ανθεκτικότητα του τομέα καθώς και στην προστιθέμενη αξία των δημοσίων επενδύσεων μέσω της χρήσης Χρηματοδοτικών Εργαλείων.
Το πρόγραμμα οικοδομείται γύρω από τις τέσσερις (4) Προτεραιότητες του ΕΤΘΑΥ, στις οποίες κατανέμεται ο προϋπολογισμός και συγκεκριμένα:
Προώθηση της βιώσιμης αλιείας και της αποκατάστασης και διατήρησης των υδρόβιων βιολογικών πόρων - 296,95 εκ. € (57 %)
Προώθηση δραστηριοτήτων βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης και εμπορίας προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, συμβάλλοντας έτσι στην επισιτιστική ασφάλεια της Ένωσης - 130,40 εκ. € (25%)
Ενθάρρυνση μιας βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας σε παράκτιες και νησιωτικές περιοχές καθώς και σε περιοχές εσωτερικών υδάτων, και προώθηση της ανάπτυξης κοινοτήτων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας - 71,30 εκ. € (14%)
Ενίσχυση της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών και δημιουργία προϋποθέσεων για την εξασφάλιση ασφαλών, προστατευμένων και καθαρών θαλασσών και ωκεανών που υπόκεινται σε βιώσιμη διαχείριση - 10 εκ. € (2%)
Ο προϋπολογισμός της Τεχνικής Βοήθειας του Προγράμματος θα ανέρχεται σε 10,99 εκ. € (2%).
Σημαντικές δράσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο των Προτεραιοτήτων:
Για την προώθηση της ανθεκτικότητας του κλάδου της αλιείας θα ενεργοποιηθούν δράσεις που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό του αλιευτικού στόλου αλλά και των υποδομών που εξυπηρετούν την αλιεία, συνδυαστικά με δράσεις για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την αναβάθμιση του περιβάλλοντος, τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, την αύξηση της επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων και μεθόδων, την ανακύκλωση υλικών, την ψηφιοποίηση υποδομών και την εισαγωγή καινοτομίας και αποτελεσμάτων έρευνας στην παραγωγική διαδικασία. Επίσης προβλέπονται δράσεις για τη διαφοροποίηση του εισοδήματος των αλιέων, όπως υπηρεσίες αλιευτικού τουρισμού, για την ανάπτυξη των ικανοτήτων και των γνώσεων του ανθρώπινου δυναμικού και την ενθάρρυνση συνεργασιών. Όλες οι δράσεις θα εξυπηρετήσουν και θα υποστηρίξουν ιδιαιτέρως τα σκάφη της μικρής παράκτιας αλιείας.
Στο πλαίσιο της συμμετοχής της χώρας στην Πράσινη Μετάβαση και με στόχο την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση των εκπομπών CO2 θα δοθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης επενδύσεων και εισαγωγής καινοτομιών.
Προβλέπονται δράσεις για την αντιμετώπιση κρίσιμων καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν τόσο λόγω ανωτέρας βίας, όσο και λόγω ανισορροπίας μεταξύ αλιευτικής ικανότητας και διαθέσιμων αλιευτικών δυνατοτήτων.
Με σκοπό την επίτευξη της βιωσιμότητας του αλιευτικού τομέα και την καταπολέμηση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας θα υλοποιηθούν δράσεις που έχουν στόχο τη βελτίωση της γνώσης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων καθώς και δράσεις για την σύγχρονη και αποτελεσματική επιτήρηση της αλιευτικής δραστηριότητας, με επενδύσεις τόσο στον αλιευτικό στόλο όσο και στις υποδομές και τον εξοπλισμό των Υπηρεσιών Ελέγχου.
Προβλέπονται μέτρα για την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σχέδια διαχείρισης, παρακολούθηση και εφαρμογή αυτών και δράσεις για την αντιμετώπιση των χωροκατακτητικών ξενικών ειδών.
Για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και ανθεκτικότητας του τομέα των υδατοκαλλιεργειών και σε συμφωνία με το Πολυετές Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Ανάπτυξή τους, στηρίζοντας την αύξηση της παραγωγής, προβλέπονται δράσεις για την προώθηση βιώσιμων πρακτικών, την προστασία του περιβάλλοντος, την διαφοροποίηση σε νέα είδη, την ψηφιοποίηση του τομέα, τον συντονισμένο χωροταξικό σχεδιασμό, καθώς και τη χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων για τη στήριξη των επιχειρήσεων του κλάδου. Επιπλέον, θα στηριχθούν παραγωγικές επενδύσεις που θα εξυπηρετήσουν την μετάβαση σε μοντέλα κυκλικής οικονομίας, τον στόχο της απεξάρτησης από τον άνθρακα (decarbonisation) μέσω της χρήσης ΑΠΕ και άλλου εξοπλισμού καθώς και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και της κατανάλωσης ενέργειας.
Επίσης περιλαμβάνονται δράσεις για την κάλυψη των αναγκών της διεύρυνσης της αγοράς στόχου, την αύξηση της αποδοχής των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας, την εφαρμογή της ιχνηλασιμότητας για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, την δημιουργία/αναβάθμιση εγκαταστάσεων, προϊόντων και υπηρεσιών αυξημένης προστιθέμενης αξίας στον τομέα της μεταποίησης
Για την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής, του πολιτισμού, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και την επίτευξη της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης προβλέπεται η ανάπτυξη και εφαρμογή μέτρων σε στοχευμένες περιοχές μέσω Στρατηγικών Τοπικής Ανάπτυξης που συνδέονται με τη Γαλάζια Οικονομία και τη νησιωτικότητα, οι οποίες θα υλοποιηθούν από Ομάδες Τοπικής Δράσης.
Τέλος, προβλέπονται ενέργειες για την επίτευξη των στόχων της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής και προαγωγής της Θαλάσσιας Επιτήρησης, συμπεριλαμβανομένων των στόχων του Κοινού Περιβάλλοντος Ανταλλαγής Πληροφοριών, την ενίσχυση των υπηρεσιών ακτοφυλακής, καθώς και δράσεις για την ενίσχυση της Γνώσης για τη Θάλασσα.